Phân tích hình tượng con sông Đà trong tác phẩm “Người lái đò sông Đà” của Nguyễn Tuân

Đề bài: Em hãy phân tích hình tượng con sông Đà trong tác phẩm “Người lái đò sông Đà” của Nguyễn Tuân

Bài làm

Nguyễn Tuân được biết đến chính là một nhà văn là bậc thầy về ngôn ngữ trong nền văn học hiện đại Việt Nam. Có thể thấy được rằng tất cả những tác phẩm của ông viết bằng cái “ngông” và được viết lên cả bằng tình yêu tha thiết. Tác phẩm đặc sắc “Người lái đò sông Đà” chính là một trong những bài tùy bút lấy cảm hứng từ chuyến đi thực tế. Dường như hình ảnh con sông Đà được nhìn qua lăng kính tâm hồn nghệ sỹ với nhiều vẻ đẹp khác nhau, những cung bậc cảm xúc khác nhau như đã mang lại ấn tượng độc đáo đối với người đọc. Tác giả Nguyễn Tuân đã rất thành công khi xây dựng hình tượng sông Đà bằng chất liệu ngôn ngữ và tình cảm phong phú thể hiện trong tùy bút.

Chính với cái nhìn của Nguyễn Tuân, sông Đà dường như thật là “lắm bệnh lắm chứng, chốc dịu dàng đấy, rồi chốc lại bẳn tính và gắt gỏng thác lũ ngay đấy”. Có thể nói rằng phải là người thật tinh tế và khéo léo mới có thể nhận ra sự chuyển đổi của sông Đà đến chi tiết như vậy.

Con sông Đà như hiện lên trong tác phẩm chính là dòng sông hung bạo, có lắm thác ghềnh song lại còn thật là ngỗ ngược, không chảy theo khuôn khổ. Có thể thấy được chính vẻ đẹp hiểm trở, nguy hiểm của sông đà được tác giả viết “đá bờ sông, dựng vách thành, vẫn còn đó là mặt sông chỗ ấy chỉ lúc đúng giờ ngọ mới có mặt trời. Sông Đà như lại có vách đá thành chẹt lòng sông đà như một cái yết hầu. Khi mà người đứng bên này bờ cũng chỉ cần thật là nhẹ tay ném hòn đá qua bên kia vách. Và lại có quãng con nai con hổ đã có lần vọt từ bờ này sang bờ kia”. Vậy đấy, chỉ với vài chi tiết phác họa con sông Đà dường như cũng đã hiện lên với nhiều phức tạp, khó khăn, hiện lên với hàng tá những nguy hiểm khôn lường. Tác giả Nguyễn Tuân quả thực tài tình khi đã diễn tả cảm xúc khi đi qua đoạn sông này đó chính là “ngồi trong khoang đò qua quãng ấy, đang mùa hè mà cũng thấy lạnh, cảm thấy mình như đứng ở hè một cái ngõ mà ngóng vọng lên một khung cửa sổ nào trên cái tầng nhà thứ mất vừa vụt tắt điện”. Người đọc như thấy được với một lối so sánh độc đáo, như cũng thật là đầy táo bạo và cũng không kém phần tinh tế. Sông Đà đẹp, nhưng đẹp vẻ đẹp hùng vĩ, hoang dại và nguy hiểm biết bao nhiêu.

Và còn chưa dừng lại ở đó, tác giả Nguyễn Tuân còn khiến người đọc bất ngờ hơn nữa khi miêu tả sự hùng vĩ, cũng như chính là sự hung dữ đó qa đoạn “quãng mặt ghềnh hát loóng, dài hàng cây số nước xô đá, đá xô sóng, sõng xô gió, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm như lúc nào cũng đòi nợ xuyết bất cứ người lái đò nào tóm được qua quãng ấy”. Con sông Đà lúc này dường như cũng đã hiện lên như một kẻ bất chấp hết, có thể lấy đi tính mạng của những ai vô tình đi qua đây. Thật táo bạo, mãnh liệt và mạnh mẽ biết bao nhiêu.

Khi tác giả Nguyễn Tuân đã dụng công miêu tả tiếng thác réo, người đọc có cảm tưởng như đang đứng trước sông đà hùng vĩ chiêm ngưỡng vẻ đẹp quả thật là khó cưỡng đó chính “Như là oán trách gì, rồi lại như là van xin, rồi lại như là khiêu khích, giọng gằn mà chế nhạo, tiếng thác rống như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu rừng tre nứa nổ lửa, đang phá tuông rừng lửa, rừng lửa cùng gầm thét với đàn trâu da cháy bùng bùng”. Người đọc như thấy được đó chính là những câu văn với giọng điệu dồn dập, gay cấn, đầy cảm xúc. Một cảnh tưởng hùng vĩ, nguy hiểm vô cùng. Với một cách so sánh đầy sự hấp dẫn và tuyệt vời, hiếm thấy trong văn học. Tác giả, nhà văn Nguyễn Tuân thực sự là bậc thầy của ngôn ngữ, ông như đã tinh tế thổi hồn vào những con chữ, khiến con chữ như biết nói, biết rung động.

