Lịch sử phát triển quan hệ hợp tác EU-ASEAN

Sau đại chiến thế giới lần II, khu vực Đông Nam á càng ngày càng thu hút được sự quan tâm của thế giới. Một bằng chứng cụ thể là người ta xuất bản ngày càng nhiều sách báo, bài viết, ấn phẩm về khu vực này. Tuy vậy, mặc dù quan hệ kinh tế nói chung giữa các nước EU với các nước ASEAN đã có từ lâu nhưng trong một thời gian tương đối dài sau chiến tranh thế giới lần II, các nước EU rất ít chú ý đên ASEAn. Nói khác đi, sau chiến tranh thế giới lần II vị trí của EU ở Đông Nam á bị suy giảm, quan hệ kinh tế cũng vì thế trở nên mờ nhạt nhường bước cho sự lấn sâu của Mỹ và Nhật bản. Hiện nay sự tăng trưởng kinh tế ở Đông Nam á đã là điểm thu hút đối với EU. Năm 2000, một nửa tổng số tăng trưởng kinh tế thế giới thuộc về châu á ( gồm Đông và Đông Nam á) cho nên EU phải quan tâm đặc biệt đến châu á trong đó có khu vực Đông Nam á.

ngày nay, khi chiến tranh lạnh kết thúc, EU thấy cần phải điều chỉnh lại chính sách của mình đối với châu á theo hướng hợp tác chặt chẽ, bình đẳng và hài hoà lợi ích của các bên trong khu vực này. ngày 14-7-1994, EU đã thông qua một văn kiện quan trọng với tiêu đề “Tiến tới một chiến lược mới đối với châu á”. Văn kiện này dã đề ra những định hướng và chính sách mới của EU đối với châu á đặc biệt là Đông Nam á không chỉ cho những năm còn lại của thế kỷ XX mà còn cho cả những năm đầu của thế kỷ XXI. Đồng thời trên các phương tiện thông tin đại chúng, liên minh châu âu cũng giới thiệu đến người dân nước họ hình ảnh của một đông Nam á năng động và phát triển để người dân châu âu tăng cường hơn nữa việc tìm hiểu, nghiên cứu và xúc tiến đầu tư tại Đông Nam á.

Nhân tố thúc đẩy mạnh nhất trong quan hệ giữa EU và ASEAN là giao lưu buôn bán và trao đổi hàng hoá. các nước ASEAN hiện nay đều mở cửa thị trường, lợi dụng chính sách thương mại tự do của EU và biện pháp khuyến khích nhập khẩu hàng hoá, nhất là hệ thống ưu đãi thuế quan chung để đưa hàng vào thị trường EU, tăng tỉ trọng xuất khẩu của mình. Để tranh thủ sự giúp đỡ về mọi mặt, năm 1980 ASEAN đã nâng cấp quan hệ ASEAN- EU thành quan hệ đối thoại đầy đủ, sự kiện này được đánh dấu bằng thoả thuận hợp tác ASEAN-EC trong đó nhẫn mạnh EC giúp đỡ ASEAN về tài chính cũng như kỹ thuật nhằm thúc đẩy,phát triển bạn hàng hữu nghị giữa các nước và tổ chức của hai khu vực này. Ngoài việc nâng cao khả năng thâm nhập hàng hoá của ASEAN vào thị trường EU, thông qua kênh đối thoại này các nước ASEAN cũng được tiếp cận với nguồn viện trợ phát triển cho các lĩnh vực khác như khoa học- công nghệ, văn hoá- xã hội và phát triển nguồn nhân lực. Về phía Liên minh châu âu, mở cửa thị trường ASEAN cũng có nghĩa là tăng sức cạnh tranh cho các doanh nghiệp EU. Rõ ràng là các nhà xuất khẩu EU hiện nay đã cạnh tranh lành mạnh hơn với Mỹ. Hiện tại buôn bán giữa các nước trong khu vực Đông nam á rất sôi động và thị trường ở đây đòi hỏi nhiều vốn và hàng tiêu dùng nên các hãng châu âu nhất là các hãng vừa và nhỏ đang có kế hoạch mở rộng, tăng cường hoạt động của mình ở khu vực này. Hiện nay các hãng của châu âu đã dành được những vị trí vững chắc tại nhiều lĩnh vực ở châu á. Tuy EU đầu tư vào ASEAN còn chậm nhưng lại thu được nhiều thành tựu.

Một đặc điểm cũng tác động không nhỏ tới quan hệ giữa hai khối là ASEAN và EU có sự tiếp cận khác nhau về hợp tác giữa hai nhóm nước. Đối với ASEAN sự hợp tác này có thể cho phép sử dụng EU như một đối trọng nhằm ngăn cho ASEAN khỏi bị phụ thuộc vào Mỹ và Nhật Bản và ASEAN hi vọng nhận được những đặc quyền mà EU đã dành cho sản phẩm của các nước APC (các nước châu Phi, Caribê, Thái Bình Dương). Với EU, ASEAN có thể phục vụ EU như là nguồn cung cấp tư liệu thô, nguồn lao động rẻ và thị trường tiêu thụ cho hàng hoá EU. Cộng đồng châu âu cũng có ý định nghiêm túc trong việc theo đuổi hợp tác với ASEAN, một khu vực mà EU có thể tìm thấy một thị trường lớn với sức mua đang tăng lên và nguồn tài nguyên phong phú.

Qua đây ta có thể nhận thấy quan hệ EU- ASEAN là quan hệ hợp tác toàn diện, mỗi bên đều có mục đích riêng khi tham gia hợp tác nhưng tựu chung lại các hoạt động đó đều nhằm mục đích phát triển kinh tế, xã hội, đảm bảo sự ổn định, hoà bình và an ninh trong mỗi khu vực và trên toàn thế giới.