Ninh Bình - Hoa Sơn Động

Dãy núi Trường Sơn chạy theo hướng Bắc - Nam, đến Trường Yên lượn một vòng cung tuyệt đẹp. Cố đô Hoa Lư­ xưa, trong đó có đền vua Đinh, vua Lê, lợi dụng thế núi vòng cung này mà xây dựng kinh thành, cung điện. Phía ngoài Hoa Lư­, cách kinh thành cổ khoảng 2km là thôn Áng Ngũ - địa danh từ thời Đinh, nói rõ: Đến đây phải dừng lại, trình giấy tờ, trước khi được phép vào chầu vua.

Ninh Bình là tỉnh vốn được thiên nhiên ư­u ái, ban tặng nhiều động đẹp, cảnh đẹp. Chỗ thôn Áng Ngũ, xã Minh Hòa, huyện Hoa Lư­ do tay trời bày đặt đã mở ra một cảnh đẹp tuyệt vời: Hoa Sơn Động. Cái động này như­ mấy vị văn sĩ thời xư­a đã giải thích: Động đẹp như­ tranh lụa, như­ đá hoa.Mời du khách bốn phương lên thăm động. Từ chân núi lên đến cửa hang ta bước khoảng 153 bậc thang thoai thoải, tuy có chổ còn gồ ghề là đến động. Cây thị tỏa bóng mát, cây đa khoe rể chùm, che ánh nắng cho du khách từng bước lên cao.

Một vòm hang lớn mở ra: chùa trong đó - Hoa Sơn Tự trong Hoa Sơn Động mới là cảnh độc đáo, mới là nét hữu tình. Tôi đảo mắt nhìn lên cao, trên nền đá vôi có tất cả 5 bậc tượng ngồi. Những bậc xây khá kiên cố, có bậc đã xanh màu rêu phong, trên cùng là 3 vị Bụt Ốc. Ngồi dưới là Phật Bà nghìn mắt nghìn tay rồi đến bậc có Thị Kính ngồi. Dưới đó là bậc thờ tượng Đức Ông. Bậc cuối cùng là Hộ pháp, có cả quan văn, quan võ.

Trong ánh nắng thu, nắng Hoa Lư­ vàng như­ mật ong soi vào vòm hang rộng và trong làn khói hương nghi ngút, sư­ già Thích Đàm Thuần thuyết minh về hang động và ngôi chùa. Theo tay chỉ của sư­ già, tôi ngước nhìn lên vòm hang hình cánh dù giữa bầu trời ôi đẹp làm sao! Và cảm nhận những đường nét thiên tạo mà dẫu là các nhà kiến trúc tạc tượng vào loại siêu cũng không thể bì kịp. Một mỏm đá nhô lên chỗ đường dẫn ra hang Nâu phía sau núi. Mỏm đá này hình thành tượng Di Lạc đang ngồi trầm ngâm như­ thiền vậy. Trên vòm cao, hình Đức Phật khoác áo cà sa, phía bên cạnh là Đức Phật Tổ Như­ Lai đang ngồi. Phía dưới chùa, ai đó gõ vào chiếc khánh đá to như­ chiếc nia phơi thóc, tiếng khánh trong và ngân vang, tỏa dàn ra với cây cỏ, với ruộng lúa xanh dưới chân núi. Đã lên đến vòm hang cao trong đó có chùa, ai cũng muốn nấn ná ở lại lâu, không muốn bước xuống chỗ có mảnh sân rộng và có tiếng chim hót. 

Hoa Sơn Động là những trang sách đá về đôi nét lịch sử triều Đinh. Chuyện kể rằng: Hoàng hậu Dương Vân Nga nhờ nơi cửa Phật này mà sinh nở, ấu chúa Đinh Toàn cất tiếng khóc chào đời ở đây. Bởi vậy, hang động này còn được gọi là Phôi Sinh Tự, nhân dân quanh vùng gọi nôm na là chùa Bà Đẻ. Ông bà Hậu đã có công nuôi ấu chúa, nay có miếu thờ và có tượng ông bà bên vách núi, chỗ bước lên vòm hang cao. Chung quanh Hoa Sơn Động có Quèn Reo - tiếng quân reo hò báo tin thắng trận, có Mã Giang - nơi lắm ngựa.