Phân tích bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh – Văn mẫu lớp 9

Đánh giá bài viết Phân tích bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh – Bài làm 1 của một bạn học sinh chuyên Văn tỉnh Hà Nam Sang thu là bài thơ ngũ ngôn của Hữu Thỉnh, từng được nhiều người ưa thích, gồm có ba khổ thơ; mỗi khổ thơ bốn câu là một nét thu đẹp êm đềm của đất trời, tạo vật trong buổi đầu thu – thu mới về, thu chợt đến. Sang thu thể hiện một bút pháp nghệ thuật thanh, nhẹ, tài ...

Phân tích bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh – Bài làm 1 của một bạn học sinh chuyên Văn tỉnh Hà Nam

Qua đó, ta thấy “hương ổi" trong bài Sang thu là một tứ thơ mới, đậm đà màu sắc dân dã của Hữu Thỉnh.

Mây như kéo dài ra, vắt lên, đặt ngang trên bầu trời, buông thõng xuống. Câu thơ tả đám mây mùa thu của Hữu Thỉnh khá hay và độc đáo; cách chọn từ và dùng từ rất sáng tạo.

Phân tích bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh – Bài làm 2

Mùa thu là đề tài mà vốn được các tác giả không chỉ ở nước ngoài mà còn ở Việt Nam khai thác, các nhà văn nhà thơ với những cảm xúc rất thật của mình đã viết nên nhiều tác phẩm khiến cho nhiều thế hệ phải bâng khuâng xao xuyến. Nhắc tới mùa thu, chúng ta cũng không thể quên được bài thơ " Sang thu" với những dấu hiệu và nét thu đặc sắc của tác giả Hữu Thỉnh, những hình ảnh thu hiện ra để lại nhiều xúc cảm cho người đọc

Như chúng ta đã biết đến chùm thơ thu của Nguyễn Khuyến với "Thu điếu , Thu vịnh, Thu ẩm" hay bài thơ mang tâm trạng man mác buồn của Xuân Diệu " Đây mùa thu tới" với hình ảnh mở đầu là hàng liễu " đứng chịu tang" … Nhưng đến với Sang thu của Hữu Thỉnh chúng ta cảm nhận một điều vừa mới mẻ vừa nhẹ nhàng sâu lắng khiến cho chúng ta cũng không hẳn là vui mà cũng không hẳn là buồn. Mở đầu bài thơ tác giả viết :

Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se

Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về

không khí đất trời có chuyển biến  dưới con mắt và tâm hồn tinh tế của Hữu Thỉnh thì chỉ một làn hương một nét tinh tế cũng đủ làm cho tác giả nhận ra Thu đang về trên phố phường trên mỗi con ngõ. Hương ổi chính là hương thơm quen thuộc mà bằng một thính giác rất tinh tế khiến cho chúng ta cũng dường như cũng đã cảm nhận được như thế. và hương thơm đó không chỉ là thoang thoảng chỉ một nơi nhưng mà với hương đưa của gió, những làn gió miên man da thịt , không phải là cái gió mang hơi nóng của mùa hè mà là " gió se" thứ gió đặc trưng của mùa thu. Những hình ảnh không chỉ có gió có hương mà còn có một dấu hiệu đặc trưng đó là " sương". Không phải là hình ảnh của sương long lanh đậu trên chiếc lá mà là sương chùng chình như lê từng bước chân của mùa thu vào gõ cửa từng ngôi nhà. Ba dấu hiệu đó thôi thì cũng đủ cho chúng ta nhận ra rằng hình ảnh thu đang bao trùm lấy không gian xung quanh. Và cuối cùng câu thơ chốt trong khổ thơ đầu tiên " HÌnh như thu đã về" như vẽ ra một giả định chưa rõ ràng và tất cả chỉ mới lờ mờ nhận ra mùa thu đã về.

Sông được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầu vội vã

Có đám mây mùa hạ 

Vắt nửa mình sang thu

Như để chứng minh cho nhận định của mình tác giả còn đưa ra thêm nhiều dẫn chứng của thay đổi đất trời để chứng minh rằng mùa thu đang tới gần chúng ta hơn. một loạt các hình ảnh bao gồm có sông, chim và mây. Có thể nói đây là những đặc trưng mà mùa thu đã bao trùm lấy không gian của mọi thứ. nước sông đã bắt đầu dâng lên cao, những đàn chim bắt đầu di cư , và đặc biệt là hình ảnh đám mây.chỉ là những dấu hiệu của mùa thu đầu mùa. Hình ảnh đám mây là một trong những hình ảnh mang tính nghệ thuật đặc sắc của toàn bài. với nghệ thuật nhân hóa, hình ảnh đám mây vắt vẻo một nửa ở mùa hạ một nửa ở mùa thu thật gợi cho người đọc nhiều liên tưởng mới lạ

