25/05/2018, 13:58

Mạn việt quất

(tiếng Hán Việt có nghĩa là "việt quất (dây) leo", tiếng Anh là Cranberry), là một loài cây bụi thấp xanh quanh năm, cũng có thể mọc theo dạng dây bò trên đất, thuộc chi Việt quất (Vaccinium), phân chi Oxycoccos, đôi khi cũng được xem theo một chi riêng là ...

(tiếng Hán Việt có nghĩa là "việt quất (dây) leo", tiếng Anh là Cranberry), là một loài cây bụi thấp xanh quanh năm, cũng có thể mọc theo dạng dây bò trên đất, thuộc chi Việt quất (Vaccinium), phân chi Oxycoccos, đôi khi cũng được xem theo một chi riêng là Oxycoccos. mạn việt quất thường mọc dại ở các vùng đầm lầy phân hóa (có nhiều than bùn) ở miền ôn đới Bắc bán cầu.

Sơ lược khu vực sống của các loại mạn việt quất. Oxycoccos: Đỏ: mạn việt quất thường. Cam: mạn việt quất nhỏ. Xanh lá: mạn việt quất châu Mỹ.

mạn việt quất mọc thành bụi cao khoảng 20 cm, hoặc dây bò dài khoảng 2 m.

Có ba hay bốn loại mạn việt quất, được chia thành 2 nhóm như sau:

Phân chi Oxycoccos, nhóm Oxycoccos

  • Vaccinium oxycoccos hay Oxycoccos palustris (mạn việt quất thường(Common Cranberry) hay mạn việt quất miền Bắc(Northern Cranberry)) mọc khắp những vùng có khí hậu mát mẻ ở Bắc bán cầu, bao gồm phía Bắc châu Âu, bắc Á và phía bắc Bắc Mỹ. Lá nhỏ khỏang 5-10 mm. Hoa màu hồng sẫm có gai nhọn màu tím ở giữa, mọc trên cuống có lông tơ. Quả màu hồng nhạt có vị chua gắt.
  • Vaccinium microcarpum hay Oxycoccos microcarpus (mạn việt quất nhỏ(Small Cranberry)) mọc ở Bắc Âu và Bắc Á, khác với mạn việt quất thường ở chỗ lá giống hình tam giác hơn, và cuống hoa không có lông tơ. Một số nhà thực vật học xếp mạn việt quất chung vào chung nhóm với mạn việt quất thường (V. oxycoccos).
  • Vaccinium macrocarpon hay Oxycoccos macrocarpus (mạn việt quất to(Large cranberry), mạn việt quất Mỹ(American Cranberry), hay Dâu gấu(Bearberry)): loài bản xứ ở Đông Bắc Bắc Mỹ (miền đông Canada, và miền đông Hoa Kỳ, phía nam bang North Carolina ở các vùng núi). Lá to hơn lá mạn việt quất thường (V. oxycoccus), dài khoảng 10–20 mm, vị quả hơi giống như táo.

Phân chi Oxycoccos, nhóm Oxycoccoides

  • Vaccinium erythrocarpum hay Oxycoccos erythrocarpus (mạn việt quất núi Nam (Southern Mountain Cranberry)) mọc miền đông nam Bắc Mỹ ở các vùng cao trên đỉnh Apalachian, và vùng đông châu Á.
Hoa mạn việt quất (Vaccinium oxycoccos)

mạn việt quất cùng họ với trái việt quất (blueberry), nhưng cây việt quất có thân gỗ dày hơn, bụi mọc cao hơn, hoa hình chuông, và cánh hoa không có tính cảm ứng.

Nhánh mạn việt quất mỏng, không có thân gỗ cứng, lá nhỏ xanh quanh năm, hoa màu hồng sẫm, thụ phấn bằng ong mật. Trái mạn việt quất to hơn lá, lúc nhỏ màu trắng, sau chuyển màu dần sang đỏ thẫm khi chín hẳn. Trái mạn việt quất ăn được, có vị chua gắt lấn át vị ngọt ngay cả khi đã chín.

Tên tiếng Anh của mạn việt quất là cranberry, có nguồn gốc từ chữ "craneberry" ("crane" nghĩa là "hạc"), được dùng đầu tiên bởi những người di dân Âu châu sang Hoa Kỳ, vì họ thấy hình dáng cánh hoa, đài hoa, cuống hoa có vẻ giống như mỏ, đầu, và cổ chim hạc. Một tên khác cho loài này ở phía Bắc Canada là mossberry, hay "dâu rêu"). Tên tiếng Anh nguyên thủy của loài Vaccinium oxycoccos, fenberry (dâu dương xỉ), xuất phát từ việc người ta tìm thấy chúng mọc lẫn với dương xỉ trong những vùng đầm lầy.

Khoảng 95% mạn việt quất thu hoạch được chế biến thành nước ép trái cây, sốt, và mạn việt quất khô thêm đường, 5% còn lại bán tươi ở chợ.

mạn việt quất ăn tươi thường quá gắt, vì nó có vị chua và đắng.[2]

Nước ép mạn việt quất là sản phẩm chính từ mạn việt quất, thường được thêm đường để làm thành món "cocktail mạn việt quất" hoặc pha với các loại nước ép quả khác để giảm vị chua. Nhiều loại cocktail, như Cosmopolitan, được pha với nước ép mạn việt quất.

Trái mạn việt quất cũng được nghiền thành một dạng rau câu (jelly), gọi là sốt mạn việt quất (cranberry sauce), dọn kèm với các món rô ti như món gà tây trong lễ Giáng Sinh của người Anh, hay lễ Tạ Ơn của người Mỹ và người Canada. mạn việt quất cũng được cho vào bánh (muffins, scones và bánh gateau). Những đầu bếp sáng tạo còn dùng mạn việt quất để thêm vị chua cho các món mặn như súp hay món hầm.

tươi có thể được đông lạnh tại nhà để bảo quản trong 9 tháng, khi cần dùng thì không cần phải rã đông.

Rượu mạn việt quất (Cranberry wine) sản xuất tại các vùng trồng mạn việt quất ở Mỹ được làm từ mạn việt quất nguyên trái hoặc nước ép mạn việt quất.

là một trong những loại thực phẩm được canh tác rộng rãi khắp các tiểu bang Hoa Kỳ và Canada. Phần lớn mạn việt quất thu hoạch được chế biến thành nước ép quả, sốt, và mạn việt quất sấy khô thêm đường, phần còn lại để tươi để bán cho người tiêu dùng. Sốt mạn việt quất là một món truyền thống không thể thiếu trong ngày Lễ Tạ ơn của người Mỹ và người Canada, cũng như trong các dịp lễ hội mùa đông của người châu Âu.

0