Phân tích nội dung và nghệ thuật châm biếm, đả kích trong truyện ngắn Vi hành của Nguyễn Ái Quốc- Văn 12

Đề bài: Em hãy phân tích nội dung và nghệ thuật châm biếm, đả kích trong truyện ngắn Vi hành của Nguyễn Ái Quốc.

Bác Hồ không chỉ là một vị lãnh tụ tài ba, Bác còn là một nhà thơ một nhà văn hóa lớn đầy bản lĩnh cũng như là tấm lòng nhân ái biết bao. Bên cạnh thơ ca thì bác cũng viết nhiều truyện và truyện ngắn “Vi hành” là một trong những truyện ngắn châm biếm sâu cay đả kích vua bù nhìn Khải Đinh trong một chuyến thăm Pháp năm 1922

Truyện ngắn “Vi hành” đã như kể về chuyến xe điện ngầm đôi trai gái người Pháp nhìn thấy nhân vật tôi chính là người kể chuyện, và đó chính là một người An Nam nên tưởng đó là vua Khải Định và dường như đã coi hắn như một trò giải trí rẻ tiền. Có thể thấy đôi trai gái xuống tàu người kể chuyện nhớ về ngày ấu thơ về câu chuyện của các ông vua rồi như đã liên hệ về cuộc vi hành mờ ám vì mục đích riêng của vua Khải định. Ta có thể thấy chính tác giả cũng kể về sự nhầm lẫn của người Pháp của chính quyền thực dân. Tác phẩm đặc sắc “Vi hành” như cũng đã châm biếm và đả kích sâu sắc chuyến Vi hành này của tác giả. Đó có thể chính là nội dung chủ yếu của cốt truyện Vi hành.

Dường như ta thấu nghệ thuật châm biếm đả kích được thể hiện ngay từ đầu tác phẩm khi tác giả tạo tình hống gây nhầm lẫn. Và đó là việc một đôi nam nữ Pháp trên tàu điện ngầm ở Pa-ri tưởng tác giả hay đó còn chính là nhân vật tôi trong truyện là vua Khải Định. Có lẽ đôi trai gái tưởng nhầm Bác là Khải Định, tất cả người dân Pháp lúc này cúng đã tưởng tất cả những người da vàng trên đất nước Pháp đều là ông vua bù nhìn vua Khải Định và một điều nực cười hơn nữa đó chính là mời vua Khải Định sang Pháp nhưng cũng không biết đâu là vua Khải Định nữa. Có lẽ chính cái sự nhầm lẫn mà tác giả nói đến trong truyện cũng không thể nói là không có cơ sở của nó được khi mà đã được họ khó mà phân biệt được những khuân mặt khác nhau của chúng ta. Và vẫn cái nước da vàng vẫn cái mũi tẹt và vẫn cái mắt sếch vẫn cái mặt bủng beo và khô như vỏ chanh ấy thì để nhận diện một người nước Nam dường như là một điều thật khó cho họ. Nhưng dường như ta có điều cái sự nhầm lẫn của đôi trai gái ấy khiến cho Bác đã thấy thú vị khi được nghe câu chuyện của đôi trai gái ấy và câu chuyện nói đến vua Khải Định và cũng đã khiến cho hình tượng nhân vật Khải Định tuy không trực tiếp xuất hiện nhưng dường như cũng khiến cho người đọc thấy được chân dung con người hắn. Có thể thấy được rằng chính tình huống nhầm lẫn ở đây như muốn nói lên rằng đó chính là người Pháp họ nói và nghĩ về Khải Định đấy chứ. Nhưng thực chất hình thức viết thư cũng lại muốn khẳng định rằng họ đã nói thật là đúng và “tôi” còn thấy tên vua kia tồi tệ hom, đáng khinh hơn nhiều nữa. Có lẽ ở đây ta thấy được tạo tình huống gây nhầm lẫn đó chính là biện pháp nghệ thuật cơ bản nhất của truyện ngắn “Vi hành”.

