Phân tích nghệ thuật trào phúng đặc sắc trong tác phẩm Số đỏ

ĐỀ: Phân tích những đặc sắc về nghệ thuật trào phúng của tác phẩm Số đỏ của Vũ Trọng Phụng.

BÀI LÀM

Số đỏ là một cuổn tiểu thuyết trào phúng. Nghệ thuật trào phúng của tác giá thê hiện ở nhiều mặt, từ cách đặt tiéu đề đến chọn chi tiết, xây dựng nhân vật... Tất cả đều xoay quanh các mâu thuẫn, những điều trái tự nhiên để gây cười.

1.Thủ pháp tương phản: được tác giả khai thác triệt đê trong cách xây dựng nhân vật, dựng cánh. Tác giả chọn những chi tiết nêu lên sự tương phán giữa hình thức và nội dung, giữa lời nói và việc làm.

Kẻ lảnh đạo phong trào Âu hóa trong Số đỏ là Văn Minh. Y vô học (du học chí để nhảy đầm), hô hào thế thao nhưng chính mình lại gầy gò, ốm

yếu. Typn đòi giải phóng nữ quyền nhưng lại cấm vợ đối mới. Xuân Tóc Đỏ vô học, lưu manh nhưng y lại trở thành đốc tờ Xuân, nhà cải cách xã hội, giáo sư quần vợt, nhà chấn hưng Phật giáo, anh hùng cứu Quốc.

Đám ma ông bố cụ cố Hồng như một tấn hài kịch. Đám ma được tố chức trọng thể tựa một đám rước. Nhưng là một đám rước thiêu nghiêm chỉnh, nghi thức thì hỗn độn... theo cả lối Ta, Tàu, Tây có kiệu bát công, lợn quay đi lọng, cho đến lốc bốc xoảng và kèn bú dích và vòng hoa...

2.  Thủ pháp phóng đại, tạo tình huông:

Để tạo nôn tiếng cười, nhà văn thường phổi vận dụng thủ pháp phóng đại. Nét đặc sắc nổi lên ở Số đỏ là tác giả phóng đại, tạo ra các tình huống bất ngờ, gây tiêng cười suốt tác phẩm, nhưng phóng đại mà như không phóng đại, bởi người đọc thấy có lí, thấy chân thật.

Xuân bị đuổi việc, bất ngờ gặp mụ Phó Đoan, rồi lọt vào bộ máy Ảu hóa của Văn Minh. Vì khoác lác, Văn Minh giới thiệu Xuân là sinh viên trường thuốc, rồi sợ há miệng mắc quai nên y cứ từng bước mở đường cho Xuân đến đài danh vọng.

Vì bất ngờ, Xuân làm cho ông bố cụ cố Hồng khỏi bệnh. Rồi cũng bât ngờ, y làm cho ông bố cụ cô Hồng chết. Thê là y trở thành ân nhân của gia đình Văn Minh Rồi nhờ thua quần vợt, Xuân trơ thành anh hùng cứu quốc được phủ toàn quyền thưởng Bắc Đẩu bội tinh...

3.  Nghệ thuật xây dựng nhân vật:

Thê giới nhân vật trong Số đỏ đông đảo, đa dạng. Điểm đặc sắc là mỗi nhân vật một tính cách, thể hiện rõ bản chất của nhân vật đó, đồng thời tác giả tô đậm, phóng đại để gây nên tiêng cười. Nhiều nhân vật hiện lên như con rối, hoạt động, ăn nói ngỞ ngẩn, lố bịch, vô nghĩa, lặp đi lặp lại, bất kể hoàn cảnh.

Chẳng hạn cụ cố Hồng thì lúc nào cũng chỉ lặp lại một câu: “Biết rồi, khố lắm, nói mãi!”; Min Đơ, Min Toa thì ba chỗ nào cũng vênh váo tự giới thiệu: “Me xừ Min Toa, cảnh binh hạng năm, giải nhất vòng quanh Hà Nội Nam Định... một vẻ vang của sở cẩm Hà Nội, một cái hi vọng của Đông Dương...”.

Đặc biệt tác giả đi sâu miêu tả tâm trạng nhân vật bằng những hành vi trào phúng: ...nhiều ông tai to mặt lớn thì sát ngay với linh cữu, khi trông thấy làn da thập thò trong làn áo voan trên cánh tay và ngực Tuyêt, ai nấy cũng đều cảm dộng han những khi nghe tiêng kèn Xuân nữ ai oán, não nùng... Họ cố giữ vẻ mặt buồn nhưng vừa đi vừa thì thầm với nhau đủ mọi thứ chuyện nhảm nhí trong đời sống đồi bại thường ngày của họ.

Hành vi đầy mâu thuần của ông Phán mọc sừng thật hài hước. Một mặt, ông cố nức nở cho to, oặt người đi để tỏ lòng thương xót đầy hiếu nghĩa của người cháu rể, mặt khác ông tỉnh táo tính toán việc giữ chữ tín trong cuộc doanh thương, lén dúi vào tay Xuân tờ giấy bạc năm đồng gấp tư.

Ý nghĩa, tác dụng của nghệ thuật trào phúng trong Sổ dỏ:

Với nghẹ thuật trào phúng đặc sắc, Sỗ đỏcó sức lôi cuốn người đọc. Mỗi chương là một màn hài kịch. Toàn tác phẩm là một tràng cười dài, tiếng cười không dứt.

Số đỏ phơi bày bộ mật thật của bọn thượng lưu thành thị. Trôn con đường chạy đua theo các phong trào Âu hóa, thể thao, giải phóng phụ nữ, chúng hiện nguyên hình là một bọn vô đạo đức, đểu cáng, nhố nhăng, vụ lợi...

Nghệ thuật trào phúng đã góp phần quan trọng làm cho Số đỏ đạt giá trị phê phán sâu sắc xã hội thời đó.