Mai giảo

1. Chuẩn bị đất:

Với những vùng đất thấp cần lên líp rộng 1-1,2m, có rãnh thoát nước để mai không bị úng ngập khi mưa hay nước ngầm dâng cao làm thối rễ mai. Xới đất cho tơi xốp, nhặt hết cỏ dại và gạch đá.

2. Bón lót:

Bón phân bò, tro trấu với lượng 3-5kg hay phân hữu cơ Đầu Trâu với lượng 0,3- 0,5 kg cho mỗi hố trồng. Nếu trồng mai trong chậu cần trộn đất với phân theo tỷ lệ 3-4 phần đất, 1 phần phân hữu cơ. Rải một phần phân hữu cơ xuống hố, đặt cây, rải tiếp phân hữu cơ quanh gốc rồi lấp đất, lèn chặt.

3. Tưới nước:

Mùa nắng nên tưới hàng ngày để đất đủ ẩm, mùa mưa cần đảm bảo tiêu thoát nước tốt và chỉ tưới khi đất khô. Mai trồng trong chậu bốc thoát hơi nước nhanh nên cần tưới nhiều lần hơn so với mai trồng trong đất. Chỉ tưới vào sáng sớm hay chiều mát, không nên tưới quá đẫm vào chiều tối vì dễ phát sinh sâu bệnh do độ ẩm quá cao vào ban đêm.

4. Bón phân thúc:

Sau trồng 15-20 ngày, rễ mai đã ăn ra lớp đất mới, cần tưới phân thúc bằng cách hòa 15-25gam phân NPK 20-20-15+TE Đầu Trâu/10 lít nước tưới vào gốc nhằm thúc cho bộ rễ mai phát triển mạnh ngay từ đầu. Bón thúc bằng cách rải phân NPK 20-20- 15+TE hoặc NPK 13-13-13 Đầu Trâu quanh gốc với lượng 20-30 gam/cây, định kỳ 25-30 ngày/lần. Kết hợp xới đất để vùi lấp phân nhằm giảm bớt thất thoát phân do bay hơi, rửa trôi. Phun phân bón lá Đầu Trâu 501 định kỳ 7-10 ngày/lần. Sau 3-4 tháng từ khi trồng, bón 0,5-0,1 kg phân hữu cơ/cây. Cuối tháng 10 âm lịch cần giảm lượng phân và nước tưới để hạn chế tăng trưởng thân lá, chuẩn bị cho giai đoạn phân hóa mầm hoa. Phun phân bón lá Đầu Trâu 701 định kỳ 7-10 ngày/lần nhằm kích thích mai phân hóa mầm hoa tốt.

5. Biện pháp xử lý để mai vàng ra hoa đúng tết:

Cần áp dụng đồng bộ: Bón phân – Xiết nước – Tuốt lá. Từ đầu tháng 10 âm lịch hạn chế bón các loại phân có hàm lượng đạm (N) cao. Từ giữa đến cuối tháng 11 âm lịch, dừng bón phân vào gốc và hạn chế tưới nước để chuẩn bị tuốt lá. Từ 7-10 tháng Chạp, nếu thấy mai sung sức, đã có nụ lớn thời tiết dự báo nắng ấm thì mai sẽ nở sớm, do vậy đối với mai 5 cánh cần tuốt lá vào khoảng 18-20 tháng Chạp. Ngược lại nếu cây mai không sung sức, mới xuất hiện nụ nhỏ, dự báo rét kéo dài thì phải tuốt lá khoảng ngày 13-16 tháng Chạp. Đối với mai nhiều cánh cần tuốt lá sớm hơn so với mai 5 cánh từ 4-6 ngày. Trước khi tuốt lá cần ngừng tưới nước 2- 3 ngày để lá bắt đầu đanh lại, gân lá nổi lên thì tuốt lá, đồng thời tưới lại thật đẫm và phun phân bón lá Đầu Trâu 701. Đúng “tết ông Táo”, nếu thấy hoa cái bung vỏ lụa là chắc chắn hoa nở đúng tết; Nếu hoa cái chưa bung vỏ lụa là mai nở muộn nên cần xiết nước (ngưng tưới), đem phơi ngoài nắng (nếu trồng chậu) sau vài ngày thì tưới thật đẫm trở lại bằng nước ấm (45-50 độ C) đồng thời phun phân bón lá Đầu Trâu 901 để kích thích mai nở sớm cho đúng tết. Nếu hoa cái đã bung vỏ lụa trước “tết Ông Táo” thì mai sẽ nở trước tết nên cần phải hòa 10-20 gam phân urea/10 lít nước để tưới. Đồng thời cần tưới bằng nước lạnh (có thể cho một ít nước đá vào) và dùng lưới bạt che nắng để hãm mai nhằm giúp hoa nở đúng tết. Đối với những năm nhuận, thường mai sẽ nở sớm hơn nên cần kéo dài thời gian bón phân thúc và tưới nước so với những năm thường để thời gian tăng trưởng thân lá lâu hơn, giúp mai nở đúng tết. Việc tuốt lá, phun phân bón lá cũng theo nguyên tắc trên. Từ cuối tháng 11, nếu có mưa bất thường thì mai sẽ nở sớm do đó cần chủ động nắm bắt dự báo để có thể làm dàn che hay phủ nilon che gốc để tránh mưa.

