Kế toán tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả trong doanh nghiệp công nghiệp

Các phương pháp xác định giá trị thành phẩm xuất.

Do sản phẩm và hàng hoá sản xuất ra mua về nhập kho hoặc xuất bán ngay, gửi bán... được sản xuất và mua từ những nguồn gốc khác nhau, hoàn thành ở những thời điểm khác nhau nên giá trị thực tế của chúng ( sản xuất hay mua ngoài) ở những thời điểm khác nhau có thể không hoàn toàn giống nhau, do vậy khi xuất kho... cần phải tính ra giá thực tế theo một trong các phương pháp sau:

Phương pháp bình quân gia quyền

Theo phương pháp bình quân gia quyền. Giá trị của từng loại hàng tồn kho được tính theo giá trị trung bình của từng loại hàng tồn kho tương tự đầu kỳ và giá trị của từng loại hàng tồn kho được mua hoặc sản xuất trong kỳ. Giá trị trung bình có thể được tính theo thời kỳ hoặc vào mỗi khi nhập một lô hàng về, phụ thuộc vào tình hình kinh doanh của doanh nghiệp.

Phương pháp kế toán giá vốn hàng bán

Tài khoản 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ.

Tài khoản 511 được dùng để phản ánh doanh thu của khối lượng sản phẩm, hàng hoá đã bán, dịch vụ đã cung cấp được xác định là tiêu thụ trong kỳ không phân biệt doanh thu đã thu tiền hay sẽ thu được tiền.

Từ đó, tính ra doanh thu thuần về tiêu thụ trong kỳ. Tổng số doanh thu bán hàng, dịch vụ đã cung cấp ghi nhận ở đây có thể là tổng giá thanh toán (với các doanh nghiệp tính thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp cũng như đối với các đối tượng chịu thuế xuất khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt) hoặc giá không có GTGT (với các doanh nghiệp tính theo GTGT theo phương pháp khấu trừ).

Kết cấu:

Tài khoản 511 cuối kỳ không có số dư.

- Một số nguyên tắc hạch toán:

• Chỉ phản ánh vào TK 511 số doanh thu của hàng hoá đã bán được xác định là tiêu thụ trong kỳ (đã được người mua chấp nhận thanh toán hoặc sẽ thanh toán).
• Đối với hàng hoá thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, hoặc thuế xuất khẩu thì doanh thu là giá hàng hàng hoá (bao gồm cả thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế xuất khẩu).
• Những hàng hoá được xác định là tiêu thụ trong kỳ, nhưng vì lý do nào đó (về chất lượng, về quy cách, kỹ thuật) người mua từ chối thanh toán gửi trả lại người bán hoặc yêu cầu giảm giá và được doanh nghiệp chấp nhận thì doanh thu của hàng bán bị trả lại, khoản giảm giá hàng bán được theo dõi riêng, trên các TK 531 "Hàng bán bị trả lại", TK 532 "Giảm giá hàng bán" và được trừ ra khỏi doanh thu bán hàng trong kỳ.
• Trường hợp doanh nghiệp viết hoá đơn bán hàng và đã thu tiền bán hàng nhưng đến cuối kỳ vẫn chưa giao hàng cho người mua hàng, thì trị giá số hàng này không được coi là tiêu thụ và không được ghi vào TK 511 mà chỉ hạch toán vào bên có TK 131 "Phải thu của khách hàng" về khoản tiền đã thu khách hàng. Khi thực sự giao hàng cho người mua sẽ hạch toán vào TK 511 về trị giá mua hàng đã giao, đã thu trước tiền hàng.
• Đối với các đơn vị chuyên kinh doanh mua bán ngoại tệ, thì được phản ánh vào TK 511 phần chênh lệch giữa giá thực tế mua vào và giá ngoại tệ bán ra.
• Không hạch toán trị giá hàng hoá đang gửi bán cho khách hàng nhưng chưa được sự chấp nhận thanh toán của người mua.

Doanh thu bán hàng trả lại

Đây là khoản doanh thu của số hàng đã tiêu thụ, dịch vụ, lao vụ đã cung cấp nhưng bị khách hàng trả lại hoặc từ chối thanh toán do kém phẩm chất không đúng quy cách, chủng loại ... nhưng đã ký hợp đồng.

Để phản ánh doanh thu hàng bán bị trả lại thì kế toán sử dụng TK 531 "Hàng bán bị trả lại".

Kết cấu tài khoản 531: Hàng bán lại trả lại.

- Bên nợ: Tập hợp các khoản doanh thu của số hàng đã tiêu thụ bị trả lại

- Bên có: Kết chuyển doanh thu của số hàng bị trả lại.

TK 531: Cuối kỳ không có số dư.

Giảm giá hàng bán

Là số tiền giảm trừ cho khách hàng trên giá bán đã thoả thuận do các nguyên nhân đặc biệt như: Hàng kém phẩm chất, không đúng quy cách, giao hàng không đúng thời hạn, địa điểm trong hợp đồng ... (do chủ quan của doanh nghiệp).

Để phản ánh doanh thu giảm giá hàng bán kế toán sử dụng TK 532 "Giảm giá hàng bán".

Kết cấu tài khoản 532: Giảm giá hàng bán.

