Nấm sò

Kĩ thuật trồng nấm sò

1. Chuẩn bị nguyên liệu trồng

Vật liệu trồng nấm phổ thông ở Việt Nam là rơm rạ , bông phế thải , mạt cưa. Có 2 phương pháp để xử lí vật liệu
* Ủ vật liệu ( rơm rạ và bông ):
Với rơm rạ khô được làm ướt bằng nước vôi ( tỉ lệ: 3 , 5 kg vôi đã tôi hòa với 1.000 lít nước ) , sau thời gian ấy chất đống ủ ( đống ủ phải có khối lượng tối thiểu 300 kg ). Dùng ni-lông , bao dứa quây chung quanh để tạo nhiệt. Cứ việc sau 3 ngày đảo đống một lần , số lần đảo là 3 lần ( lần đảo cuối cùng chỉ cần sau 2 ngày ủ ). Khi đảo đống ủ , kết hợp chỉnh độ ẩm. Sau 8 ngày ủ , kiểm tra độ ẩm đạt chuẩn: 65% ( bằng cách vắt chặt nước chỉ ướt vân tay là được ) , rơm rạ có mùi thơm dễ chịu , mềm , màu vàng sáng. Nếu như quá ẩm hay quá khô , chỉnh lại bằng cách phơi hay bổ sung thêm nước , ủ lại sau 1-2 ngày.
Với vật liệu là bông phế thải: ngâm bông nhanh trong dung dịch nước vôi , vắt nhẹ , ủ thành đống , che kín như ủ rơm rạ; ủ sau 12-36 giờ tùy theo loại bông tốt hay xấu, tiến hành đảo đống , ủ lại sau 2 ngày là được. Với bông đã ủ , khi trồng nấm cần làm thật tơi nguyên liệu; với rơm rạ băm thành từng đoạn từ 10 - 15 cm để đóng túi , cấy giống.
* Khử trùng vật liệu ( tất cả các loại ): Rơm rạ chặt đoạn ngắn 10 - 15 cm ngâm trong nước vôi 15 - 20 phút , vớt ra để ráo nước 1-2 ngày; bông phế liệu làm ướt như trên; mạt cưa tạo ẩm , ủ lại 4 - 6 ngày. Các loại vật liệu này sau khi kiểm tra đảm bảo đủ độ ẩm , phối trộn thêm với 5 - 10% cám gạo hoặc cám ngô. Đóng vật liệu vào túi ni-lông chịu lửa , trọng lượng túi 1 , 5 - 2 , 0 kg/túi ( kích cỡ 30 x 45 cm ) , nút cổ túi bằng nút nhựa và bông không thấm nước sau thời gian ấy đưa vào hấp tiệt trùng như sau:
+ Hấp tiệt trùng trong nồi Autoclave ( nồi hầm ) ở áp suất 1 atm , nhiệt độ 121-125oC trong thời kì 120-180 phút.
+ Hấp trong thùng phuy ( hấp cách thuỷ ) hoặc các lò hấp xây bằng gạch , kiểm tra thấy nhiệt độ ở giữa túi đạt 950C thì tính giờ , tiến hành hấp tiếp trong thời kì 5 - 6 giờ là được. Hấp xong , lấy bịch ra để nguội trong phòng sạch.

2. Cấy giống

Với vật liệu rơm rạ ủ đống , dùng túi ni-lông kích cỡ 30 x 40 cm ( mùa thu ) và 35 x 50 cm ( mùa đông ). Bông phế liệu , dùng túi 25 x 35 cm. Lượng giống nấm khoảng 40 - 45 kg giống cho 1 tấn vật liệu khô. Nơi cấy giống nấm cần sạch sẽ , kín gió , nếu có hoàn cảnh thì để sẵn một phòng riêng để ngăn lại trong một giới hạn nhất định các bào tử nấm dại trong không khí rơi vào túi nấm gây nhiễm tạp.
Cách đóng bịch , cấy giống: cho 1 lớp vật liệu 5 - 7 cm vào túi ni-lông đã gấp đáy vuông , rắc một lớp giống chung quanh thành túi , làm như vậy đủ 3 lớp giống , lớp trên cùng rắc giống đều trên bề mặt. Lấy một lượng bông bằng chén uống nước làm nút hoặc tạo cổ túi bằng nhựa , quấn dây cao su chặt nút bông. Bịch ( túi ) đã cấy giống căng tròn , độ nén vừa phải. Với vật liệu được xử lí hấp , cấy giống ép phải trong tủ cấy giống hoặc phòng vô trùng.

