Lê Tân
Kiến vương (1466 – 1502) là một tông thất nhà Hậu Lê trong lịch sử Việt Nam. Ông là người hương Lam Sơn, huyện Lương Giang, phủ Thanh Hoa, nay là huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hoá. là con trai thứ năm của vua Lê Thánh Tông, mẹ ông là ...
Kiến vương (1466 – 1502) là một tông thất nhà Hậu Lê trong lịch sử Việt Nam. Ông là người hương Lam Sơn, huyện Lương Giang, phủ Thanh Hoa, nay là huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hoá.
là con trai thứ năm của vua Lê Thánh Tông, mẹ ông là Sùng viên Phùng Thị Quý.
Mùng 10 tháng 7 năm 1471, vua cha Lê Thánh Tông sai Thái bảo Hộ Bộ thượng thư kiêm thái tử thái bảo Lê Cảnh Huy mang kim sách, sắc phong cho ông vương hiệu Kiến Vương. Vì thế được gọi là Kiến Vương Tân.
Kiến Vương từ thuở bình sinh đã thông minh hiếu học. Vào thời vua cha trị vì, ông đã biên soạn bộ Lạc Uyển thư nhàn hay Lạc Uyển dư nhàn gồm 1 tập. Khi Lê Thánh Tông họa thơ thường sai ông họa lại.
Phan Huy Chú bình luận về bộ Lạc Uyển thư nhàn của ông như sau:
“ Kiến Vương là người trầm tĩnh sâu xa, ham học, giỏi văn, những bài họa thơ ngự chế của vua Lê Thánh Tông có nhiều câu hay... Cách điệu trong trẻo mà khỏe khuắn, được nhiều người đương thời khen ngợi. ”
Lê Tung cũng nhắc đến tác phẩm này trong Việt giám thông khảo tổng luận:
...Đọc các tập Lạc Uyển dư nhàn của Đức Tông Kiến Hoàng Đế mà hiểu đúng nguồn gốc sâu xa của mẫu mực đế vương...
có 4 người con trai:
- Cẩm Giang Vương Lê Sùng, bị Lê Uy Mục giết năm 1509, sau truy tôn là Lê Minh Tông.
- Giản Tu Công Lê Oanh (với bà Trịnh Thị Tuyên, quê ở làng Thủy Chú, huyện Lôi Dương - nay là huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hoá; sau là vua Lê Tương Dực)
- Tĩnh Lượng công Lê Vinh, bị Lê Uy Mục giết năm 1509, được truy tôn là Mục Ý vương.
- Lê Quyên (còn nhỏ chưa được phong), bị Lê Uy Mục giết năm 1509, được truy tôn là Dực Cung vương.
Hai người cháu của ông là Lê Y và Lê Xuân - con của Lê Sùng - sau cũng lên làm vua tức Lê Chiêu Tông và Lê Hoàng Đệ Xuân. Một người cháu khác của ông là Lê Quang Trị - con của Mục Ý Vương cũng lên làm vua trong 3 ngày năm 1516, rồi bị giết.
Kiến Vương mất ngày Bính Ngọ năm Nhâm Tuất (1502) dười thời trị vì của vua anh là Lê Hiến Tông, thọ 37 tuổi. Vua nghỉ chầu 3 ngày, ban tên thụy là Trinh Tĩnh.
Sau khi lên ngôi vua, ngày 29 tháng Chạp năm Kỷ Tỵ (1509), vua Lê Tương Dực truy tôn thuỵ hiệu cho cha mình là Phối Thiên Dụ Thánh Ôn Lương Quang Minh Văn Triết Khoan Hoằng Chương Tín Tuy Hưu Mục Hiếu Kiến hoàng đế.
Năm 1516, Lê Y là cháu đích tôn của Kiến Vương, tức con trưởng của Cẩm Giang Vương Lê Sùng lên ngôi vua, tức là Lê Chiêu Tông, đã truy tôn ông nội miếu hiệu là Đức Tông, thuỵ hiệu là Kiến hoàng đế.