Đặc biệt hơn nữa, hình ảnh con sông Đà hình thành ba trận chiến, người lái đò muốn vượt qua dòng chảy này thì phải vượt qua ba trận chiến hiểm trở và cũng như đầy sự táo bạo này. Và với giọng văn như thật là dồn dập, tác giả Nguyễn Tuân dường như cũng đã kéo người đọc vào cùng vượt thác với người lái đò. Trận thứ nhất “mặt nước hò la vang dậy quanh mình, ùa vào mà bẻ gãy cán chèo. Sóng nước như thể quân liều mạng vào sát nách…” Và trận đấu lại còn sang đến trận thứ hai “tăng thêm nhiều của tử để đánh lừa con thuyền vào, và cửa sinh lại bố trí lệch qua bên phía bờ hữu ngạn”. Gay gấn hơn nữa đó chính là khi sang đến trận thứ ba dường như ít cửa hơn nhưng lại quyết liệt và mãnh liệt hơn. Con sông Đà dường như cũng đã hiện lên không khác nào một con thủy quái đang đòi nuốt chửng người lái đò và chiếc thuyền bất cứ lúc nào có thể. Con sông quả thật dường như cũng chính là “kẻ thù số một” của người lá đò, với tất cả đặc tính nham hiểm, thâm độc nhất của thiên nhiên.

Tuy nhiên bên cạnh những vẻ đẹp hùng vĩ, hiểm trở, nguy hiểm, thì lúc này con sông Đà còn hiện lên thật nên thơ và trữ tình biết bao nhiêu khác hẳn với sự hung bạo trước đó. Với việc thông qua ngòi bút tinh tế của Nguyễn Tuân đã miêu tả sông Đà “sông đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời tây bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mùa khói mèo đôý nương xuân”. Đây quả thật là những câu văn như jthật tài hoa và thật trữ tĩnh, một hình ảnh tuyệt đẹp hiện lên giữa rừng núi hiểm trở Tây bắc. Đặc biệt hơn đó là khi tác giả miêu tả nước của dòng sông mới thật tuyệt vời và thi vị biết bao “Mùa xuân dòng xanh ngọc bích, chứ dường như nước sông đà không xanh màu canh hến của sông Gâm sông lô. Khi mà mùa thu nước sông đà lừ lừ chín đỏ như da mặt một người bầm đi vì rượu, lừ lừ cái màu đỏ giận giữ ở một người bất mãn bực bội gì mỗi độ thu về”. Người đọc như càng cảm thấy nể phục với những từ ngữ mượt mà, tươi đẹp đã làm nên vẻ đẹp hiếm có của một dòng sông tưởng chừng chỉ có giận dỗi và hung dữ của sông Đà mà thôi.

Sông Đà quả thật là có những lúc buồn mênh mang và hoang sơ đến lạ kỳ “Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử. Chính những chi tiết miêu tả bờ sông hồn như như một nỗi niềm cổ tích xưa”. Con sông Đà như thật là một vẻ đẹp nhẹ nhàng, chân chất và tươi mới biết bao nhiêu cho tất cả người đọc vốn nghe thấy sông Đà à nghĩ đến những vẻ hung dữ như trước kia.

Bằng việc miêu tả qua đôi mắt người lái đò, hay là đôi mắt của tác giả sông Đà tạo nên những dòng cảm xúc thật lạ kì, đó là những xúc cảm như thần tiên và mộng mơ quá đỗi. Có lẽ khi chúng ta đã yêu mảnh đất này, cảm nhận nó ở mọi khía cạnh đều toát lên vẻ đẹp không phải nơi nào cũng có được. Và chính con sông Đà cũng vậy, một vẻ đẹp khiến người đọc phải ngỡ ngàng biết bao nhiêu.

Đọc xong truyện thì hình ảnh con sông Đà trong tùy bút “Người lái đò sông Đà” lại cứ như đeo bám như thật ám ảnh người đọc cho đến sau này. Đó chính là một vẻ đẹp hùng vĩ, hung dữ của thiên nhiên đan xen sự thơ mộng, và có cả một sự nhẹ nhàng như chốn bồng lai. Và đó cũng chính là sự thành công bậc thầy về ngôn ngữ, về phong cách của Nguyễn Tuân.

Từ khóa tìm kiếm