Khởi đầu
Chúng ta sẽ tạo, biên dịch và chạy chương trình “Hello World” bằng ngôn ngữ C#. Phân tích ngắn gọn chương trình để giới thiệu các đặc trưng chính yếu trong ngôn ngữ C#. Chương trình Hello World class HelloWorld { static void Main( ...
Chúng ta sẽ tạo, biên dịch và chạy chương trình “Hello World” bằng ngôn ngữ C#. Phân tích ngắn gọn chương trình để giới thiệu các đặc trưng chính yếu trong ngôn ngữ C#.
Chương trình Hello Worldclass HelloWorld { static void Main( ) { // sử dụng đối tượng console của hệ thống System.Console.WriteLine("Hello World"); } }
Sau khi biên dịch và chạy HelloWorld, kết quả là dòng chữ “Hello World” hiển thị trên màn hình.
Bản chất của lập trình hướng đối tượng là tạo ra các kiểu mới. Một kiểu biểu diễn một vật gì đó. Giống với các ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng khác, một kiểu trong C# cũng định nghĩa bằng từ khoá class(và được gọi là lớp) còn thể hiện của lớp được gọi là đốitượng.
Xem [link] ta thấy cách khai báo một lớp HelloWorld. Ta thấy ngay là cách khai báo và nội dung của một lớp hoàn toàn giống với ngôn ngữ Java và C++, chỉ có khác là cuối khai báo lớp không cần dấu “;”
Phương thức
Các hành vi của một lớp được gọi là các phương thức thành viên (gọi tắt là phương thức) của lớp đó. Một phương thức là một hàm (phương thức thành viên còn gọi là hàm thành viên). Các phương thức định nghĩa những gì mà một lớp có thể làm.
Cách khai báo, nội dung và cách sử dụng các phương thức giống hoàn toàn với Java và C++. Trong ví dụ trên có một phương thức đặc biệt là phương thức Main() (như hàm main() trong C++) là phương thức bắt đầu của một ứng dụng C#, có thể trả về kiểu void hay int. Mỗi một chương trình (assembly) có thể có nhiều phương thức Main nhưng khi đó phải chỉ định phương thức Main() nào sẽ bắt đầu chương trình.
Các ghi chú
C# có ba kiểu ghi chú trong đó có hai kiểu rất quen thuộc của C++ là dùng:
"//"và
"/* ... */". Ngoài ra còn một kiểu ghi chú nữa sẽ trình bày ở các bài sau.
class HelloWorld { static void Main( ) // Đây là ghi trên một dòng { /* Bắt đầu ghi chú nhiều dòng Vẫn còn trong ghi chú Kết thúc ghi chú bằng */ System.Console.WriteLine("Hello World"); } }
Ứng dụng dạng console
“HelloWorld” là một ứng dụng console. Các ứng dụng dạng này thường không có giao diện người dùng đồ họa Các nhập xuất đều thông qua các console chuẩn (dạng dòng lệnh như DOS).
Trong [link], phương thức Main() viết ra màn hình dòng “Hello World”. Do màn hình quản lý một đối tượng Console, đối tượng này có phương thức WriteLine() cho phép đặt một dòng chữ lên màn hình. Để gọi phương thức này ta dùng toán tử “.”, như sau:
Console.WriteLine(...).
Namespaces - Vùng tên
Console là một trong rất nhiều (cả ngàn) lớp trong bộ thư viện .NET. Mỗi lớp đều có tên và như vậy có hàng ngàn tên mà lập trình viên phải nhớ hoặc phải tra cứu mỗi khi sử dụng. Vấn đề là phải làm sao giảm bớt lượng tên phải nhớ.
Ngoài vấn đề phải nhớ quá nhiều tên ra, còn một nhận xét sau: một số lớp có mối liên hệ nào đó về mặt ngữ nghĩa, ví dụ như lớp Stack, Queue, Hashtable … là các lớp cài đặt cấu trúc dữ liệu túi chứa. Như vậy có thể nhóm những lớp này thành một nhóm và thay vì phải nhớ tên các lớp thì lập trình viên chỉ cần nhớ tên nhóm, sau đó có thể thực hiện việc tra cứu tên lớp trong nhóm nhanh chóng hơn. Nhóm là một vùng tên trong C#.
Một vùng tên có thể có nhiều lớp và vùng tên khác. Nếu vùng tên A nằm trong vùng tên B, ta nói vùng tên A là vùng tên con của vùng tên B. Khi đó các lớp trong vùng tên A được ghi như sau: B.A.Tên_lớp_trong_vùng_tên_A
System là vùng tên chứa nhiều lớp hữu ích cho việc giao tiếp với hệ thống hoặc các lớp công dụng chung như lớp Console, Math, Exception….Trong ví dụ HelloWorld trên, đối tượng Console được dùng như sau:
System.Console.WriteLine("Hello World");
Toán tử chấm “.”