6. Chưng mai trong những ngày tết:

Chậu mai phải để nơi thoáng mát, đủ sáng không nên để gần quạt hay chỗ có gió lùa vì sẽ làm mai mất nước nhiều rụng hoa và cả nụ sớm. Không nên để mai chỗ quá tối vì sẽ không đủ ánh sáng cho mai quang hợp, chồi sẽ vươn dài, lá ra nhanh, hoa rụng sớm. Nên tránh để mai gần bóng đèn có công suất lớn vì sẽ thừa sáng, nhiệt độ lại cao cũng làm mai nở nhanh, chóng tàn. Nếu là cành mai cắm trong bình cần phải thui gốc ngay sau khi cắt để giữ nhựa và hạn chế vi khuẩn gây thối cành. Thay nước sạch nhiều lần hoặc cho mỗi lít nước 1 viên Aspirin nhằm hạn chế vi khuẩn gây thối cành, tàn hoa.

7. Chăm sóc mai sau tết:

Sau tết, mai rất mất sức nên cần chuyển mai từ chậu ra trồng trong đất. Nếu vẫn trồng trong chậu cần phải thay đất mới bằng cách bỏ bớt khoảng 1/3 đất cũ trong chậu, thay bằng hỗn hợp 3 phần đất mới, 1 phần phân hữu cơ. Hòa 15- 25 gam phân NPK 20-20-15 Đầu Trâu trong 10 lít nước, tưới đều vào gốc mai. Tiếp tục bón thúc và tưới nước, phun phân bón lá theo chu kỳ mới như đã nêu ở trên.

Sâu bệnh hại cây mai

I- Sâu hại cây mai

1. Sâu ăn lá ( Delias aglaia )

Họ: Pieridae - Bộ:Lepidoptera
Triệu chứng
Sâu non gặm nhấm làm khuyết lá , khi lớn chúng nhả tơ kéo vài lá non lại với nhau , rồi nằm bên trong cắn phá , làm cho lá bị khuyết , nếu nặng lá có thể bị cắn phá đến phân nửa , thỉnh thoảng chỉ còn trơ lại một đoạn gân chính ở gần cuống lá.
Phương pháp phòng trừ
Dùng tay bắt giết khi phát hiện thấy tổ sâu ở những đọt non.
Nếu mật số sâu cao , có thể dùng một trong những loại thuốc sau: Delfin , Abamectin hoặc một số thuốc gốc cúc tổng hợp như Fastac , Sec Saigon , Sumi-Alpha…

2. Bọ trĩ ( bù lạch ) ( Thrips sp. )

Họ: Thripidae - Bộ:Thysanoptera
Triệu chứng
Bọ trĩ trưởng thành và ấu trùng đều chích hút dinh dưỡng ở lá non. Triệu chứng thể hiện dưới mặt lá non là 2 vệt màu xám đồng thời với gân chính. Đọt non bị hại thường xù xì , cứng và giòn , hai mép lá và chóp lá cong lên.
Khi bị hại nặng lá bị vàng và dễ bị rụng , cây phát triển kém.
Biện pháp phòng trừ:
Khi tưới nước cho cây mai , dùng loại máy bơm có áp suất mạnh xịt thẳng vào những nơi ngụ của bọ trĩ để rửa trôi bớt chúng; mặt khác cũng sẽ làm giảm bớt được mật số của một số đối tượng dịch hại khác đang cản trở trên cây mai như nhện đỏ , rệp sáp…
Khi mật số bọ trĩ cao có thể sử dụng một số loại thuốc như: Malvate 21EC , Trebon 10EC , Confidor 100SL , Admire 50EC , Regent 5SC , Vimite 10ND , Bifentox 30ND , Virigent 800WG…Về liều lượng và cách phối chế nên theo khuyến cáo có in sẵn trên nhãn thuốc.
Khi phun , chú ý phun tập trung vào mặt dưới của lá non , đọt non. Bên cạnh đó , để hạn chế tác hại của bọ trĩ , nên trồng thưa để vườn mai luôn được thông thoáng.