Vẫn còn bao nhiêu nắng

đã vơi đầy cơn mưa

Sấm đã bớt bất ngờ

Trên hàng cây đứng tuổi

Những ngày nắng của mùa hạ không còn nồng nàn không còn chói chang nữa, và những cơn mưa cũng không còn ồ ạt nữa. Bước sang mùa thu mọi thứ không còn ồn ã không còn mãnh liệt như của mùa hạ.  bắt đầu chuyển sang mùa thu,mọi thứ trở nên nhẹ nhàng và duyên tới một cách kì lạ. kết thúc của bài thơ là hai câu thơ thật ý nghĩa.

" Sấm cũng bớt bất ngờ

Trên hàng cây đứng tuổi"

2 câu thơ này có hai tầng nghĩa, một là bước sang mùa hạ thì chúng ta không còn lạ lẫm với những đổi thay của đất trời nữa ,những cơn mưa và những ngày sấm chớp vẫn xảy ra như một hiện tượng thiên nhiên. nghĩa thứ hai là ý muốn nói tới những con người đã trải qua những năm tháng cuộc đời , họ có những chiêm nghiệm những suy ngẫm cho nên với họ những điều bất ngờ với cuộc sống không còn khiến họ lo lắng hồi hộp nữa.

Như vậy bài thơ kết thúc vừa mang những âm hưởng cảm xúc lắng đọng của mùa thu vừa mang tới cho người đọc những cảm xúc và chiêm nghiệm mới lạ về cách nhìn về cuộc sống. Tác giả Hữu Thỉnh cũng thật thành công khi khai thác các khía cạnh của mùa thu và mang tới cho độc giả cái nhìn khác về cuộc sống.

Phân tích bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh – Bài làm 3

Về bước đi của thời gian, ta đã từng biết hai câu thơ tuyệt vời của Nguyễn Du : "Sen tàn, cúc lại nở hoa – Sầu dài ngày ngắn đông đà sang xuân" (Truyện Kiều). Điệu thơ tuy uyển chuyển, nhưng mùa nọ mùa kia tiếp nối nhau bằng sự ngắt nhịp rõ ràng. Đó là dạng thức của bước đi thời gian trong thơ tự sự. Với thể loại trữ tình, sự chuyển động của thời gian không vận hành theo quy luật ấy. Giãi bày cái tôi chủ thể, ấn tượng về thời gian được khắc hoạ sâu hơn, ở tâm trạng và cả ở sự kết tinh, có khi chỉ trong một khoảnh khắc của phút giao mùa. Lại nữa, nói về bốn mùa xuân hạ thu đông, trong thơ Việt Nam nói riêng và thơ phương Đông nói chung không hẳn có sự bình quân, dàn trải. Có thể có những lí do để mùa thu được chú ý nhiều hơn. Vậy có gì khác nhau giữa những bài thơ viết về mùa thu ấy ? Trước Hữu Thỉnh, hình như trong thơ, mùa thu đã sớm định hình, sự định hình trong trạng thái ổn định (như Nguyễn Khuyến, Nguyễn Du) hoặc có vận động cũng là sau một cái mốc tuy vô hình nhưng có một cái gì đó đã phân chia (như Xuân Diệu, Huy Cận). Còn đến Sang thu, cách lựa chọn khoảnh khắc thời gian đã khác. Chưa có một sự định hình, nó bắc cầu giữa cái không và cái có. Chính cái cảm giác mơ hồ và tinh tế này chuyên chở hồn thu theo cái cách của mùa thu. Nhạy cảm, nhẹ nhàng, mùa thu đến vừa lạ vừa quen, nó đánh thức nơi ta những gì da diết lắm.

Nếu đặt tiêu đề cho khổ một bài thơ thì có thể gọi tên: bước chân của mùa thu đang ngập ngừng trước cửa.