3. Ươm giống và rạch bịch

- Ươm giống: bịch nấm đã cấy giống được chuyển vào phòng ươm , đặt trên giàn giá hoặc để trực tiếp xuống nền đất , miệng túi lên phía trên. Xếp các bịch cách nhau 2 - 3 cm , nhà ủ cần thoáng mát , sạch sẽ , không để ý ánh sáng. Thời kì nuôi tơ kéo dài khoảng 25 - 30 ngày tùy theo mùa và thời tiết. Sợi nấm phát triển sẽ mọc dần vào vật liệu tạo nên màu trắng đồng nhất , bịch rắn chắc là tốt.
Nếu giống không mọc kín vật liệu hoặc không phát triển có xác xuất do vật liệu quá ẩm hoặc bị bị lây bệnh. Nếu bịch nấm có màu xanh hoặc đen là do bị nhiễm nấm mốc. Những trường hợp như vậy đều loại ra và vứt bỏ ra xa nơi nuôi trồng.
- Rạch bịch: nấm đã phát triển tốt sau 25 - 30 ngày ( kể từ lúc cấy giống ) , khi sợi nấm đã mọc trắng kín bịch , dùng dao nhọn , sắc rạch 4 - 6 vết rạch xung quanh; bề dài vết rạch 3 - 4 cm , sâu 2 - 3 mm , khoảng cách giữa các vết rạch là sole và đều nhau. Gỡ bỏ nút bông , dùng tay ép nhẹ vào bịch nấm ( nếu là bịch bông không cần thiết phải nén bịch ) dùng dây thun buộc kín miệng túi. Chuyển bịch sang nhà chăm sóc , úp miệng bịch nấm quay xuống dưới hoặc treo dây để tận dụng diện tích. Khoảng cách giữa các bịch hoặc dây treo từ 20 - 30 cm để khi nấm mọc không chạm vào nhau.

4. Chăm sóc và thu hái

* Chăm sóc: sau khi rạch bịch chỉ tưới nước tạo ẩm nền , được 4 - 6 ngày nấm bắt đầu có mầm quả thể ở vết rạch , lúc này tiến hành tưới nước lên bịch nấm. Trong giai đoạn này , cây nấm rất cần độ ẩm , nếu thiếu nước , nấm mọc cằn cọc , nhẹ cân và ăn rất dai. Ngược lại nếu tưới quá nhiều , nấm có màu vàng , thúi rữa. Trung bình một ngày tưới 3 - 5 lần tùy hoàn cảnh cụ thể. Sau khi thu hái hết một đợt , ngừng tưới nước khoảng 5 - 7 ngày sau , nấm lại ra tiếp đợt 2; 3; 4; 5.
* Thu hái nấm: nấm sò mọc tập trung thành cụm , nên khi nấm đủ lớn cần hái cả cụm. Hái nấm đúng độ tuổi sẽ đạt năng suất , chất lượng cao nhất. Tiêu chuẩn là rìa mũ nấm vẫn co vào trong sắp dàn phẳng; thịt nấm dày , chắc , mập và non. Khi nấm để sẵn phát tán bào tử , là thời khắc hái nấm đúng tuổi nhất. Nếu nhìn thấy “làn khói trắng” bay ra từ cây nấm , đó là các bào tử phát tán ( thể hiện nấm già ). Thời kì thu hái nấm từ 40 - 45 ngày kể từ ngày hái đầu tiên. Chăm sóc tốt sau 2 - 3 lứa đầu , ta nén nhẹ bịch nấm cho căng , chặt , buộc miệng như cũ. Gác lên trên không và chăm sóc tiếp , khi nào cơ chất hết dinh dưỡng , mới hết nấm. Chú ý: khi hái không để sót phần “gốc” trên bịch , nếu để sót phải cấu sạch để nấm ra đợt tiếp theo tốt hơn.