Kỹ thuật thụ tinh nhân tạo bằng tinh cọng rạ

Tinh đông lạnh

Cho đến nay đã có 3 dạng tinh đông lạnh:

+ Tinh ampul.

+ Tinh viên.

+ Tinh cọng rạ.

Về kết quả thụ thai trên bò, qua nghiên cứu có sự sai khác chút ít và có thể dùng trong thụ tinh nhân tạo. Song mỗi loại dạng tinh đều có những ưu và nhược điểm khác nhau:

Tinh viên

+ Ưu điểm: Thiết bị sử dụng đơn giản, dễ ứng dụng, giá thành rẻ.

+ Nhược điểm:

– Tinh trùng dễ bị choáng lạnh, dễ bị nhiễm khuẩn(trong đông lạnh, giải đông và dẫn tinh)

– Không đánh dấu được cụ thể về số hiệu đực giống, ngày sản xuất, nơi sản xuất…

– Khó khăn trong sản xuất quy mô lớn, dễ bị vỡ mẻ khi trao đổi.

Tinh ampul

+ Ưu điểm: Khắc phục được một số nhược điểm của tinh viên.

+ Nhược điểm:

– Rất tốn tinh dịch (lượng tinh/ampul: 1 – 1,2 ml)

– Rất khó cơ giới hoá

– Giá thành sản xuất cao (ít dùng trong sản xuất)

Tinh cọng rạ

Khắc phục được tất cả các nhược điểm của tinh viên và tinh ampul.

– Đã đánh dấu được số hiệu lý lịch của đực giống, ngày sản xuất, noi sản xuất.

– Tinh trùng được bảo vệ tốt và ít bị nhiễm khuẩn trong sản xuất, trong giải đông và trong dẫn tinh.

– Sản xuất quy mô lớn.

– Được tất cả các nước trên thế giới sản xuất và ứng dụng.

Các loại tinh cọng rạ: có 3 loại dạng cọng rạ:

– Cỡ trung bình: đường kính 2,8 mm, dung tích 0,5 ml

– Cỡ nhỏ: đường kính 2 mm, dung tích 0,25 ml

– Cỡ lớn: đường kính 3,8 – 4,2 mm, dung tích 1 – 1,2 ml

Hiện nay ở Việt Nam đang phổ biến loại tinh cọng rạ cỡ nhỏ 0,25 ml.

Cách sử dụng tinh cọng rạ

Bảo quản

Cũng như tinh đông lạnh dạng viên. Cần lưu ý mức nitơ lỏng trong bình không được thấp hơn 15 cm (cọng rạ luôn ngập chìm trong bình nitơ lỏng). Do vậy phải kiểm Ira định kỳ mức nitơ còn lại trong bình.

Có 3 dạng bình chứa nitơ (bảo quản, vận chuyển và sử dụng):

+ Bình dùng tại trạm thụ tinh: dung tích 37 – 45 lít, cổ và miệng rộng, cóng đựng tinh lớn. Dùng để chứa và bảo quản tinh.

+ Bình chứa và tiếp nitơ: dung tích 17 – 45 lít, cổ bình nhỏ (không có cóng đựng tinh).

+ Bình công tác: dung tích 1 – 3,7 lít, cổ và miệng hẹp, lượng chứa nitơ ít nên thích hợp mang đi lưu động.

Sử dụng tinh cọng rạ

Khác với tinh đông lạnh dạng viên (dùng dẫn tinh quản), tinh đông lạnh dạng cọng rạ khi sử dụng phải dùng một dụng cụ đặc biệt gọi là súng dẫn tinh.

Cấu tạo súng dẫn tinh: Gồm 3 bộ phận chính

Nòng súng (piston) được làm bằng thép không gỉ.

Thân súng: phần cuối của nó thon hình búp măng, cũng được làm bằng thép không gỉ.

Vòng khoá (ổ khoá) dẫn tinh quản.

Chuẩn bị súng dẫn tinh: Gồm các thao tác sau:

Kiểm tra súng dẫn tinh

Nếu cọng rạ có kích thước cỡ 0,5 mm thì chuẩn bị súng cỡ 0,5 mm.

Nếu cọng rạ có kích thước cỡ 0,25 mm thì chuẩn bị súng cỡ 0,25 mm.

Chuẩn bị cọng rạ

+ Chọn loại tinh mà mình định phối (tinh bò HF, tinh bò F1, F2 hoặc tinh bò Sind…)

+ Chuẩn bị bình hoặc cốc giải đông: Nếu có bình giải đông thì tốt nhất (nước luôn giữ ở 37°C).

+ Dùng panh kẹp gắp cọng tinh ra rồi ngâm ngay vào bình nưóc ấm 37°c trong khoảng 5 – 10 giây (khi cọng tinh vừa tan hết đá). Khi đặt cọng rạ vào bình giải đông cần lưu ý: để đầu nút bông (đầu phía nhà máy sản xuất) phía dưới, đầu nạp tinh (đầu kẹp) phía trên và phải ngập hoàn toàn cọng tinh.

