Hồi ký tôi đi học

Mãi đến khi bố tôi đã gần năm mươi, mẹ tôi mới sinh được tôi là người con trai duy nhất. (Trước tôi chỉ có ba chị gái) Bố thương yêu, nâng niu chăm sóc tôi, mong một ngày kia tôi sẽ nên người. Có ngờ đâu tôi bị bệnh và hỏng cả hai tay.
 
Đêm nằm, bố thường ôm tôi vào ngực, vuốt nhẹ tóc tôi, nâng tay tôi lên, hôn hít nghẹn ngào nói: thật ông trời không có mắt con ạ. Người ta có năm có mười thì tốt, mình có một thì trời lại bắt tội.
 
Nói đến đây, tiếng bố tôi nhỏ dần và ngừng hẳn. Chắc bố tôi khóc. Rồi bố tôi lại ôm chặt tôi hơn, nói tiếp, giọng nghẹn lại:
 
Sau này thầy mẹ chết đi, con biết làm gì để sống!
 
Hai năm đã trôi qua. Cũng hai năm ấy biết bao đồn bốt giặc ở quê tôi đã bị quân ta san phẳng. Làng quê được giải phóng trở nên đông vui, nhộn nhịp lạ thường. Bà con trong làng tấp nập gọi nhau ra đồng cày cấy. Các lớp bình dân học vụ được mở khắp nơi. Một lớp vỡ lòng mọc lên trong xóm. Trẻ con nô nức kéo nhau đến lớp, đông vui như ngày hội. Bằng, Tam, Oánh đã đến lớp rồi. Cả Thủy bị thương ở đầu gối, chân phải đi khập khiễng, mà sáng nay cũng diện một chiếc áo hoa màu tím lấm chấm những đốm sao trắng, tay cầm một quyển vở bìa đỏ chói, tấp tưởi đến lớp học. Thôi thế là hết. Từ mai biết chơi với đứa nào được nữa.
 
Ở nhà, cứ mỗi lần nghe chúng nó ríu rít rủ nhau đến lớp là tôi lại nao nao như thèm muốn môt cái gì. Tôi bứt rứt khó chịu quá, không thể nào thu mình mãi ở nhà được nữa, liền chạy ra ngõ ngắm bọn trẻ đi học.
Chiều ấy, đợi bọn trẻ cắp sách đi hết, tôi đánh liều, men theo con đường mòn lần đến lớp học. Tôi đến bên tấm liếp che ngoài cửa. Qua kẽ nứa, tôi nheo mắt nhìn vào. Cô Cương đang viết viết cái gì lên bảng. Tôi cố đảo mắt tìm Bằng. Ở, kia rồi, Bằng ngồi ngay ở mép bàn thứ nhất, bên cạnh nó là Oánh. Đứng nhìn một lúc, thấy bon trẻ đã rục rịch ra chơi, tôi vội vàng lủi đi.
 
Chiều hôm sau: tôi lại lần đến lớp. Lần này tôi bạo hơn, chẳng thèm thập thò ở kẻ liếp nữa. Tôi men đến đừng ngó thẳng vào bàn cô giáo ngay trước cửa ra vào. Thấy cô giáo bước ra, tôi sợ quá,liền quay ngoắt tránh ra sau lớp. Một lát sau, tôi lại quay vào đứng lấp ló ở cửa. Bọn trẻ đọc “O" tôi cũng chúm môi nhẩm chữ ấy. Mải mê quá, tôi bước chân ngay vào lớp từ lúc nào không biết. Tôi giật thót mình khi cô Cương đã tiến sát. Cô cầm lấy cánh tay tôi, dịu dàng nói:
 
- Em về nhà chơi, cho các bạn học nhé!
 
Tôi ngơ ngác nhìn cô rồi cúi xuống im lặng. Một lát sau tôi đánh liều hỏi:
 
- Thưa cô... em xin học có được không ạ?
 
Rồi nói nhỏ quá, chắc cô nghe chưa rõ. Cô liền cúi xuống hỏi lại:
 
- Hả, em nói gì?
- Dạ, em muốn vào .... học.
 
