Soạn bài Mùa Xuân Nho Nhỏ của Thanh Hải

(Soạn văn) – Em hãy . ( Bài soạn văn của bạn Nguyễn Vũ Việt Anh trường THCS Nhân Quyền – Bình Giang).

Đề bài: Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải

Bài làm

Câu 1. Đọc nhiều lần bài thơ và tìm hiểu mạch cảm xúc trong bài (gợi ý: từ cảm xúc về thiên nhiên, đất nước dẫn đến suy nghĩ, ước nguyện của tác giả). Từ việc nhận ra mạch cảm xúc, hãy nêu bố cục của bài thơ.

Mạch cảm xúc trong bài được chuyển dịch từ cảm xúc về mùa xuân của thiên nhiên, đất trời dẫn đến mùa xuân của đất nước, của cách mạng và sau cùng là mùa xuân nho nhỏ của mỗi con người.

Bài thơ có thể chia làm hai phần:

Phần 1. Ba khổ thơ đầu: Cảm nhận về mùa xuân thiên nhiên, đất nước.

Phần 2. Ba khổ còn lại: Mỗi cá nhân phải là một mùa xuân nho nhỏ đóng góp vào mùa xuân lớn của dân tộc.

Câu 2. Mùa xuân của thiên nhiên, đất nước đã được miêu tả như thế nào qua những hình ảnh, màu sắc, âm thanh trong hai khổ thơ đầu?

“Mọc giữa dòng sông xanh

Một bông hoa tím biếc

Ơi! con chim chiền chiện

Hót chi mà vang trời!

Từng giọt long lanh rơi

Tôi đưa tay tôi hứng…"

Mùa xuân của thiên nhiên đất nước đã được miêu tả qua hình ảnh: dòng sông, hoa, từng giọt sương/nước long lanh rơi. Hàng loạt những hình ảnh diễm lệ, lung linh hiện lên tái hiện một mùa xuân đầy màu sắc đã về trong đất trời.

Về màu sắc: mùa xuân đến với những sắc xanh, tím làm cho cả đất trời như rực rỡ, ấm áp, trăm hoa đua nở.

Về âm thanh: tiếng chim chiền chiện hót là dấu hiệu quan trọng báo hiệu mùa xuân đã về tới.

Mùa xuân đã tràn về trong vạn vật, đất trời, phủ lên tất cả các cảnh vật, cây cối, dòng sông. Mùa xuân làm cho mọi màu sắc, âm thanh, hình ảnh đều trở nên có sức sống, sống động và tươi tắn hơn. Không gian mùa xuân trong bài vừa phóng khoáng, thơ mộng, bay bổng nhưng cũng không kém phần đằm thắm, nhẹ nhàng, nên thơ, trữ tình. Chính cái đẹp của mùa xuân đã khiến cho nhà thơ nâng niu, trân trọng và nhẹ nhàng đưa đôi bàn tay ra hứng như hứng những giọt nước tinh túy nhất của đất trời khi vào xuân.

Có thể thấy, nhà thơ đã cảm nhận mùa xuân bằng cả thị giác, thính giác và xúc giác của mình. Dường như người đọc có thể thấy, tác giả đã rất hạnh phúc, nâng niu trước vẻ đẹp kết tinh của đất trời, của muôn hoa, muôn loài.

Câu 3. Phân tích đoạn thơ "Ta làm con chim hót… Dù là khi tóc bạc" (chú ý những hình ảnh biểu tượng, từ ngữ và cách diễn đạt rất gợi cảm thể hiện một ước nguyện chân thành của tác giả). Đoạn thơ ấy gợi cho em những cảm nghĩ gì về ý nghĩa cuộc sống của mỗi con người.

“Ta làm con chim hót

Ta làm một cành hoa

Ta nhập vào hòa ca

Một nốt trầm xao xuyến".

Điệp từ “ta làm” đứng đầu mỗi câu thơ trong khổ thơ này đã nhấn mạnh vào mong muốn của nhà thơ, nhà thơ hẳn rất phấn khởi, xúc động và xao xuyến trước khung cảnh mùa xuân tươi đẹp về trên đất trời.

