Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ (tiếp theo) trang 20 SGK Ngữ văn 10

Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ (tiếp theo) trang 20 SGK Ngữ văn 10

Phân tích các hoạt động giao tiếp qua bức thư Bác Hồ gửi học sinh cả nước nhân ngày khai giảng năm học đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa tháng 9 năm 1945 (SGK tr. 22).

LUYỆN TẬP

Câu 1. Phân tích các nhân tố giao tiếp trong câu ca dao

Đêm trăng thanh anh mới hỏi nàng:

- Tre non đủ lá đan sàng nên chăng?

a. Nhân vật giao tiếp trong câu ca dao trên là một chàng trai và một cô gái.

b. Thời gian: Đêm trăng thanh. Thích hợp với những cuộc chuyện trò tình tứ của đôi bên nam nữ, của những buổi hát đổi, hát ghẹo, hát giao duyên trong sinh hoạt dân ca.

c. Nhân vật anh nói về điều gì? Nhằm mục đích gì?

+ Nói về việc "Tre non đủ lá" dùng để "đan sàng".

+ Mục đích: ướm hỏi, tỏ tình (nghĩa hàm ẩn; ngưòi đã đủ lớn khôn, nên kết duyên.

d. Cách nói của chàng trai rất tế nhị, phù hợp với đối tượng và mục đích giao tiếp.

Câu 2. Đọc đoạn đối thoại (giữa em nhỏ A Cổ với môt ông già) và thực hiện các yêu cầu (SGK, tr. 21).

a. Các hành động nói cụ thể: Chào, nói, thưa

b. Trong lời nói của ông già, cả ba câu đều là câu hỏi, nhưng mục đích không phải đều để hỏi. Câu 1 (A cổ hả) là câu hỏi thay chào, đáp lại lời chào của A cổ. Câu 2 (Lốn tướng rồi nhỉ) là lời khen, dùng để biểu thị tình cảm, không mang tính nghi vấn. Chỉ có câu 3 là có mục đích hỏi.

c. Lời nổi của các nhân vật bộc lộ thái độ, tình cảm và quan hệ trong giao tiếp:

- Tình cảm giữa hai người rất thân mật, tin cậy lẫn nhau

- Thái độ: Cậu bé rất kính trọng ông bà, ông già rất mến yêu cậu bé

- Quan hệ: hai ngưòi khác lứa tuổi nhưng có quan hệ tôt về mọi mặt

Câu 3: Đọc bài thơ Bánh trôi nước và thực hiện các yêu cầu (SGK, tr.21)

a. Mục đích, vấn đề giao tiếp

Nữ sĩ Hồ Xuân Hương đã miêu tả, giới thiệu bánh trôi nước với mọi người. Nhưng mục đích chính là nói về thân phận của mình. Con người có hình thể đầy quyến rũ lại có số’ phận bất hạnh, không chủ động quyết định được hạnh phúc. Song trong bất cứ hoàn cảnh nào vẫn giữ tấm lòng trong trắng, phẩm chất của mình, tất cả diễn tả bằng ngôn ngữ giàu hình ảnh (trắng, tròn, bảy nổi ba chìm, lòng son).

b. Căn cứ để lĩnh hội, cảm nhận bài thơ

- Người đọc căn cứ vào từ ngữ, hình ảnh trong bài thơ

- Căn cứ vào cuộc đời của nữ sĩ Hồ Xuân Hương để hiểu và cảm bài thơ này: Xuân Hương có tài, có tình nhưng số phận trớ trêu để dành cho bà sự bất hạnh. Hai lần lấy chồng thì cả hai lần "cố đấm ăn xôi lại hẩm". Rốt cục Cổ Nguyệt Đường (nơi bà ở) vẫn lạnh tanh không hướng sắc. Điều cảm phục ở bà dù trong hoàn cảnh nào vẫn giữ gìn phẩm chất của mình.

Câu 4. Viết đoạn văn thông báo về nội dung làm sạch môi trường (SGK)

Học sinh xem lại mẫu văn bản thông báo để viết; yêu cầu viết thông báo ngắn, song phải có mỏ đầu, kết thúc.

- Đối tượng giao tiếp là học sinh toàn trường.

- Nội dung giao tiếp là làm sạch môi trưòng

- Hoàn cảnh giao tiếp là hoàn cảnh nhà trường và ngày môi trường thế giới.

Câu 5: Phân tích các hoạt động giao tiếp qua bức thư Bác Hồ gửi học sinh cả nước nhân ngày khai giảng năm học đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa tháng 9 năm 1945 (SGK tr. 22).