Như trong [link] toán tử chấm được dùng để truy suất dữ liệu và phương thức một lớp (như
Console.WriteLine()), đồng thời cũng dùng để chỉ định tên lóp trong một vùng tên (như System.Console).
Toán tử dấu chấm cũng được dùng để truy xuất các vùng tên con của một vùng tên
Vùng_tên.Vùng_tên_con.Vùng_tên_con_con
Từ khoá using
Nếu chương trình sử dụng nhiều lần phương thức Console.WriteLine, từ System sẽ phải viết nhiều lần. Điều này có thể khiến lập trình viên nhàm chán. Ta sẽ khai báo rằng chương trình có sử dụng vùng tên System, sau đó ta dùng các lớp trong vùng tên System mà không cần phải có từ System đi trước.
// Khai báo chương trình có sử dụng vùng tên System using System; class HelloWorld { static void Main( ) { // Console thuộc vùng tên System Console.WriteLine("Hello World"); } }
Phân biệt hoa thường
Ngôn ngữ C# cũng phân biệt chữ hoa thường giống như Java hay C++ (không như VB). Ví dụ như WriteLine khác với writeLine và cả hai cùng khác với WRITELINE. Tên biến, hàm, hằng … đều phân biệt chữ hoa chữ thường.
Từ khoá static
Trong [link] phương thức Main() được khai báo kiểu trả về là void và dùng từ khoá static. Từ khoá static cho biết là ta có thể gọi phương thức Main() mà không cần tạo một đối tượng kiểu HelloWorld.
Có hai cách để viết, biên dịch và chạy chương trình HelloWorld là dùng môi trưởng phát triển tích hợp (IDE) Visual Studio .Net hay viết bằng trình soạn thảo văn bản và biên dịch bằng dòng lệnh. IDE Vs.Net dễ dùng hơn. Do đó, trong đề tài này chỉ trình bày theo hướng làm việc trên IDE Visual Studio .Net.
Soạn thảo “Hello World”
Để tạo chương trình “HelloWorld” trong IDE, ta chọn Visual Studio .Net từ thanh thực đơn. Tiếp theo trên màn hình của IDE chọn File>New>Project từ thanh thực đơn, theo đó xuất hiện một cửa sổ như sau:
Tạo một ứng dụng console trong VS.NetĐể tạo chương trình “Hello World” ta chọn Visual C#Project>Console Application, điền HelloWorld trong ô Name, chọn đường dẫn và nhấn OK. Một cửa sổ soạn thảo xuất hiện.
Cửa sổ soạn thảo nội dung mã nguồnVs.Net tự tạo một số mã, ta cần chỉnh sửa cho phù hợp với chương trình của mình.
Biên dịch và chạy “Hello World”
Sau khi đã đầy đủ mã nguồn ta tiến hành biên dịch chương trình: nhấn “Ctrl–Shift– B” hay chọn Build > Build Solution. Kiểm tra xem chương trình có lỗi không ở của sổ Output cuối màn hình. Khi biên dịch chương trình nó sẽ lưu lại thành tập tin .cs. Chạy chương trình bằng “Ctrl–F5” hay chọn Debug > Start Without Debugging.
Trình gỡ rối của Visual Studio .Net
Trình gỡ rối của VS.Net rất mạnh hữu ích. Ba kỹ năng chính yếu để sử dụng của trình gở rối là:
- Cách đặt điểm ngắt (breakpoint) và làm sao chạy cho đến điểm ngắt
- Làm thế nào chạy từng bước và chạy vượt qua một phương thức.
- Làm sao để quan sát và hiệu chỉnh giá trị của biến, dữ liệu thành viên, …
Cách đơn giản nhất để đặt điểm ngắt là bấm chuột trái vào phía lề trái, tại đó sẽ hiện lên một chấm đỏ.
Minh họa một điểm ngắtCách dùng trình gở rối hoàn toàn giống với trình gở rối trong VS 6.0. Nó cho phép ta dừng lại ở một vị trí bất kỳ, cho ta kiểm tra giá trị tức thời bằng cách di chuyển chuột đến vị trị biến. Ngoài ra, khi gở rối ta cũng có thể xem giá trị các biến thông qua cửa sổ Watch và Local.
Để chạy trong chế độ gở rối ta chọn Debug∅ Starthay nhấn F5, muốn chạy từng bước ta bấm F11và chạy vượt qua một phương thức ta bấm F10.