Ước nguyện của nhà thơ là được làm con chim hót vang, được làm một cành hoa để nhập vào bản hòa ca của cuộc đời. Tâm trạng ấy khiến ta liên tưởng đến những hoài bão của người thanh niên thế hệ chống Mỹ “nếu là chim tôi sẽ là loài bồ câu trắng – nếu là hoa tôi sẽ là một đóa hướng dương… là chim tôi sẽ cất cao đôi cánh mềm – Là hoa tôi nở tình yêu ban sớm”. Ước nguyện của nhà thơ là những ước nguyện vô cùng nhỏ bé, cũng không kém phần đặc biệt. Những ước nguyện ấy đem đến niềm vui cho cuộc đời, làm đẹp cho cuộc đời. Nhà thơ không ước ao những điều cao cả, được làm những điều to lớn vĩ đại mà ước mình được làm một nốt trầm nhỏ xao xuyến, làm một loài chim, loài hoa để hòa vào cái chung, làm đẹp cho nhân loại. Những ước muốn của nhà thơ dù nhỏ bé nhưng có ích cho đời, làm được những điều ý nghĩa cho cuộc sống của mỗi con người.

“Một mùa xuân nho nhỏ

Lặng lẽ dâng cho đời

Dù là tuổi hai mươi

Dù là khi tóc bạc…”

Đến đây, ước mong của nhà thơ được bộc lộ rõ ràng hơn bằng việc ước làm một mùa xuân nhỏ dâng hiến cho đời. Điều đặc biệt là ước mong ấy bất chấp cả tuổi tác, tác giả mong muốn được làm việc có ích dù là khi còn trẻ hay khi đã về già. Sự kiên định và khát khao này cho thấy một tâm hồn thánh thiện, khiêm tốn, giản dị nhưng có hoài bão, có ước vọng được cống hiến của tác giả cho cuộc đời. Đó là những ước vọng cao quý, chỉ muốn âm thầm lặng lẽ mà cống hiến, không khoa trương, huênh hoang về việc mình làm.

Câu 4. Bài thơ có nhạc điệu trong sáng, thiết tha, gợi cảm, gần gũi với dân ca. Những yếu tố như thể thơ, cách ngắt nhịp, gieo vần, điệp ngữ,… đã được sử dụng như thế nào để tạo được nhạc điệu ấy ?

Bài thơ có nhạc điệu vô cùng trong sáng, thiết tha, gợi cảm, rất phù hợp với nội dung của bài về mùa xuân nho nhỏ, mong ước nho nhỏ của con người. Đọc bài thơ, người đọc cảm thấy như một làn điệu dân ca dễ gần, dễ đi vào lòng người đọc.

Thể thơ của bài là thể thơ ngũ ngôn, rất gần gũi với các làn điệu dân ca miền Trung, vốn có âm hưởng dìu dặt, nhẹ nhàng, tha thiết. Lối gieo vần liền giữa các khổ thơ đã tạo thành sự liền mạch, nhịp nhàng, cảm xúc cho cả bài thơ.

Các ngắt nhịp, gieo vần đều đặn, hợp lí khiến bài thơ đọc lên như một bản nhạc, dễ đi vào lòng người đọc.

Tác giả còn tận dụng biện pháp điệp ngữ để nhấn mạnh ý tứ và ước mong của mình, từ đó là nổi bật lên hình ảnh mùa xuân nho nhỏ trong một mùa xuân rộng lớn của đất nước.

Từng đoạn thơ, giọng điệu bài thơ có sự biến hóa phù hợp, đoạn đầu vui tươi say mê, đoạn giữa trầm lắng, nghiêm trang và đoạn cuối sôi nổi thiết tha.

Câu 5. Em hiểu thế nào về nhan đề Mùa xuân nho nhỏ? Hãy nêu chủ đề của bài thơ.

Nhan đề “Mùa xuân nho nhỏ” thể hiện mong muốn được làm một mùa xuân nho nhỏ của tác giả. Đó là một mùa xuân có sắc có hương, là con chim phải hót, chiếc lá phải xanh. Nhà thơ mong muốn mùa xuân của mình sẽ hòa vào cống hiến cho mùa xuân bao la vô hạn, vô biên của cuộc đời, của con người, dù tuổi đang xuân hay khi tóc đã bạc. Đó cũng chính là chủ đề của bài thơ này: là lời khẳng định, lời tự nhủ làm những việc có ích cho cuộc đời, cho xã hội, đóng góp để xã hội mãi xanh tươi.