Cô Cương ngẩng lên, thở nhẹ, rồi cúi xuống nâng nâng đôi tay mềm nhũn của tôi lên:
 
- Thôi nhé, em về nhà chơi, vài năm nữa cô sẽ nhận em vào lớp.
 
Khi cô Cương nói đến đây không hiểu sao tôi bỗng òa lên khóc. Tôi khóc to lắm, dường như vừa bị ai đánh vậy.
 
Cô Cương rút mùi soa lau nước mắt cho tôi và dẫn tôi ra ngõ. Về nhà mẹ hỏi vì sao khóc, tôi chỉ lặng thinh. Bọn trẻ theo tôi từ lớp về, vội mách:
 
- Nó vào lớp học xem. Cô giáo không cho xem nên nó khóc đấy!
 
Mẹ tôi lại hỏi:
 
- Vậy cô giáo có đánh con không?
 
Bọn trẻ tiếp luôn:
 
- Không, cô giáo không đánh. Cô giáo chỉ dẫn nó ra thôi.
- Vậy lặng đi rồi mẹ lấy chuối cho.
 
Không chịu lặng, tôi vẫn vừa khóc vừa nói:
 
- ứ, con học cơ.
 
Bọn trẻ hiểu ý tôi, liền nói rõ cho mẹ tôi biết. Mẹ tôi ngọt ngào nói:
 
- ừ, vậy tối về mẹ bảo bố con sang nói với cô Cương cho.
 
Quả thật tối hôm ấy mẹ tôi đã nói với bố về việc xin cho tôi đi học. Bố thở dài, lắc đầu:
 
- Nhưng tay con nó như thế thì học với hành gì được!
 
- Được, ông cứ xin cho nó đi đi, không nó lại ăn vạ đấy! Bạn bè nó, đứa nào cũng đến lớp cả rồi, còn mình nó ở nhà chơi với ai được. Thôi, ông cứ đến nói với cô Cương xin cho nó đến lớp, rồi nó muốn học được chữ nào thì học, nếu không nó cũng có bầu, có bạn để chơi cho đỡ buồn.
 
Bố tôi bế xốc tôi lên vai nựng khẽ:
 
- ừ, bố cũng biết thế, nhưng tay của con thế này, đi học viết làm sao được mà đòi. Thôi chịu khó ở nhà coi nhà và giúp bố đuổi gà kẻo chúng nó "làm cò" cả vườn rau cải kia mất. Rồi con muốn gì bố sẽ bảo mẹ mua cho.
 
- ứ, không đâu! - Tôi lắc người, dụi mặt vào vai bố tôi, nói dỗi.
 
Chị tôi cũng nói chen vào:
 
- Em nó thích học, bố cứ để em đi. Cả làng giờ có ai là người không đi học đâu. Ngay như bà Hoàng đã gần sáu mươi tuổi mà vẫn còn đi học nữa là nó. Với lại lớp học bây giờ người ta mở ngay ở nhà ông Bắc chứ có xa xôi như ngày xưa đâu. Thôi, tối nay bố cứ đến nói với cô Cương đi, rồi sáng mai con sẽ dẫn em tới lớp cho.
 
Bố tôi im lặng không nói gì nữa.
 
Sáng hôm sau, khi chị tôi đang sắm sửa sách vở để dẫn tôi đến lớp thì bỗng nghe ngoài sân có tiếng chó sủa. Cô Cương, tay cầm một quyển vở, một chiếc thước dài bước vào cửa:
 
- Chào cô!
 
Cả nhà tôi niềm nở chào cô Cương. Còn tôi thì khép nép đứng lấp sau cánh cửa.
 
- Đâu, em Ký đâu rồi? Cô Cương ngạc nhiên hỏi. Chị tôi đến cầm tay, dắt tôi ra trước mặt cô Cương. Tôi bẽn lẽn ngẩng nhìn cô rồi cúi xuống im lặng.
 
- Em nó đây, cô ạ. Mấy hôm nay nó nằng nặc xin đến lớp của cô đấy. Em đang chuẩn bị dẫn nó đến lớp bây giờ đây. Chị tôi nói.
 