3. Nhện đỏ ( Rầy lửa ) ( Tetranychus sp. )

Lớp Nhện : Arachnida - Bộ: Acarina
Triệu chứng
Nhện trưởng thành và nhện non đều ăn biểu bì và chích hút dịch của lá từ khi lá bước vào giai đoạn bánh tẻ trở đi , tạo ra những đốm lá trắng vàng có thể dễ nhận ra ở mặt trên của lá; còn ở mặt dưới của lá có những vết trắng lấm tấm giống bụi cám.
Khi bị hại nặng bộ lá bị cằn lại , thô cứng và sẽ ảnh hương đến quá trình sinh trưởng và phát triển thường nhật của cây mai.
Phương pháp phòng trừ
Không nên trồng hoặc đặt các chậu quá sát nhau để luôn tạo độ thoáng khí cho vườn mai.
Thường xuyên kiểm tra bộ lá mai ( nhất là những lá từ giai đoạn bánh tẻ trở đi ) để phát hiện sớm và có phương pháp diệt trừ nhện kịp thời.
Do thân thể của nhện rất nhỏ vì thế để phát hiện nhện cần phải dùng lúp kiểm tra hoặc ngắt những lá mai nghi có nhện đặt vào giữa hai tờ giấy trắng rồi lấy tay vuốt nhẹ phía ngoài tờ giấy , nếu thấy trên mặt giấy có những chấm nhỏ màu vàng xanh , hồng hay đỏ thì lá đó đang có nhện cản trở , những chấm này càng nhiều thì chứng tỏ mật độ của nhện càng cao.
Khi cần thiết có khả năng sử dụng một trong các loại thuốc sau: Danitol 10EC; Comite 73EC; Pegasus 500SG; Ortus 5SC; Cascade 5EC; Nissuran 5EC; Sirbon 5EC; Kelthane 18 , 5EC…Chú ý phải sử dụng thuốc theo nguyên tắc 4 đúng và liên tục thây đổi các loại thuốc để tránh nhện đỏ kháng thuốc.

4. Rệp sáp ( Dysmiccocus sp. )

Họ: Pseudococcidae - Bộ: Homoptera
Rệp hút nhựa cây làm đọt xoăn lại , lá vàng , cây sinh trưởng kém. Cây có rệp thường thấy kiến và nấm mồ hóng đen xuất hiện.
Ngoài ra , rệp còn là môi giới truyền bệnh virus cho cây .
Rệp non thường tìm chỗ cây non để sống , thường là kẽ lá , chùm hoa.
Khí hậu nóng và ẩm là hoàn cảnh phù hợp cho rệp phát triển. Rệp sápdysmicoccus sinh sống phá hại trên nhiều loại cây.
Biện pháp phòng trừ
Dùng tay giết rệp. Lát cần thiết thì phun các loại thuốc Pyrinex , Supracide , Polytrin , Monster.

II. BỆNH

1. Bệnh đốm lá

Tác nhân do nấm : Pestalotia palmarum
Triệu chứng
Ban đầu vết bệnh chỉ là một chấm nhỏ lí tí , sau thời gian ấy vết bệnh lan nhanh cả lá , viền vết bệnh có mầu nâu đậm , chỗ tiếp giáp giữa mô bệnh và mô khoẻ có quầng mầu vàng nhạt.
Bệnh nặng lá bị vàng rồi cháy lốm đốm , nhất là bìa lá , làm lá quăn queo. Bệnh thường xuất hiện trên những lá già rồi lan dần đến lá non , đọt non. Ở nhánh non bị bệnh làm lá bị rụng , đọt bị cháy khô , cây chậm phát triển.
Biện pháp phòng trừ
- Trồng với mật độ vừa phải để cây mai được thông thoáng.
- Vệ sinh vườn bằng cách cắt tỉa thu gom lá bị bệnh tiêu huỷ để tránh lây lan.
- Bón phân cân đối , tăng cường bón thêm phân hữu cơ và kali giúp cây kháng bệnh.
- Dùng thuốc hoá học: Viben C , phun ướt đều cả hai mặt lá , cần lập lại 2-3 lần , sau 5-7 ngày để trị bệnh. Phun từ 10-15 ngày/ lần để phòng trừ bệnh.

