Khánh Ly
(sinh ngày 6 tháng 3 năm 1945) là một ca sĩ Việt Nam nổi tiếng. Bắt đầu sự nghiệp ca hát từ những năm 1960, gắn liền với các ca khúc của Trịnh Công Sơn, là một trong những tiếng hát tiêu biểu nhất của tân nhạc Việt Nam. cũng rất thành công với các nhạc ...
(sinh ngày 6 tháng 3 năm 1945) là một ca sĩ Việt Nam nổi tiếng. Bắt đầu sự nghiệp ca hát từ những năm 1960, gắn liền với các ca khúc của Trịnh Công Sơn, là một trong những tiếng hát tiêu biểu nhất của tân nhạc Việt Nam. cũng rất thành công với các nhạc phẩm tiền chiến và của nhiều nhạc sĩ khác như Trầm Tử Thiêng, Đoàn Chuẩn, Phạm Duy, Nguyễn Đình Toàn, Vũ Thành An... Nghệ danh được cô ghép từ tên hai nhân vật Khánh Kỵ và Yêu Ly trong Đông Chu Liệt Quốc.
tên thật là Nguyễn Thị Lệ Mai, sinh ngày 6 tháng 3 năm 1945 tại Hà Nội, cũng có khi cô lấy tên Phạm Thị Lệ Mai theo họ Phạm của người cha dượng. Năm 1954, Lệ Mai theo mẹ di cư vào miền Nam.
Khi còn ở Hà Nội, dù chưa tới 9 tuổi, đã tham dự một cuộc thi hát với bài Thơ Ngây của nhạc sĩ Anh Việt nhưng không được giải gì. Cuối năm 1956, mới 11 tuổi, một mình đi nhờ xe chở rau từ Đà Lạt về Sài Gòn tham dự cuộc thi tuyển lựa ca sĩ nhi đồng do đài Pháp Á tổ chức tại rạp Norodom. Lệ Mai hát bài Ngày Trở Về của nhạc sĩ Phạm Duy và đoạt giải nhì, sau "thần đồng" Quốc Thắng.
Năm 1962, thực sự bước chân vào sự nghiệp ca hát, cô hát cho phòng trà Anh Vũ trên đường Bùi Viện, Sài Gòn. Cuối năm đó cô chuyển lên sống tại Đà Lạt và hát cho các phòng trà ở đó. Năm 1964, gặp nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, lúc đó còn chưa nổi tiếng, ông mời cô về Sài Gòn biểu diễn. Lúc đó, vì không muốn rời Đà Lạt nên từ chối lời đề nghị của người nhạc sĩ trẻ đó.
Năm 1967, do tình cờ cô gặp lại Trịnh Công Sơn tại Sài Gòn và từ đó, cùng Trịnh Công Sơn đã trở thành một hiện tượng của tân nhạc Việt Nam.
và Trịnh Công Sơn đã có những buổi trình diễn ngoài trời cho sinh viên tại Quán Văn nằm trên bãi đất rộng sau trường Đại học Văn Khoa Sài Gòn. Họ tiếp tục trình diễn khắp nơi ở miền Nam Việt Nam, nhất là trong sân cỏ trường đại học, nơi được mệnh danh là "Nữ Hoàng Chân Đất" hay "Nữ Hoàng Sân Cỏ". chính là ca sĩ Việt Nam đầu tiên tổ chức sô (show) diễn riêng của mình.
Từ năm 1967 đến 1975, hợp tác với nhiều hãng đĩa tại Sài Gòn, thâu âm nhiều bài hát trong các dĩa nhạc của các hãng dĩa Việt Nam, Sóng Nhạc, Tình Ca Quê Hương, Dư Âm, Nhạc Ngày Xanh, Continental và thâu vào băng Akai của Chương trình Phạm Mạnh Cương, Trường Sơn, Sơn Ca, Họa Mi, Jo Marcel... Năm 1968, mở Hội Quán Cây Tre ở Đakao, số 2bis đường Đinh Tiên Hoàng, Sài Gòn. Đây là nơi tụ họp của các văn nghệ sĩ và các sinh viên học sinh yêu văn nghệ yêu tiếng hát , và đây cũng là nơi tổng phát hành những cuốn băng nổi tiếng Trịnh Công Sơn - Hát Cho Quê hương Việt Nam.
Trong hai năm 1969, 1970, được sự tài trợ của chính phủ Việt Nam Cộng Hòa, đã có nhiều cuộc trình diễn cho các sinh viên Việt Nam ở châu Âu, Mỹ và Canada. Năm 1970, nhận được lời mời của đài truyền hình NHK, sang biểu diễn ở Nhật Bản. đã ghi âm và trình diễn các ca khúc bằng cả hai thứ tiếng Việt và Nhật.