- Vâng. Em nó có đến xin tôi cho vào học. Nhưng thấy tay của em như vậy, tôi ái ngại khuyên em về nhà chơi. Tối qua, nghe bác đến nói em nó lại đòi đi học. Em nó đã muốn vậy, ta cứ để em đi. Chị ở nhà làm việc khác, tôi đưa Ký đến lớp kẻo các em chờ.
 
Tiễn cô Cương ra ngõ, mẹ tôi chặc lưỡi nói:
 
- Vâng, vậy nhờ cô nhận em nó vào học. Chắc nó cũng chẳng viết lách gì được đâu. Nhưng nó thích thì cứ để cho nó học.
 
Được đến lớp học, tôi sung sướng hả hê lắm. Tôi được cô Cương xếp ngồi ngay cạnh Bằng. Ngày ngày, Bằng bỏ sách vào túi dết của tôi rồi mang theo. Hai chúng tôi thân thiết như đôi chim nhỏ. Mỗi khi có đứa nào định trêu tôi là Bằng bênh ngay. Khuyên bảo chúng không được thì Bằng mách cô giáo.
 
Bằng lớn hơn tôi một tuổi. Nhưng lại thấp hơn tôi một chỏm đầu. Nhà Bẳng chỉ cách nhà tôi một vườn dong riềng nhỏ và một bụi tre hóp gai cao quá đầu người lớn một ít. Mỗi lần sang chơi nhà nhau, chúng tôi chẳng bao giờ chịu đi, đều chui bụi tre, luồn qua vườn là đến nhà nhau.
 
Từ ngày đi học, tối nào về nhà tôi cũng đươc chị tôi dạy thêm. Chị viết phấn ra bảng rồi cặn kẽ ôn cho tôi từng chữ một. Thấm thoát chẳng bao lâu tôi đã nhận được mặt chữ. Những bạn cùng học với tôi đã biết viết. Bằng đã viết buông được rồi. Chữ nó đẹp lắm, vừa ngay ngắn, vừa thẳng dòng. Tôi cử tròn mắt ngâm mãi không ngán. Tôi không dám mơ tưởng đến một ngày mình tự viết được những dòng chữ  như vậy. Nhưng sao trong lòng tôi vẫn thoáng hiện lên một nỗi ước ao thầm kín.
 
Mỗi khi cô giáo đưa quyển vở chép bài cho là tôi lại tủi tủi: Mình cũng đi học như chúng nó, sao chúng nó tự chép đưọc bài học mà mình thì cứ mãi mãi phải nhờ cô giáo....
 
Đã sang đông. Bầu trời vẩn đục những đám mây tro xám. Mấy con diều hâu dang cánh thi nhau "xây giếng". Dăm bảy lá bàng đỏ xạc xào rơi xuống đường.
 
Như mọi chiều, hôm nay đi học về tôi vẫn mỏng manh trong chiếc áo lụa bạc màu. Bọn chúng nó sợ rét đã vội vàng chạy trước. Bằng vừa chạy vừa gọi. Tôi không nghe thấy gì, vẫn thong thả từng bước mải mê suy nghĩ: “ Mình phải tập viết....” Nhưng viết bằng cách nào đây? Nghĩ mãi tôi vẫn bí. Chợt thấy mấy cành bù cu xòe ra trên đường, để ý nhìn, thấy trên lá của nó chẳng chịt những vân vẽ rất tinh vi, tôi liền hỏi cô giáo:
 
- Ai viết cái gì lên lá này thế cô?
- Không ai viết đâu. Con chim gáy nó vẽ đấy em ạ.
- Thế nó lấy gì mà vẽ được hả cô?
 
Cô đưa tay ngắt mấy lá lên nhìn:
 
- Ờ! Nó chỉ lấy mỏ để vẽ mà đẹp quá, em nhỉ!
 
Nghe cô giáo nói, tôi vụt nảy ra một ý nghĩ. Suýt nữa tôi reo to: "ồ, mình cũng sẽ dùng miệng để viết". Ý nghĩ ấy cứ bám riết lấy tôi. Mê mải quá đến nỗi về đến ngõ, tôi quên cả chào cô giáo.
 