2. Bệnh cháy lá

Tác nhân do nấm : Pestalotia funerea
Lớp nấm bất toàn : Deuteromycetes
Triệu chứng
Bệnh hại chủ yếu trên lá , xuất hiện đầu tiên ở chóp và mép lá làm nên vệt màu nâu , lan dần vào phiến lá thành mảng lớn , màu nâu xám , phân biệt rõ với phần xanh của lá , mảng cháy có khi chiếm trên 1/2 diện tích lá. Trên vết bệnh có những chấm đen nhỏ là ổ bào tử. lá bệnh nặng chuyển màu vàng và rụng. Bệnh phát sinh chủ yếu trên lá già.
Điều kiện phát sinh bệnh
Bệnh phát sinh vào đầu và giữa mùa mưa , khi gặp nắng mưa xen kẽ.
Biện pháp phòng trừ
Bón phân thập toàn , cân đối NPK , ngắt bỏ lá bệnh , định kỳ phun thuốc gốc đồng và phân bón lá cho cây.

3. Bệnh đốm đồng bạc

Bệnh đốm đồng bạc có khả năng gặp trên nhiều loại cây mộc như: cam , quýt , cất vó , nhãn , bưởi , cây na , sầu riêng , mít , xoài…
Tác nhân : Địa y
Triệu chứng
Ban đàu vết bệnh chỉ là những đốm rất nhỏ 2-3 mm , sau thời gian ấy phát triền dần lên có đường kính 3-5 cm. Vết bệnh đa số có hình dáng tròn hoặc hơi tròn như đồng bạc , màu xám trắng hay xám xanh. Ví như nặng nhiều vết bệnh sẽ kết liên lại thành mảng lớn có hình dạng bất định , loang lổ , cứ thế nhiều lớp chất chồng lên nhau làm cho lớp vỏ của cây dày lên , có độ xốp giống như một lớp nhung bao quanh gốc cây mai.
Điều kiện phát sinh phát triển bệnh
Đốm bệnh là mảng địa y , tức là dạng cộng sinh giữa rêu và nấm. Bệnh thường phát triển trên các thân cây lâu năm , già cỗi , lớp mô vỏ cây đã chết là môi trường cho rong rêu và các loại nấm hoại sinh phát triển. Lúc đầu bệnh chỉ tập trung ở phần thân sát gốc , về sau bệnh phát triển dần lên các nhánh cấp 1 , nhánh cấp 2… Những cây có tán lá rậm rạp , ít ánh nắng , ẩm thấp rất phù hợp cho địa y phát triển.
Biện pháp phòng trừ
Không nên trồng hoặc sắp đặt những chậu mai trong vườn quá dày , để vườn mai được thoáng khí , khô ráo , dưới tán , dưới gốc cây nhận được thêm ánh sáng mặt trời.
Thiết kế mặt liếp để trồng mai ( hoặc để đặt chậu mai ) theo hình mui rùa , xẻ rãnh thoát nước để nước không ứ đọng trên mặt vườn trong mùa mưa.
Định kỳ hàng năm phun 2-3 lần , phun ướt đều thân cây bằng các thuốc gốc đồng như: Bordeaux , CoC 85 , Funguran…
Đối với những gốc mai đã bị bệnh: dùng thuốc Norshield 86.2 WG ( 3 g/lít nước ). Quét ướt đều thân , cành và gốc liên tiếp 3-5 đợt , mỗi đợt cách nhau 7-10 ngày.

4. Bệnh vàng lá

Tác nhân: Bệnh sinh lí
Triệu chứng
Lá non có màu vàng nhạt hoặc trắng bạc , các gân lá còn xanh , phiến lá hơi bị cong. Triệu chứng thường xuất hiện từ lá già và đi dần lên trên. Làm sinh trưởng chậm lại.
Điều kiện phát sinh phát triển của bệnh
Thường xuất hiện vào những tháng gần cuối năm; căn nguyên chủ yếu do cây tập trung dinh dưỡng để tạo búp hoa. Cây mai trồng trong chậu , đất xấu , ít được bón phân , thường bị bệnh vàng lá và bệnh cháy lá.
Biện pháp phòng trừ
Bón cân đôi phân khi có hiện tượng vàng lá , ngoài bón phân nên kết hợp phun phân bón lá có chất vi lượng , cây sẽ mau hết bệnh.