Giống Hươu Sao
- Hươu Sao có nguồn gốc ở vùng Đông Nam á , phân bố ở Bắc Việt Nam (Bắc bộ và Trung bộ). - Việc chăn nuôi thuần dưỡng hươu Sao cũng chỉ mới xuất hiện vào những năm 1930 ở huyện Thanh Chương tỉnh Nghệ An , sau đó lan sang cả tỉnh Hà Tĩnh. Người ta đã biết nuôi hươu để ...
Hướng dẫn nuôi Hươu Sao:
1.Chọn giống:
* Chọn hươu đực giống:- Con khoẻ mạnh , lông mượt , vầng trán to, bốn chắc chắn.- Chọn những con đực sinh ra từ những con bố mẹ tốt , nên chọn con lứa thứ 2 đến thứ 7 , con bố có đặc tính tốt, có khả năng cho từ 1 - 1,5kgnhung/năm trở lên.* Chọn hươu cái giống:- Chọn con được sinh ra từ con mẹ có sức đẻ ổn định hàng năm , nuôi con khoẻ không bị bệnh truyền nhiễm.- Chọn hươu được sinh ra từ lứa thứ 2 đến lứa thứ 7, không nên lấy các lứa về sau.- Hươu con khoẻ mạnh , lông mượt , cổ dài , đầu thanh , mông nở , các bộ phận sinh dục nổi rõ.2. Các hình thức chăn nuôi hươu sao:
* Nuôi nhốt:- Là nuôi nhốt hoàn toàn trong chuồng , người nuôi dễ chăm sóc nuôi dưỡng , nhưng tập tính hoang dã, khả năng sinh lí vật nuôi không được phát triển toàn diện. Vì thế chúng ta nuôi nhốt nhưng phải có sân chơi.* Nuôi bán tự nhiên:- Là hình thức nuôi vừa có chuồng nuôi vừa có đồng cỏ chăn thả , hình thức này môi trường sống lâu dài của con vật được mở rộng hơn , phù hợp với mọi hoạt động sống hoang gĩa của nó , hình thức này cũng rất phù hợp với hoàn cảnh chăm sóc nuôi dưỡng.* Nuôi tự nhiên:- Không có chuồng trại mà chỉ khoanh vùng nuôi với diện tích lớn hình thức này khó quản lý chăm sóc nuôi dưỡng.3. Chuẩn bị chuồng trại:
* Việc xây dựng chuồng trại phải đạt được những mục đích sau đây:- Phù hợp với các phản ứng sinh lí của hươu.- Có độ vững bền , kiên cố không cho hươu thoát ra ngoài và đi mất.- Phải kiệm ước nguyên vật liệu , vật liệu làm chuồng không ảnh hưởng đến sức khoẻ của hươu.* Vị trí xây chuồng:- Phải cách nhà một khoảng hợp lý tránh tiếng động và gây ô nhiễm, phải là nơi cao ráo nhưng phải là vị trí mà mùa đông thì ấm áp mùa hè thoáng mát.* Hướng chuồng:- Phương án tốt nhất là xây dựng chuồng hướng nam hoặc đông nam để điều hoà được tiểu khí hậu của chuồng nuôi.* Nền chuồng:- Phải có độ dốc từ 1 – 2 độ và phải cao hơn vùng đất chung quanh 10 – 15cm nền chồng có thể làm bằng xi măng láng nhám hoặc bằng đất nện chặt đều được.* Diện tích chuồng:- Hươu đực phải đạt mỗi con trên 6m2 trở lên. Hươu cái có thể có diện tích ô chuồng lớn hơn một tí để có thể giao phối ngay trong chuồng. Nhưng bây giờ người ta thường làm chồng hai ngăn để tiện vệ sinh và phối giống. Chuồng hai ngăn này thường rộng khoảng là 12m2 trở lên.4. Chăm sóc và nuôi dưỡng hươu:
* Xử lí và chế biến thức ăn trước khi cho hươu ăn:- Thức ăn cho hươu: Thức ăn xanh phải non , ngon , sạch , không để thức ăn quá nhiều nước nhất là nước bẩn vì vậy trước khi cho ăn thì phải được rửa sạch để ráo nước , thì mới cho hươu ăn.- Một số cây thức ăn , như lá cây mía , cây cỏ voi trước khi cho ăn thì cần cắt ngắn chừng 10- 15cm , các thức ăn củ quả đường cho hươu thì đem thái lát cắt mỏng làm nhỏ , thức ăn có chứa độc tố thì cần xữ lý loại bỏ độc tố rồi mới cho hươu ăn , không cho hươu ăn các thức ăn ôi thối kém phẩm chất , cần trồng một số cây hươu thích ăn để làm thức ăn cho hươu.- Cho hươu ăn uống sạch sẽ: Hươu là động vật nhai lại nhưng trong ăn uống hươu rất sạch sẽ , chính vì thế hươu ít mắc tật bệnh , thức ăn xanh được kẹp thành một dãy phía ngoài chuồng để hươu có thể thò cổ ra ăn , máng ăn được đặt dốc vào phía trong chuồng có độ cao khoảng 30 – 40cm , rộng máng là 60cm , dài là 1,2 m vừa để bỏ cỏ hoặc cành lá cho hươu rút ăn từ từ.- Để đảm bảo vệ sinh ăn uống cho hươu chuồng rộng có sân chơi thì không nên xây máng gần chồng vì thế công tác vệ sinh không bão đảm , hươu sẽ dễ bị một số bệnh đường tiêu hoá. Vì vậy nên dùng máng ăn , máng uống di động sẽ giữa được vệ sinh sạch sẽ hơn. Sau khi hươu ăn xong thì nên chùi rửa máng cho khô ráo sạch sẽ. Để lần sau cho ăn tiếp.- Cho ăn đúng cách: Hươu chủ yếu hoạt động vào ban đêm , ban đêm hươu ăn tới 60% tổng số thức ăn của khẩu phần , vì vậy mỗi lần cho ăn trong ngày không nhiều , ban ngày hươu ăn ít mà dành thời kì nhai lại thức ăn qua đêm. Đây là một đặc điểm hết sức quan trọng mà người chăn nuôi cần nắm biết. Vì vậy lịch cho hươu ăn như sau:Bữa thứ nhất: 6-7 giờ sáng cho ăn 15% thức ăn xanh.Bữa thứ hai: 9-10giờ sáng cho ăn 15% thức ăn xanh.Bữa thứ ba: 13-14 giờ chiều cho ăn 10% thức ăn xanh cộng với thức ăn tinh trong ngày.Bữa thứ tư: 17 – 18giờ tối cho ăn 30% thức ăn xanh.Bữa thứ năm: 22 giờ tối cho ăn 30% thức ăn xanh.- Thức ăn tinh không được cho hươu ăn vào buổi sang vì ăn như vậy sẽ làm cho hươu ăn ít thức ăn xanh.Các bệnh thường gặp trên hươu Sao:
1. Bệnh chướng bụng đầy hơi:
a. Nguyên nhân:- Do hươu ăn phải thức ăn kém phẩm chất , như lá cỏ bị thối , mốc, hoặc lá cỏ tươi còn ướt nước hoặc đẫm sương.
- Do hươu ăn nhanh quá hay no quá, nhất là ăn no xong lại vận động ngay.
- Do đổi thay thức ăn rất bất ngờ , từ thức ăn tươi chuyển sang thức ăn khô , hoặc cho ăn no đói thất thường.
- Thời tiết đổi thay rất bất ngờ , nhất là những khi trời có giông bão cũng là căn nguyên làm cho bệnh dễ phát.
b. Triệu chứng:
Hươu bỏ ăn , không nhai lại , đi lại chậm chạp , lừ đừ. Nếu nặng thì đi chệnh choạng , mắt đỏ ngầu. Nguyên nhân: do thức ăn trong dạ cỏ lên men nhanh , sinh nhiều hơi , làm bụng phình chướng lên về phía bên trái ( phồng cao hơn cả mỏm xương hông ). Nếu lấy ngón tay gõ vào vùng bụng này ta sẽ nghe như tiếng trống. Trực tràng đầy phân. Dạ cỏ mất phản xạ co bóp , càng ngày càng chướng to ép lên cơ hoành , làm rối loạn tuần hoàn. Con vật thở rất khó khăn: 2 lỗ mũi nở to, mạch nhanh, cổ cứng đờ. Bệnh nặng: hươu sùi bọt mép , ra mồ hôi đằm đìa , mạch yếu dần , rồi chết vì ngạt thở.
c. Điều trị:
Phải rất nhanh giúp cho hươu tống hơi ở dạ cỏ ngoài bằng các cách như sau:
- Làm cho vật ợ hơi: Lấy rơm hoặc bì gai chấm rượu gừng hay dầu hôi chà xát lâu và mạnh vào hông bên trái. Dùng que quấn giẻ ngoáy mồm kích thích hươu ợ hơi ra ngoài.