+ Dùng panh lấy cọng rạ ra, lau khô bằng giấy vệ sinh, chú ý chỉ cầm phần cuối cọng tinh.

+ Dùng hai ngón tay xoay mạnh vào đầu cọng rạ (đâu có nút bông) để dễ dàng cho việc bơm tinh.

Kỹ thuật lắp cọng tinh vào súng

Dẫn tinh viên tay trái cầm súng theo tư thế thẳng đứng, đẩy nòng súng ở vị trí cao nhất. Tay phải cầm cọng tinh và lắp lỗ cọng rạ vào nòng súng – đầu có nút bông. Sau đó kéo nòng súng trở xuống. Khi cọng rạ nằm trong khoảng 2/3 thân súng, dùng kéo cắt đầu kẹp cọng rạ ở vị trí giữa phần không khí (khoảng 1 cm). Trước khi cắt dùng kéo gõ nhẹ vào phần đầu kẹp để tinh dồn xuống (bọt khí chạy lên). Khi cắt lưu ý cắt đúng tiết diện của cọng tinh, không cắt theo hình vát. Sau đó kéo nòng súng xuống (khoảng 12,5 cm) để cọng tinh hoàn toàn nằm trong thân súng. Dùng tay phải lổng ống dẫn tinh quản (vỏ súng) vào súng dẫn tinh. Nếu súng dẫn tinh có cấu tạo khoá vòng, dùng ngón tay trỏ và ngón tay cái nâng vòng khoá lên sao cho việc lắp ống dẫn tinh quản vào hết phần thon nhọn của thân súng. Cuối cùng khoá vòng khoá lại. Nếu súng dẫn tinh có cấu tạo khoá bấm ta chỉ việc bấm chốt khoá và lồng vỏ súng vào, ấn vỏ súng vào chốt khoá，sau đó thả tay ra để khoá dẫn tinh quản.

Kỹ thuật thụ tinh

Phương pháp qua trực tràng:

Bò cái động dục được cố định lại và vệ sinh bộ phận sinh dục bên ngoài. Dẫn tinh viên tay trái đeo găng cùng với chất bôi trơn, giữ tay cầm dụng cụ dẫn tinh khô, không được cầm súng với găng tay đã đeo. Tay phải cầm súng dẫn tinh và đứng ở tư thế chân trái bước lên, hai vai thẳng với đường cột sống bò, tay trái chụm lại từ từ đưa xoay vào trực tràng đã lấy hết phân, sau đó ấn cổ tay xuống sang bên trái để mở mép âm hộ. Tay phải đưa súng dẫn tinh vào âm đạo (không được chạm da), lúc đầu đưa chếch từ dưới lên 30 – 40 độ khoảng 12-15 cm để tránh đưa nhầm vào lỗ niệu đạo, sau đó nâng đầu phía ngoài súng lên cho ngang bằng. Khi đã sờ thấy cổ tử cung, luồn 4 ngón tay xuống phía dưới cổ tử cung, ngón tay cái ở trên. Tay trái nắm cổ tử cung từ từ đẩy sâu vào khoang chậu, đồng thời tay phải đưa súng dẫn tinh hướng vào lỗ cổ tử cung. Tay phải cố định súng, tay trái nắm cổ tử cung lắc nhẹ sao cho đầu súng dẫn tinh lọt vào lỗ cổ tử cung (có thể lắc sang phải, sang trái, nâng lên hoặc hạ xuống) để tìm cách đưa đầu súng dẫn tinh đi qua cổ tử cung. Dùng ngón tay trỏ kiểm tra sao cho mặt cắt phía sau của cổ tử cung và đầu súng là một mặt phẳng – rồi bơm tinh (bơm thấy nhẹ là tốt). Bơm xong rút súng ra, mát xoa nhẹ thân, cổ tử cung và rút tay ra. Trước khi vứt bỏ cọng rạ phải ghi chép vào sổ phối giống (mã hiệu tinh, số hiệu bò, ngày sản xuất, ngày phối giống… Cuối cùng tháo súng, rửa và sát trùng bằng cồn…

Chú ý: Mọi thao tác khi dẫn tinh phải nhẹ nhàng, tránh thô bạo và càng vô trùng càng tốt. Nếu vô tình đưa một vật bẩn vào tử cung có thể gây nhiễm trùng và giảm cơ hội thụ thai. Đối với bò phối giống tại vị trí bơm tinh là giữa cổ tử cung, bởi vì khoảng 3% bò có chửa có thể có chu kỳ động dục từ 3 – 6 tuần, do vậy bơm tinh vào giữa cổ tử cung là an toàn nhất.