Ta có thể nhận thấy chính tình huống truyện như vậy thật độc đáo đẩy câu chuyện lên mức hài hước hơn bao giờ hết và còn rất giàu kịch tính và tạo được hiệu quả châm biếm đả kích sâu sắc. Có thể như không cần cho nhân vật Khải Định xuất hiện tác giả chỉ ghi lại cuộc trò truyện của đôi nam nữ ở Pháp nhưng như chân dung của vui Khải Định lại hiện lên rất rõ nét. Đó chính là một ông vua bù nhìn một kẻ ló bịch một con rối một kẻ rẻ tiền. Và bên cạnh đó tác giả cũng châm biếm một cách nhẹ nhàng và hóm hỉnh thói tò mò và cả những tính hiếu kì của thị dân Pa-ri. Và nếu như mà ta chỉ nhìn bề mặt câu chữ thì có vẻ cười cợt nhẹ nhàng nhưng ẩn đăng sau nó còn chính là những đòn đả kích sâu cay mãnh liệt, đó còn là thái độ xem thường, khinh bi đối với kẻ thù. Dường như cũng “Đúng lúc đó thì có một anh vua đến với chúng ta”hoặc là “Thế em còn nhớ buổi dạ hội thuộc địa ở nhà hát ca vũ đấy chứ? Và như cũng phải trả gần rưỡi phrặng để xem vợ lẽ nàng hầu vua Cao Miên…” “ hôm nay cũng đã chứng mình có mất tí tiền nào đâu mà được xem vua đang ngay cạnh. Và khi nghe nói ông bầu nhà hát múa rối dang định ki giao kèo thuê đấy…. ” Tưởng như những câu văn nói về sự lố bịch, nực cười của Khải Định, và nó như không chỉ nhằm mục đích vạch trần sự ngu dốt mỏng muội của hắn mà còn thể hiện một sức khái quát đến sắc sảo trong nghệ thuật châm biếm của Nguyễn Ái Quốc.

Có thể nhận thấy chính nghệ thuật châm biếm đả kích sâu sắc cũng được thể hiện rất rõ nét khi tác giả sử dụng hình thức thư tín. Tác phẩm “Vi hành” dường như đã được Nguyễn Ái Quốc tài tình khi đã viết dưới hình thức một bức thư gửi cô em họ ớ quê nhà. Và việc viết truyện ngắn dưới hình thức một bức thư có thể nói không có gì độc đáo, mới mẻ nhưng khi được đặt trong hoàn cảnh cụ thể này thì bức thư vi hành dạt được hiệu quá nghệ thuật đặc biệt. Ta như đã biết thư chính là một lối văn tự do phóng túng có thể chuyển cảnh, chuyên đổi giọng điệu một cách linh hoạt. Và dường như trong thư người ta cỏ thể trao đổi thông tin, cũng có thể bộc lộ tư tưởng, tình cảm, những tâm tư suy nghĩ của người viết. Đó còn chính là một hình thức tương đối tự do khi viết thư, và chính điều này mà có thể liên hệ tạt ngang một cách phóng túng cũng như đã có những điều kiện để phát huy sự phán đoán trí tưởng tượng phong phú kia. Ta cũng như đã thấy được những nét đặc điểm tích chất của thư từ cho nên vì vậy mà cùng một lúc tác giả đã phán đoán suy luận về thực chất chuyến vi hành của Khải Định. Ta như thấy được chính thái độ của chính quyền thực dân để đả kích chính phủ Pháp cũng như là ông vua bù nhìn Khải Định.

Dưới hình thức viết thư thì thêm một lần nữa ta có thể thấy được tính cách của Khải Định lại được khắc họa rõ nét đó hiện lên là một ông vua ăn chơi chác tán. Nhà văn thật đã tài tình khi đã mỉa mai châm biếm bản chất tính cách này của vị hoàng đế An Nam. Và cũng ngoài vi hành phải chăng vì đã chán cuộc đời ông vua to muốn nếm thử cuộc đời công tử bé, ngài cũng để hết hành lý ở hiệu cầm đồ không mang theo tùy tùng để có thể xuất hiện những nơi không lấy gì làm cao thượng. Và chính cái bản chất làm tay sai bán nước của ông vua bù nhìn này được gợi qua một loại những câu hỏi phán đoán suy luận như “ngài vi hành phải chăng ngài muốn được xem người dân Pháp có uống nhiều rượu cồn và thuốc phiện như người dân An Nam dưới quyền cai trị của ngài”.

Xét về ngôn ngữ của tác phẩm thì lại đã mang ý nghĩa châm biếm sắc sảo giọng mỉa mai châm biếm bất ngờ. Truyện ngắn ‘Vi hành’ dường như có đủ các lợi điểm nhằm chế giễu phê phán tính chất bù nhìn của vua Khải Định. Mặt khác, ta như có thể thấy được chính qua hình thức một bức thư riêng gửi cô em họ tác giả đả kích tố cáo chính sánh thuộc địa giả dối của Pháp cũng như chính chế độ ngu dân nặng nề chế độ thuế khóa cao và ngay cả kế mật thám ở ngay trên chính quốc.

Chính vì lối viết tinh tế, sắc sảo truyện ngắn ‘Vi hành” là truyện ngắn tiêu biểu cho hình thức viết truyện kí nhiều sáng tác của Bác, có thể nhận thấy có nhiều sáng tạo lời ít ý nhiều giàu chất trí tuệ và nghệ thuật châm biếm sâu sắc.

Nguồn: Văn mẫu hay