- Cho uống 30 gam Na2SO4 hay nước sắc các lá như bạc hà , tử tô , lá khế dã nát vắt lấy nước cho hươu uống. Cũng có thể dùng hạt cây thìa là sắc cho hươu uống hoặc cho uống nước dưa chua...
- Lấy 5 gam bồ kết nướng vàng , tán nhỏ và thổi vào hậu môn và lỗ mũi làm cho hươu đại tiện và trung tiện dễ dàng.
Nếu hươu bị quá nặng , chệnh choạng và ngã , sùi bọt mép thì phải dùng dùi “Troca” để chọc thủng dạ cỏ. Chỗ chọc dùi là điểm giữa của một hình tam giác ở hông bên trái mà một cạnh là xương sườn cuối, một cạnh là xương sống vùng thận.
Trường hợp không có dùi “Troca” thì dùng kim thông dạ cỏ hay dao nhíp cũng được.
Trong thời kì điều trị cần cho hươu ăn những thức ăn dễ tiêu.
d. Phòng bệnh:
Không cho hươu ăn những thức ăn kém phẩm chất , không cho ăn quá no và sau khi ăn cần tránh cho vận động quá mức. Không cho ăn lá, cỏ ướt nhiều. Thành phần và khối lượng thức ăn cần thay đổi dần dần tránh đột ngột.
2. Bệnh ỉa lỏng:
a. Nguyên nhân:
Do thức ăn kém phẩm chất hoặc do hươu ăn nhiều thức ăn ướt có nhiều nước như củ khoai lang , dây lạc , thức ăn ủ xanh. Cũng có khả năng do đường tiêu hoá bị viêm hoặc giun sán ký sinh nhiều. Thời tiết đổi thay rất bất ngờ , ăn ở bẩn và chật cũng là một trong những căn nguyên gây ra bệnh này.
b. Triệu chứng:
- Hươu biếng ăn , hơi sốt , mũi khô , lông tơi tả.
- Thời gian đầu thường táo bón , sau ỉa lỏng hai ba lần , phân dính từ đuôi đến khoeo chân.
- Phân có màu xanh vàng, sau xanh đen xám, mùi thối khắm, nhiều khi có lẫn những màng nhầy. - Hươu bị bệnh gầy đi rất nhanh do mất nhiều nước , kiệt sức dần rồi chết.
c. Điều trị:
- Để hươu nhịn ăn hẳn trong 1 - 2 ngày và cho uống nhiều nước sắc đặc những thứ lá chát như búp ổi, lá sim, hồng xiêm.
- Dùng thuốc tẩy để tống hết những thức ăn còn trong dạ dày. Cho uống 30 - 40 gam Na2SO4 , sau đó dùng NaBica với liều lượng 3 - 5 gam/ ngày.
- Nếu ỉa lỏng là do viêm ruột thì dùng Ganidan hoặc Becberin cho uống 8 - 12 viên chia làm 2 lần hoặc dùng Cloroxit 6 - 8 viên/ ngày/ 2 lần.
- Nên cho ăn cháo gạo hay cháo cám có bỏ muối mấy ngày sau khi khỏi. Chuồng trại phải quét dọn sạch sẽ , tiêu độc cẩn thận.
d. Phòng bệnh:
Cần tránh những căn nguyên gây bệnh như đã nêu trên. Khi cho ăn những thức ăn như dây , củ khoai lang , dây lạc ... cần có một tỷ lệ thích hợp.
3. Bệnh nghẽn dạ lá sách:
a. Nguyên nhân:
- Có khả năng do hươu ăn phải thức ăn khó tiêu , thức ăn kém phẩm chất hay do đổi thay thức ăn đột ngột.
b.Triệu chứng:
- Không biểu lộ rõ rệt.
- Thường có rối loạn tiêu hoá, dạ cỏ hơi căng, ít nhai lại đi táo, hay đi lỏng, bệnh kéo dài, hươu gầy dần rồi kiệt sức mà chết.
