Phân lập và cấy chuyển nấm
Giới thiệu và thực hành các thủ thuật phân lập và cấy chuyển nấm có sợi với các bào tử Đa số các giống nấm ở thể sợi nấm (khuẩn ty) trừ nấm men cho nên các thủ thuật phân lập và cấy chuyền nấm khác với những vi sinh ...
Giới thiệu và thực hành các thủ thuật phân lập và cấy chuyển nấm có sợi với các bào tử
Đa số các giống nấm ở thể sợi nấm (khuẩn ty) trừ nấm men cho nên các thủ thuật phân lập và cấy chuyền nấm khác với những vi sinh vật đơn bào như vi khuẩn, nấm men. Khuẩn ty thường có phần gốc ăn sâu vào cơ chất và phần trên không như khuẩn ty, cọng bào tử, bào tử....sẽ dể dàng bị rơi rãi bên ngoài.
- Môi trường nuôi cây, phân lập nấm sử dụng môi trường cơ bản khoai tây - glucoz - agar (xem Giáo trình thực tập vi sinh vật), môi trường được khử trùng phân phối trong các dĩa petri, ống nghiệm...
- Kim cấy đầu cứng
- Dao mổ hay lưởi lam
- Kim mủi giáo
- Kẹp gấp loại nhỏ
- Giấy thấm tiệt trùng
- Các dụng cụ thủy tinh khác như dĩa petri, ống nghiệm, bình tam giác, cốc đốt, đèn cồn....
- Buồng cấy vô trùng (air-flow cabinet)
Phân lập
Có hai trường hợp cho nấm có khuẩn ty và nấm có quả thể
- Nấm có khuẩn ty - bào tử vô tính
Để phân lập nấm thuộc dạng này, mẫu vật (rễ, lá, thân) được cắt mẫu vật thành lát mỏng hay lấy một ít (viên men) và đặt trên mặt môi trường khoai tây - glucoz - agar và ủ ở 30oC trong 24 hay 48 giờ.
- Khuẩn ty sẽ phát triển từ mẫu vật lan ra ngoài
- Dùng kim cấy đầu cứng, khử trùng trên ngọn lửa và cắt miếng agar chứa khuẩn ty thành hình vuông hay chủ nhật, dùng kim cấy hay spatula chuyển cả phần khuẩn ty và agar sang môi trường mới.
- Thực hiện nhiều lần đến khi mẫu nấm ròng
- Loại nấm có bào tử cũng được hứng lấy và cho chúng nẩy mầm trên môi trường khoai tây - glucoz - agar để tạo thành các khuẩn ty, rồi chuyển như trình bày ở phần trên (hình 2).
Thu lấy bào tử từ các rãnh của dù nấm rơi xuống giấy thấm bên dưới
- Nấm có quả thể
Để phân lập nấm có quả thể, chúng ta có phương pháp như sau:
Phân lập bào tử
- Đặt quả thể (thể dựng đứng) trong một cốc đốt, phần gốc tiếp xúc với nước cất vô trùng ở dưới đáy cốc
- Bên ngoài đặt một giấy thấm vô trùng
- Tất cả trong một chuông thủy tinh
- Sau vài ngày, mũ nấm sẽ bung ra và các bào tử trong các rãnh dưới mũ nấm sẽ rơi ra, rớt vào giấy thấm bên dưới.
- Hứng lấy bào tử và chuyển chúng vào môi trường khoai tây - glucoz - agar, bào tử nẩy mầm và tiến hành các bước như trình bày ở phần trên
Phân lập quả thể
- Dùng dao mổ hay lưởi lam khử trùng dưới ngọn lửa cắt lấy một đoạn cán hay dù nấm và chuyển vào dĩa pétri có môi trường khoai tây - glucoz - agar (hình 3)
- Đem dĩa petri ủ ở 30oC trong 2 - 3 ngày, các khuẩn ty nấm sẽ mọc ra từ mẫu cán hay dù nấm
- Chuyển tiếp các khuẩn ty sang dĩa môi trường đến khi mẫu khuẩn ty ròng
- Chuyển vào ống nghiệm và trữ ở 4oC
Phân lập nấm từ quả thể với một phần dù nấm hay cán nấm
Chuyển (cấy chuyền) nấm
- Dùng spatula hay kim cấy cán cứng, hơ nóng trên ngọn lửa đèn cồn
- Cắt hẳn một miếng môi trường có agar và khuẩn ty hình vuông hay chủ nhật có kích thước (1 x 2 cm)
- Chuyển sang môi trường mới bằng cách úp miếng agar có khuẩn ty nấm lên mặt môi trường mới (hình 30)
- Ủ ở 30oC trong vài ngày
- Quan sát dưới kính hiển vi để kiểm tra độ ròng của mẫu
- Cuối cùng chuyển vào ống nghiệm và trữ ở 4oC
Phương cách cấy chuyển nấm từ môi trường cũ sang môi trường mới