Năm 1970, Chiến tranh Việt Nam lan rộng, Trịnh Công Sơn viết nhiều ca khúc phản chiến và được hát trong những cuốn băng Hát Cho Quê Hương Việt Nam. cũng tham gia hát trong những buổi ca nhạc gây dựng quỹ của các hội đoàn, hội Công giáo Việt Nam để xây chùa, nhà thờ, trại mồ côi, trại tị nạn. Năm 1972, cô mở một phòng trà ca nhạc mang tên trên đường Tự Do, số 1214 tại thành phố Sài Gòn.
Sau năm 1975, rời Việt Nam và định cư tại Cerritos, California, Hoa Kỳ. Năm 1979, một lần nữa Columbia Nippon lại mời đến Nhật để thâu băng nhạc của Trịnh Công Sơn. Năm 1982, đài Bunka Honso Radio mời tham gia Liên hoan Âm nhạc Châu Á với nhiều nghệ sĩ nhiều nước châu Á. Năm 1985, cùng chồng là nhà báo Nguyễn Hoàng Đoan mở hãng thu riêng Productions. Năm 1987, trở lại Nhật để thâu băng cho phim Thuyền Nhân (Boat Man).
Năm 1988, là một tín đồ Công Giáo rất mộ đạo, được mời đến Vatican trong lễ tưởng niệm những tu sĩ Việt Nam tử vì đạo (Thiên Chúa). Trong sự kiện này, đã gặp mặt Giáo Hoàng John Paul II. Năm 1989, sau khi bức tường Berlin bị phá bỏ, và Thanh Tuyền đã hát trong chương trình nhạc đầu tiên ở Đông Đức. Năm 1992, được mời đến Liên hoan Tuổi trẻ Thế giới ở Denver, Colorado, Hoa Kỳ. Lần thứ hai được gặp Giáo Hoàng John Paul II. Năm 1996, Đài truyền hình NKH ở Nhật Bản đã chọn là một trong 10 nhân vật nổi tiếng để làm phim tài liệu về cuộc đời và gia đình .
Hiện nay vẫn tiếp tục sự nghiệp ca hát của mình và là một diva (nữ ca sĩ được mến mộ) trụ cột của trung tâm Trung tâm Thúy Nga.
lập gia đình với Nguyễn Hoàng Đoan, một nhà báo kiêm nhà văn viết tiểu thuyết phóng sự năm 1975[cần dẫn nguồn], di cư sang Hoa Kỳ và có 4 con, 2 trai và 2 gái.
1962 - 1975 tại Việt Nam
Trong những năm 1967 đến 1975 thâu âm rất nhiều vào đĩa nhựa 45 tours, băng Akai của các hãng dĩa Việt Nam, Sóng Nhạc, Sơn Ca, Nhạc Ngày Xanh, Shotguns, Phạm Mạnh Cương, Continental, Premier, Thương Ca - Mặc Thế Nhân, Nhã Ca - Anh Việt Thanh, Nhật Trường, Trường Hải, Diễm Ca, Mây Hồng, Jo Marcel, Nguyễn Hữu Thiết, Hoàng Trọng.... Và những album riêng sau đây :
- 1967 - Ghi âm trực tiếp tại Quán Văn. - Trịnh Công Sơn
- 1969 - Hát cho quê hương Việt Nam 1. - Trịnh Công Sơn
- 1970- Nhạc Tuyển 1. - Trịnh Công Sơn
- 1970 - Hát cho quê hương Việt Nam 2. - Trịnh Công Sơn
- 1971 - Băng nhạc Tình ca 1. Tiếng hát , Sĩ Phú, Duy Trác, Thanh Lan
- 1971 - Hát cho quê hương Việt Nam 3. - Trịnh Công Sơn
- 1971 - Tứ quý. Tiếng hát Lệ Thu, Duy Trác, , Tuấn Ngọc
- 1973 - Hát cho quê hương Việt Nam 4. - Trịnh Công Sơn
- 1973 - Như cánh vạc bay. - Trịnh Công Sơn
- 1974 - Hát cho quê hương Việt Nam 5. - Trịnh Công Sơn
- 1974 - Sơn Ca 7. - Trịnh Công Sơn
Sau 1975
- 1976 - Khi tôi về
- 1976 - Như cánh vạc bay. - Trịnh Công Sơn