Bổng nhận ra hương ổi 

Phả vào trong gió se

Nó ngập ngừng "hương ổi" trong cơn gió đầu mùa (gió se). Cái ấm và cái lạnh giao nhau. Còn gì ấm áp nồng nàn bằng hương hoa vườn tược, với trái ngọt mùa màng. Nó đánh thức tuổi thơ. Nó xôn xao hoài niệm. Đột ngột và trẻ trung, câu thơ mang hai tầng nghĩa : tầng thứ nhất là từ những gì nhận thấy (hướng ngoại), tầng thứ hai là những gì cảm thấy tự thân (hướng nội). Nhưng một thứ hương ổi hào phóng vô tư bỗng vì sao chững lại ở ngay câu sau đó "Phả vào trong gió se" ? Vì mùa hạ đã lặn vào quả ngọt, đã dâng hiến hết mình.

Cơn gió bây giờ chỉ còn xào xạc, hắt hiu. Nó se lạnh, hao gầy. Trạng thái phân đôi là tất yếu. Hai câu thơ như một thoáng chốc bâng khuâng. Sự bối rối tràn cả sang câu dưới, dù không còn "hương ổi", "gió se" mà là:

Sương chùng chình qua ngõ

Thấp thoáng một vạt sương thu mờ ảo nhưng không phải thức ngủ chập chờn. Nó "chùng chình" nửa ở nửa đi, nghĩa là chính nó cũng phân tâm, vô định. "Sương" đang lưu luyến đợi chờ ai hay nuối tiếc một cái gì. Chính cái mơ hồ ấy có sức khám phá và gợi khơi một toạ độ thời gian không rõ nét : "Hình như thu đã về". Thành công của khổ thơ không phải là tả cảnh, mà chính là sự rung rinh cảm nhận một cái gì như có như không mà chúng ta đã nói. Ấy là những giờ phút đầu tiên của mùa thu chợt tới, nó chợt tới trong rất nhiêu ngơ ngác, bâng khuâng. Cái hay trong cảm nhận ấy lại kết hợp một cách hồn nhiên với vẻ đẹp làng quê của ngàn năm cổ tích đầy ắp những hương ổi, hương cau, đường làng ngõ xóm,… thân mật đơn sơ.

Hai khổ còn lại của bài thơ mới đúng là thơ tả cảnh. Nhưng "cảnh" trong thơ hiện đại không giống với thơ xưa. Cảnh không "tĩnh", mà rất có hồn. Biện pháp đối lập ở đây cũng khác :

Sông được lúc dềnh dàng

Chim bắt đầy vội vã

Chất hiện thực hiện ra thật rõ. Cái "dềnh dàng" của sông là sau lúc vượt ghềnh leo thác nhọc nhằn. Còn giờ đây là thời khắc thơ thói, nghỉ ngơi hiếm có. Tính chất "thân phận" rất đáng cảm thương của dòng sông đồng cảnh ngộ với cánh chim trời. Mùa thu chợt đến, nó phải gấp gáp làm tổ, tha mồi chuẩn bị cho mùa đông rét mướt. Hai tốc độ trái chiều nhau giữa chậm và nhanh là quy luật không dồng đều ở vào thời điểm giao thoa của muôn loài, muôn vật. Ở dây, ta nhận ra cái nhìn của nhà thơ không phải dửng dưng của một người ngoài cuộc. Phải gắn bó với cuộc đời, phải "đổ mồ hôi, sôi nước mắt" cùng những buồn vui nhân thế đến đâu mới viết được những câu thơ không hời hợt ấy. Chỉ có điều : cả hai câu thơ là đặc trưng cho mùa thu ở vào cái lúc khới đầu. Nó không phẳng lặng, trôi xuôi, êm đềm như cách nhìn trước đây của những bậc tao nhân mặc khách. Cái nhìn vừa đặc trưng vừa hiện đại ấy phải đến hai câu sau mới thật thần tình:

Có đám mây mùa hạ 

Vắt nửa minh sang thu

Mùa hạ, mùa thu là hai đầu bến và đám mây là nhịp cầu Ô Thước vắt qua. Nhịp cầu thật duyên dáng nối hai bờ thời gian bằng vẻ đẹp mềm mại, trữ tình. Tứ thư này thật ra không hoàn toàn mới mẻ. Chẳng hạn trong thơ Nguyễn Khuyến : "Trước đèn nâng chén rốn ngồi – Một câu thơ vịnh kéo đôi năm liền" (Trừ tịch, Đỗ Ngọc Toại dịch). Nhưng ở đây, Hữu Thịnh có một sáng tạo. Ông đã lấy không gian miêu tả thời gian. Câu thơ do vậy sống động hơn, hình ảnh hơn, cảm xúc thị giác nhiều hơn. Mà phần nổi của câu tho vẫn có được phần chìm của nó, ấy là cái sắc độ kiều diễm trữ tình đầy ắp phù sa nội lực.