Đêm ấy tôi nằm suy nghĩ: “Nếu mình viết bằng miệng thì ngậm bút thế nào được? Chúng nó viết tay thì tay tì sách, tay cầm bút. Còn mình biết lấy gì mà tì sách được? Thôi thế thì không thể viết bằng miệng được rồi. Tôi đang định nghĩ xem còn cách nào để tập viết nữa nhưng hai mí mắt đã nặng trĩu. Trên cánh tay ấm áp của mẹ, tôi thiếp đi từ lúc nào không biết.
 
Như mọi ngày, sáng nay tôi lại đến nhà Bằng chơi. Được một lúc, Oánh ở đâu chạy tới. Oánh cầm một chiếc bút chì đen giơ lên, reo lớn:
 
- “A ha ha, tớ có chiếc bút chì này, cậu nào xin, tớ cho”
-Ồ, cho tớ nhé! - Tôi hối hả nói.
 
Bằng hỏi luôn:
 
- Ký xin bút chì làm gì?
- Xin làm cái này!
- Ừ! Thôi đưa cho Ký, Oánh ạ. Bằng có bút chì rồi.
 
Bằng nói có vẻ độ lượng lắm. Không ngần ngừ gì nữa, Oánh liền cầm chiếc bút chi bỏ vào túi cho tôi. Thế là có bút rồi. Sướng quá, tôi chạy băng về nhà.
 
Tôi dùng mồm viết thử. Vừa ngậm chiếc bút chi gạch lên trên trang sách, bỗng tôi thấy mắt lóa, không thể nào tập viết bằng miệng được. Ngoài sân, mấỵ chú gà con đang liếp nhiếp theo mẹ đi ăn, chúng nó lấy chân bới rác tìm mồi. Tôi bỗng vụt nghĩ: " Hay mình cũng dùng chân để viết?"
Tôi đắn đo mãi rồi quyết định cử viết thử xem sao. Chiếc bút nhỏ quá, tôi vừa cố mở ngón chân cái và ngón trỏ cặp lấy, chưa kịp viết bút đã rơi ngay xuống. Mấy lần như vậy, bực quá tôi liền đá bút chì vào xó nhà rồi đi chơi.
 
Mấy hôm sau, thấy nhớ nhớ tiêng tiếc, tôi lại tập viết. Lần này không viết bằng bút nữa, tôi dùng gạch non viết xuống sân. Có ngày cả chiếc sân đỏ lòe loẹt. Đó là những nét chữ đầu tiên của tôi. Thực ra nào có thành chữ. Đó chỉ là những vết dọc ngang chẳng khác gì vết chân gà bới. Thầy tôi đi làm đồng về liền mắng:
 
- Sao con lại vẽ bậy ra sân như thế này Ký?
 
Tồi sợ, bỏ chạy sang nhà Bằng. Khi trở về thấy mặt sân đã sạch. Hỏi chị tôi, tôi mới rõ bố đã múc nước rửa sân từ lúc nãy. Ít ngày sau, quen chân dần tôi nghĩ cách tập viết lại bằng bút chì. Có viết bằng bút mới chép bài được chứ. Chẳng nhẽ khi các bạn ngồi trong lớp viết bài vào vở, mình lại ra giữa trời lấy gạch viết xuống sân ư? Tồi tìm lại chiếc bút hôm nào đã đá đi. Tìm nháo khắp nhà, chẳng thấy tăm hơi. Bực mình quá, tôi chực khóc. Bỗng ngoài sân có tiếng động. Bằng, tay cầm vở, tay cầm lọ mực, xâm xàm bước vào....Tôi đang định nói với Bằng điều đó thì bất chợt cô Cương đến. Tôi sợ quá, toan lủi vào buồng. Nhưng không kịp rồi .
 
