04/06/2017, 22:52
Phân tích nội dung nghệ thuật thể hiện của đoạn trích Hai chữ nước nhà của Trần Tuấn Khải.
Đoạn trích gồm 36 câu thơ thể song thất lục bát. Đây là đoạn trích trong tập “Bút Quan hoài” sáng tác vào năm 1926. Tác giả đã mượn đề tài có thật trong lịch sử là Nguyễn Phi Khanh - cha của Nguyễn Trãi - bị quân Minh bắt đưa về Trung Quốc. Cuộc chia tay đẫm lệ giữa hai cha con ở “Chốn ải Bắc” - ...
Đoạn trích gồm 36 câu thơ thể song thất lục bát. Đây là đoạn trích trong tập “Bút Quan hoài” sáng tác vào năm 1926. Tác giả đã mượn đề tài có thật trong lịch sử là Nguyễn Phi Khanh - cha của Nguyễn Trãi - bị quân Minh bắt đưa về Trung Quốc. Cuộc chia tay đẫm lệ giữa hai cha con ở “Chốn ải Bắc” - một địa phận thuộc tỉnh Lạng Sơn của nước ta giáp với Trung Quốc.
Đoạn trích có thể chia làm 3 phần: Phần đầu: Có 8 câu, tác giả gợi nên cảnh chia li ở nơi biên giới. Cảnh chia tay giữa hai cha con Nguyễn Phi Khanh - Nguyễn Trãi diễn ra rất ảm đạm, thê lương!
Cha đã già phải đem “chút thân tàn lần bước dặm khơi”, còn con thì ở lại với non nước trong cảnh “cõi trời Nam gió thổi đìu hiu”.
“Trông con tầm tã châu rơi
Con ơi con nhớ lấy lời cha khuyên”.
Trần Tuấn Khải đã mượn lời nhân vật lịch sử nói lên nỗi đau “nước mất nhà tan”. Dĩ nhiên trong hai câu thơ trên còn gửi gắm vào đó một niềm tin bởi vì có niềm tin mới khuyên bảo.
Phần thứ hai: gồm 20 câu, tác giả gợi lại qua lời người cha về dòng giống Lạc Hồng, về lịch sử trường tồn mấy ngàn năm của dân tộc, như một thiên định:
“Giời Nam riêng một cõi này
Anh hùng hiệp nữ xưa nay kém gì?”.
Lời dặn của người cha như bừng bừng căm giận. Giọng nói trở nên khắc cốt ghi tâm những tội ác tày trời của quân xâm lược Minh. Trên mảnh đất tuy có lúc suy thịnh đổi thay nhưng vẫn có những "Anh hùng hiệp nữ xưa nay kém gì".
Rõ ràng người cha đã kích động lòng tự hào, tự tôn dân tộc để người con cầm lấy bút mà ghi tội ác của giặc:
“Bốn phương khói lửa bừng bừng
Xiết bao thảm họa xương rừng máu sông!
Nơi đô thị thành tung quách vỡ
Chốn nhân gian bỏ vợ lìa con
Làm cho xiêu tán hao mòn...”.
Hãy cầm lấy gươm để thanh toán nỗi căm uất:
Khói Hùng Lĩnh, như xây khói uất
Sông Hồng Giang nhường vật cơn sầu
Con ơi! Càng nói càng đau
Lấy ai tế độ đàn sau đó mà!”.
Lời dặn dò đẫm lệ, nức nở trong đau thương nhưng đã khơi dậy ý chí chiến đấu, quyết tâm giữ lấy giang sơn. Phần thứ ba: gồm 8 câu, tác giả đã để cho người cha than thở. Nhưng chủ yếu là nói lên niềm tin tha thiết thấm sâu vào trái tim khôi óc người con:
“Giang san gánh vác sau này cậy con”.
“Hai chữ nước nhà” là bài thơ hay, rất gợi cảm. Ý nghĩa sâu xa của nó còn là kích động lòng căm thù với bọn xâm lược Pháp, nói lên khát vọng tự do của nhân dân Việt Nam.
Ngôn ngữ và hình ảnh trong thơ rất trong sáng giản dị, nhưng nhà thơ đã dùng những cặp câu thơ thất ngôn đôi nhau và sử dụng những hình ảnh nhân hóa rất đậm nét. Vì vậy, ở Á Nam Trần Tuấn Khải có một bút pháp nghệ thuật có vẻ dân dã nhưng rất độc đáo. Vì vậy ngay từ thời Pháp thuộc, bài thơ đã làm cho lòng người phải xúc động không ngớt.
Cha đã già phải đem “chút thân tàn lần bước dặm khơi”, còn con thì ở lại với non nước trong cảnh “cõi trời Nam gió thổi đìu hiu”.
“Trông con tầm tã châu rơi
Con ơi con nhớ lấy lời cha khuyên”.
Trần Tuấn Khải đã mượn lời nhân vật lịch sử nói lên nỗi đau “nước mất nhà tan”. Dĩ nhiên trong hai câu thơ trên còn gửi gắm vào đó một niềm tin bởi vì có niềm tin mới khuyên bảo.
Phần thứ hai: gồm 20 câu, tác giả gợi lại qua lời người cha về dòng giống Lạc Hồng, về lịch sử trường tồn mấy ngàn năm của dân tộc, như một thiên định:
“Giời Nam riêng một cõi này
Anh hùng hiệp nữ xưa nay kém gì?”.
Lời dặn của người cha như bừng bừng căm giận. Giọng nói trở nên khắc cốt ghi tâm những tội ác tày trời của quân xâm lược Minh. Trên mảnh đất tuy có lúc suy thịnh đổi thay nhưng vẫn có những "Anh hùng hiệp nữ xưa nay kém gì".
Rõ ràng người cha đã kích động lòng tự hào, tự tôn dân tộc để người con cầm lấy bút mà ghi tội ác của giặc:
Xiết bao thảm họa xương rừng máu sông!
Nơi đô thị thành tung quách vỡ
Chốn nhân gian bỏ vợ lìa con
Làm cho xiêu tán hao mòn...”.
Hãy cầm lấy gươm để thanh toán nỗi căm uất:
Khói Hùng Lĩnh, như xây khói uất
Sông Hồng Giang nhường vật cơn sầu
Con ơi! Càng nói càng đau
Lấy ai tế độ đàn sau đó mà!”.
Lời dặn dò đẫm lệ, nức nở trong đau thương nhưng đã khơi dậy ý chí chiến đấu, quyết tâm giữ lấy giang sơn. Phần thứ ba: gồm 8 câu, tác giả đã để cho người cha than thở. Nhưng chủ yếu là nói lên niềm tin tha thiết thấm sâu vào trái tim khôi óc người con:
“Giang san gánh vác sau này cậy con”.
“Hai chữ nước nhà” là bài thơ hay, rất gợi cảm. Ý nghĩa sâu xa của nó còn là kích động lòng căm thù với bọn xâm lược Pháp, nói lên khát vọng tự do của nhân dân Việt Nam.
Ngôn ngữ và hình ảnh trong thơ rất trong sáng giản dị, nhưng nhà thơ đã dùng những cặp câu thơ thất ngôn đôi nhau và sử dụng những hình ảnh nhân hóa rất đậm nét. Vì vậy, ở Á Nam Trần Tuấn Khải có một bút pháp nghệ thuật có vẻ dân dã nhưng rất độc đáo. Vì vậy ngay từ thời Pháp thuộc, bài thơ đã làm cho lòng người phải xúc động không ngớt.