- Khi mổ ra thấy lá sách nghẹn cứng bằng quả cam.
c. Điều trị:
- Nếu thấy bụng chướng hơi và đi táo thì tẩy nhẹ 30g Na2SO4 và 10 g Nabica.
- Nướng bồ kết cho vàng rồi tán nhỏ thổi vào mũi và hậu môn gây cho vật ợ hơi và đi đại tiện được dễ dàng.
- Nếu thấy bụng chướng hơi và đi tả thì cho uống 30 g Na2SO4 và tiêm HCl 0 , 2 -0 , 3% lúc đầu 5 g mỗi lần sáng và chiều , sau vài ngày tăng lên 15 g.
- Trong khẩu phần ăn hàng ngày tăng lượng muối ăn lên 30 - 40 g.
- Cho vật nhịn ăn 1 - 2 ngày. Khi thấy vật bắt đầu nhai lại thì cho ăn ít một và hai, ba lần trong ngày.
d. Phòng bệnh:
- Chủ yếu là vệ sinh thức ăn: tránh quá khô và dính nhiều bùn đất.
4. Bệnh lở loét:
a. Nguyên nhân:
- Do vệ sinh trong chuồng nuôi không đảm bảo, chế độ ăn không cung cấp đủ chất dinh dưỡng cần thiết.
- Thời tiết đổi thay bất thường là căn nguyên làm bệnh dễ phát.
- Bệnh do vi khuẩn ăn sâu vào phần thịt , làm nên lở loét.
b. Triệu chứng:
- Hươu ngứa ngáy cáu cẳn, hay liếm nhiều, chỗ bị liếm lông rụng sau đó da cũng bị tróc ra từng mảng để lộ thịt, luôn có nớc màu vàng đục rỉ ra, đôi khi có lẫn máu tươi.
- Bệnh thường phát ra ở mình , bụng và mặt trong của đùi.
- Con vật biếng ăn , ít hoạt động.
c. Phòng chữa bệnh:
- Cắt rộng lông phần bị loét, bóc hết vẩy ( nếu có ) rồi rửa bằng nước diệt trùng như thuốc tím 1% hay crêzyl 3% , cồn i-ốt , ôxy già.
- Sau đó bôi thuốc đỏ hay Xanh Metylen hoặc bằng nước tỏi.
- Để chỗ loét bớt chảy nước , nên rửa bằng nước Iốt ( 7 - 8 g cồn iốt pha với 1 lít nước ).
- Dùng bài thuốc dân gian cùng cũng rất tốt:
+ Lá xương sông một nắm giã nhỏ + vẩy tê tê sao vàng tán nhỏ 2 thìa. Hai thứ trộn đều đắp vài lần là khỏi.
+ Cần làm tốt công việc vệ sinh chuồng trại , giữ cho da lông của vật luôn khô ráo , sạch sẽ , cho ăn những thức ăn dễ tiêu như cỏ tươi , dây khoai lang , cháo cám , cho uống nước luộc ngô , lá tre , rễ cỏ tranh.
5. Bệnh ở móng
* Nguyên nhân:
Trong khẩu phần thức ăn thiếu Ca. Bệnh thường phát vào mùa rét , nền chuồng lầy lội , hươu luôn luôn phải ngâm chân trong nước bùn. Phần nhiều hươu cái mắc bệnh này vào mùa sinh sản.
* Triệu chứng:
Con vật thường hay gặm chân , nhiều khi bỏ cả ăn để gặm chân. Mặt ngoài guốc bị bào mòn , có khi để hở phần thịt bên trong. Nếu bị nhẹ , con vật còn đi được , nếu bị nặng đi khập khà khập khiễng có khả năng không đi được.
* Phòng và chữa bệnh:
Không nên để chuồng lầy lội. Nên làm nhiều hòn đá liếm , đặt ở nhiều nơi để hươu có khả năng thu được đủ lượng khoáng nhu yếu cho thân hình. Xây những ô nhỏ ( đáy láng ximăng ) đổ nước lã có pha muối 1% cho hươu vào ngâm chân hàng ngày. Nếu chân đau nhiều thì có khả năng tiêm Novocain 2g. Sửa sang thức ăn giàu khoáng vi lượng hàng ngày cho hươu.