...Cô nghiêm giọng hỏi tôi:
 
- Bây giờ cô hỏi em, em nói thật nhé! Có phải em đang tập viết bằng chân không?
“ơ, sao cô giáo lại biết nhỉ”. Tôi vừa ngạc nhiên nghĩ thầm. Tôi đã nói với ai về việc này đâu. Ngay cả bố mẹ tôi cũng chưa biết kia mà. Tôi sợ nói ra, người ta sẽ cười cho đến xấu hổ, vì có ai lại đi viết bằng chân bao giờ. Chà, lại Bằng đi nói với cô giáo chứ còn ai khác. Biết không thể chối được tôi đáp:
 
- Thưa cô, vâng ạ.
 
- Thế sao em không nói với cô?
 
Nói xong, cô rút trong túi ra một cái bút chì xanh đỏ và quyển vở, âu yếm nhìn tôi mỉm cười:
 
- Đây, cô cho em cái bút chì và quyển vở để em tập viết.
 
....Nhiều lúc tôi lấy hết sức cặp thật chặt bút chì, cố nắn nót từng nét một, thì cũng nhiều lúc tôi bị chuột rút, co quắp cả ngón chân. Tôi quẳng cả sách lẫn bút nằm lăn ra phản. Bằng vội chạy đến đỡ dậy. Hai đứa nhìn nhau, nửa buồn cười nửa muốn khóc... Mấy bác hàng xóm cũng can tôi:
 
- Tập như thế làm gì cho vất và hả cháu. Người ta tập viết bằng tay mà còn khó mới viết được, huống hồ cháu tập bằng chân. Rồi có đến cóc kêu rêu mọc cũng chẳng thành đâu cháu ạ.
 
Quá thật lúc này tồi bắt đầu thấy nản. Một tháng rồi mà chữ nghĩa đã ra nét ra dòng gì đâu. Nhung một hôm, cô Cương lại đến nhà tôi, cho tôi một quyển vở nữa và khuyên:
 
- Đừng có nản em ạ. Phải chịu khó mới được. “Có công mài sắt, có ngày nên kim chứ em. Liệu chiếc bút chì ấy tập có dễ không, nếu không cô mua cho chiếc bút chì khác, cô còn bảo tôi nên tập những chữ dễ như chữ i, chữ o, sau mới tập đến chữ khó như chữ h, k ....Sau một thời gian ngắn, quả thật tôi đã khoanh tròn được chữ o. Sau đấy là chữ i, chữ t cũng viết được. Cuối cùng tôi tập đến mấy chữ b, g, h, k. Khó nhất có lẽ là chữ k đấy. Tôi tập đi tập lai bao nhiêu lần mà vẫn chưa được. Nhiều lúc bực đến phát khóc. Hay mình bỏ quách chữ này, không tập nữa! Không viết được một chữ cũng chẳng sao. Nhưng thật là oái oăm, chữ k lại cần thiết để viết chữ "Ký". Mọi chữ đã viết được cả rồi, riêng tên mình không viết được ư?
 
Nghĩ thế nên tôi lại miệt mài tập. Mùa đông trôi qua, cây xoan trước nhà đã nảy lộc. Chiều nay trên đường đến lớp lòng tôi rộn ràng ấm áp hẳn lên. Nghe một tiếng chim hót, nhìn một cánh hoa cỏ rung rinh tồi cũng thấy như có gì thân thiết vui nhộn hơn mọi ngày. Nghĩ đến buổi học hôm nay, lần đầu tiên mình tự chép được bài, tôi mừng vui phấn chấn lạ thường....
 
Đến lớp, cô Cương tìm một mảnh chiếu trải ngay trước bàn thứ nhất cho tôi ngồi viết. Nhưng lạ quá! Sao tôi không giữ được bình tĩnh như lúc ngồi viết ở nhà. Chân tôi cứ run run gượng gượng. Các bạn ngồi bàn gần đấy chốc chốc lại ngẩn nhìn, càng làm cho tôi hồi hộp.
 
Bài tập chép đầu tiên của tôi hôm ấy được cô Cương cho điểm năm. Quyển vở chưa kịp rời tay cô, các bạn đã giằng nhau để xem. Những bài tập chép lần sau, tôi đã đạt được điểm tám, rồi điểm mười.