Sự thống nhất như một mạch liền xuyên suốt nửa hạ, nửa thu tạo được tâm thế lửng lơ không chỉ ở khổ hai, mà còn khổ ba như một lời kết :

Vẫn còn bao nhiêu nắng 

Đã vơi dần cơn mưa 

Sấm cũng bớt bất ngờ 

Trên hàng cây đứng tuổi.

Những thi liệu như nắng, sấm, mưa là đặc trưng của mùa hạ. Nhưng với độ giảm dần để gay gắt chuyển hoá thành dịu êm, thì đó là dấu hiệu của mùa thu. Sự phân hoá giữa hai mùa có một đường ranh giới rất mong manh. Điều duy nhất có thể xác định ở đây là nhờ vào độ nhạy cảm khó lường của giác quan mách bảo. Vì làm sao có thể đong đếm đầy voi những nhiều ít, mau thưa ? Khác cả với ca dao trong cách bấm đốt ngón tay "Một ông sao sáng, hai ông sáng sao… ". Ở đây là một thứ ước lượng trong hồn, mà hồn thơ lại chỉ như mây bay, gió thổi. Nó nặng nhẹ không cữ, không chừng mà thiên nhiên nhiều khi chỉ là một cái cớ rất bâng quơ. Nhưng trong thơ, cái cớ bâng quơ ấy lại làm nên chuyện. Ở bài thơ này, "hàng cây đứng tuổi" giống như một chứng nhân. Sự bất định đầy trải nghiệm ấy đang quan sát, lắng nghe. Nó cung đang thấu hiểu những lặng lẽ, âm thầm, khách quan chuyển động những gì bên ngoài nó, đồng hành với dòng nhựa tự nó đang hút mật nuôi cây. Chỉ có điều, hoà điệu dấy mà vẫn cứ so le: hàng cây chớm già mà mùa thu rất trẻ. Hàng cây ấy là nhà thơ đã hoá thân vào đó chăng nên giọng thơ, lời thơ nhẹ nhàng mà tình thơ đầy ắp yêu thưong, trìu mến ? Bởi cuộc sống thật đẹp sao, đẹp ở tầm vĩ mô đã đành, mà còn đẹp ở những bước đi lặng lẽ thầm thì của nó. Trong những trường họp ấy, tho cần độ rộng, nhưng cũng rất cần độ sâu. Mà ở đây là sự thẳm sâu tinh tế của hồn người, một thứ dây tơ mà theo Xuân Diệu "Bước đi sẽ đứt, động hờ sẽ liêu" (Chiều).

Về nghệ thuật bài thơ, cùng với sự phát sáng bất ngờ từ bao nhiêu giác quan cảm nhận, Sang thu có một cốt cách riêng : vừa cổ điển, vừa hiện đại. Tính cổ điển của bài thơ là ở độ hàm súc, gợi khơi, ở thể thơ năm chữ vốn có từ lâu trong văn học phương Đông. Chỉ cần một thứ hương cây mùa vụ, một cơn gió se se khẽ chạm vào cây đàn mẫn cảm của hồn thơ là tự nó rung lên thành nhạc thành lời. Nhưng, một mặt kế thừa thơ ca truyền thống, một mặt thi phẩm đã mở rộng đề tài, thi liệu, đem đến chất hiện thực mới cho thơ. 

Đi suốt cả ngày thu 

Vẫn chưa về tới ngõ 

Dùng dằng hoa quan họ 

Nở tím bên sông Thương

(Chiều sông Thương). 

Chất hiện thực trong thơ Hữu Thỉnh kết hợp làm một với chất trữ tình. Đằng sau cái cách kể tả của ông là nhịp đập của con tim lúc trầm tư, khi rộn rã. Và nhất là những ý tưởng triết luận bất ngờ với "hàng cây đứng tuổi" trước cuộc sống non tơ. Sự chắt lọc, hàm súc đến mức hổn hậu làm cho người đọc lúc đầu thì rất đỗi ngạc nhiên, còn sau đó là thán phục, đồng tình. Sang thu, trong một chừng mức nào đó đã dạt đến cái chân, cái ảo, những phẩm chất của thơ từ xưa vốn có.

Từ khóa tìm kiếm

• phan tich bai tho sang thu lop 9
• phan tich bai tho sang thu van hoc viet nam
• phan tich sang thu lop 9
• phân tích đám mây trong bài Sang Thu của Y Phương