- 1976 - Giáng Sinh-Quê hương còn đó nỗi buồn. , Sĩ Phú, Mai Hương
- 1976 - Hát cho quê hương Việt Nam 6 (tái bản từ băng nhạc Nhạc Tuyển 1) . - Trịnh Công Sơn
- 1977 - Hát cho những người ở lại
- 1977 - Tình ca mùa hạ
- 1979 - Người di tản buồn
Thập niên 1980
- 1980 - Lời buồn thánh. - Trịnh Công Sơn
- 1981 - Đừng yêu tôi. - Vũ Thành An
- 1981 - Giọt lệ cho ngàn sau. - Từ Công Phụng
- 1981 - Bông hồng cho người ngã ngựa
- 1981 - Tủi nhục ca. - Hà Thúc Sinh
- 1982 - Tắm mát ngọn sông đào
- 1983 - Ướt mi
- 1983 - Bản tango cuối cùng
- 1984 - Trong tay anh đêm nay, Dạ vũ Valse
- 1984 - Lá đổ muôn chiều (Tà áo xanh). Nhạc tiền chiến Đoàn Chuẩn - Từ Linh
- 1984 - Bài tango cho em
- 1985 - Khối tình Trương Chi. , Sĩ Phú. Thanh Lan thực hiện
- 1985 - Biển nhớ. - Trịnh Công Sơn
- 1985 - Bông bưởi chiều xưa. - Châu Đình An
- 1986 - Hạ trắng. - Trịnh Công Sơn
- 1986 - Niệm khúc cuối. Tiếng hát , Elvis Phương
- 1986 - Thương một người. Diễm Xưa phát hành
- 1986 - Tango tango
- 1987 - Tình không biên giới
- 1987 - Ai trở về xứ Việt
- 1987 - Bên ni bên nớ. - Phạm Duy
- 1987 - Như cánh vạc bay. , Lệ Thu
- 1987 - Đêm hạ hồng. Tiếng hát , Lệ Thu, Thanh Phong
- 1988 - Boston buồn
- 1988 - Tango điên (Vũ nữ thân gầy)
- 1989 - Kinh khổ. - Trầm Tử Thiêng
- 1989 - Mưa hồng
- 1989 - Đêm hạnh ngộ
- 1989 - Niệm khúc hoa vàng
- 1989 - Xóa tên người tình. Tiếng hát , Elvis Phương
Thập niên 1990
- 1990 - Tình nhớ. - Trịnh Công Sơn
- 1990 - Tình hờ. Tiếng hát , Elvis Phương
- 1991 - Vũng lầy của chúng ta. – Lê Uyên Phương
- 1991 - Tưởng rằng đã quên
- 1991 - Lệ đá. Tiếng hát , Lệ Thu và Kim Anh
- 1991 - Best of
- 1992 - Ca dao mẹ
- 1992 - Bên đời hiu quạnh. - Trịnh Công Sơn
- 1992 - Một cõi đi về (Im lặng thở dài). - Trịnh Công Sơn
- 1993 - Dốc mơ
- 1993 - Tôi ơi đừng tuyệt vọng. Tiếng hát , Trịnh Công Sơn và Trịnh Vĩnh Trinh
- 1994 - Để lại cho em. - Phạm Duy
- 1994 - Em còn nhớ hay em đã quên (tái bản từ Bông hồng cho người ngã ngựa)
- 1994 - Ừ thôi em về (tái bản Shotguns record collection từ '70)
- 1995 - Đời vẫn hát
- 1996 - Ca khúc da vàng, Volume 1. - Trịnh Công Sơn
- 1997 - Mùa thu xa em: đặc biệt
- 1998 - Ca khúc da vàng, Volume 2. - Trịnh Công Sơn
- 1999 - Ca khúc da vàng, Volume 3. - Trịnh Công Sơn
- 1999 - Hiên cúc vàng. - Nguyễn Đình Toàn
- 1999 - Nguyệt ca. - Trịnh Công Sơn
Thập niên 2000
- 2000 - Đời cho ta thế. - Trịnh Công Sơn
- 2000 - Tình thu trên cao. Ca khúc Nguyễn Xuân Điềm
- 2001 - Một sớm mai về. - Trầm Tử Thiêng
- 2002 - Nếu có yêu tôi
- 2002 - Mưa trên cây hoàng lan. - Nguyễn Đình Toàn
- 2003 - Còn tuổi nào cho em. - Trịnh Công Sơn
- 2005 - Ca khúc da vàng, Volume 4. - Trịnh Công Sơn
- 2008 - TangoGoTango
- 2009 - Như một vết thương. - Trịnh Công Sơn
- 2011 - Nụ Cười Trăm Năm. – Trần Dạ Từ