- Bên nợ: Tập hợp các khoản giảm giá hàng bán chấp thuận cho người mua trong kỳ.

- Bên có: Kết chuyển toàn bộ số giảm giá hàng bán.

Tài khoản 521 – Chiết khấu thương mại

Chiết khấu thương mại là khoản tiền Doanh nghiệp bán giảm giá niêm yết cho khách hàng khi khách hàng mua với số lượng lớn.

Tài khoản này phản ánh các khoản chiết khấu thương mại cho khách hàng và kết chuyển trừ vào Doanh thu.

Là tài khoản điều chỉnh giảm Doanh thu và có kết cấu ngược với tài khoản Doanh thu.

+ Bên nợ: các khoản chiết khấu thương mại dành cho khách hàng.

+ Bên có: kết chuyển trừ vào Doanh thu bán hàng.

Tài khoản này cuối kỳ không có số dư.

Kế toán chi phí bán hàng

Tiêu thụ thành phẩm, hàng hoá là một khâu quan trọng đưa thành phẩm hàng hoá từ sản xuất đến tiêu dùng và nhờ khâu này mà giá trị thành phẩm, hàng hoá mới được thực hiện, các khoản chi phí phải bỏ ra để phục vụ cho quá trình này gọi là chi phí bán hàng.

Kế toán sử dụng TK 641 để hạch toán chi phí bán hàng phát sinh trong quá trình tiêu thụ thành phẩm.

TK 641 cuối kỳ không có số dư gồm các TK cấp 2 sau:

• TK 6411 - Chi phí nhân viên
• TK 6412 - Chi phí vật liệu
• TK 6413 - Chi phí công cụ dụng cụ
• TK 6414 - Chi phí khấu hao tài sản
• TK 6416 - Chi phí bảo hành
• TK 6417 - Chi phí dịch vụ mua ngoài.
• TK 6418 - Chi phí bằng tiền khác

Trình tự hạch toán chi phí bán hàng được khái quát trong sơ đồ sau:

Kế toán chi phí Quản lý doanh nghiệp

Đây là khoản chi phí phục vụ cho quản lý chung của doanh nghiệp. Về bản chất, chi phí QLDN không tạo ra giá trị sản phẩm nhưng lại là khoản chi cần thiết đối với quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Kế toán sử dụng TK 642 để tập hợp và kết chuyển chi phí quản lý doanh nghiệp phát sinh trong kỳ kinh doanh.

TK 642 cuối kỳ có số dư bao gồm các TK cấp II sau.

• TK 6421 - Chi phí nhân viên quản lý
• TK 6422 - Chi phí vật liệu
• TK 6423 - Chi phí đồ dùng văn phòng
• TK 6424 - Chi phí khấu hao TSCĐ
• TK 6425 - Thuế, phí và lệ phí
• TK 6426 - Chi phí dự phòng
• TK 6427 - Chi phí dịch vụ mua ngoài
• TK 6428 - Chi phí bằng tiền

Trình tự hạch toán chi phí quản lý doanh nghiệp được khái quát theo sơ đồ sau:

Để theo dõi, quản lý chặt chẽ chi phí quản lý doanh nghiệp, ngoài kế toán tổng hợp kế toán phải mở sổ theo dõi chi tiết theo từng khoản mục hoặc theo địa điểm phát sinh tùy theo yêu cầu quản lý.

Kết quả tiêu thụ

Kết quả tiêu thụ sản phẩm, hàng hoá, lao vụ, dịch vụ trong doanh nghiệp chính là kết quả cuối cùng của hoạt động tiêu thụ thành phẩm trong Doanh nghiệp. Kết quả đó được tính bằng cách so sánh giữa một bên là Doanh thu thuần với một bên là Giá vốn hàng bán và các chi phí ( chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp) và được thể hiện thành chỉ tiêu lãi hoặc lỗ.

Sau khi xác định được các chỉ tiêu cần thiết để tiến hành xác định chỉ tiêu lãi gộp:

Lãi gộp = Doanh thu thuần - Giá vốn hàng bán

Mọi hoạt động của DN trong kỳ đều phải xác định kết quả đặc biệt quá trình tiêu thụ, hoạt động chính phản ánh hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp sản xuất.

Kết quả tiêu thụ được xác định kết quả qua công thức:

KẾT QUẢ TIÊU THỤ = LÃI GỘP - CHI PHÍ BÁN HÀNG - CHI PHÍ QUẢN LÝ DN

+ Tài khoản sử dụng TK 911( xác định kết quả kinh doanh ): Tài khoản này sử dụng để xác định kết quả kinh doanh của doanh nghiệp theo từng hoạt động.

Bên nợ: + Trị giá vốn của hàng xuất bán.

+ Chi phí bán hàng và chi phí QLDN phân bổ cho hàng bán ra.

+ Số lãi trước thuế về hoạt động kinh doanh.

Bên có:+ kết chuyển doanh thu thuần

+ kết chuyển lỗ

tài khoản này cuối kỳ không có số dư

Thông thường, sau mỗi thương vụ hay cuối kỳ kinh doanh, kế toán tiến hành xác định kết quả của các hoạt động kinh doanh. Qua đó, cung cấp các thông tin liên quan đến lợi nhuận về tiêu thụ cho quản lý.