Giao tử và thụ tinh

A. Lý thuyết

   1. Phát sinh giao tử

   a. Phát sinh giao tử ở động vật

   b. Phát sinh giao tử ở thực vật có hoa

   Quá trình phát sinh giao tử ở thực vật hết sức phức tạp:

   - Sau khi tế bào mẹ tiểu bào tử (2n) giảm phân cho 4 tiểu bào tử (n) thì các tiểu bào tử này còn nguyên phân thêm 1 lần nữa cho 2 nhân đơn bội rồi mới phát triển thành hạt phấn hoàn chỉnh.

   - Sau khi tế bào mẹ đại bào tử (2n) giảm phân cho 4 đại bào tử (n); 3 trong số 4 đại bào tử này sẽ bị thoái hoá; đại bào tử còn lại sẽ trải qua 3 lần nguyên phân nữa tạo ra túi phôi gồm 1 trứng (giao tử cái), 2 trợ bào; 2 nhân cực và 3 tế bào đối cực.

   2. Thụ tinh

   - Thụ tinh là sự kết hợp giữa một giao tử đực vào một giao tử cái (hay giữa một tinh trùng với một tế bào trứng) tạo thành hợp tử.

   - Thực chất của sự thụ tinh là sự kết hợp 2 bộ nhân đơn bội hay tổ hợp 2 bộ NST của 2 giao tử đực và cái, tạo thành bộ nhân lưỡng bội ở hợp tử có nguồn gốc từ bố và mẹ.

   3. Ý nghĩa của giảm phân và thụ tinh.

   - Sự kết hợp giữa giảm phân và thụ tinh giúp duy trì ổn định bộ NST đặc trưng của các loài sinh sản hữu tính; đồng thời tạo ra nguồn biến dị tổ hợp phong phú cho chọn giống và tiến hoá.

B. Công thức thường gặp

   Các bài toán liên quan đến quá trình giảm phân và thụ tinh.

   1. Số giao tử được hình thành

   - Đối với các tế bào sinh tinh, mỗi tế bào sinh tinh sau khi giảm phân cho 4 tinh trùng nên a tế bào giảm phân cho 4a tinh trùng.

   - Đối với tế bào sinh trứng, mỗi tế bào sinh trứng sau khi giảm phân cho 1 trứng nên a tế nào giảm phân cho a trứng.

   2. Số hợp tử được tạo ra

   - Số hợp tử được tạo ra = Số trứng được thụ tinh = Số tinh trùng thụ tinh.

   - Số hợp tử XX = Số tinh trùng X thụ tinh.

   - Số hợp tử XY = Số tinh trùng Y thụ tinh.

   - Hiệu suất thụ tinh của tinh trùng = Số tinh trùng đã thụ tinh : Tổng số tinh trùng được tạo ra.

   - Hiệu thụ tinh của trứng = Số trứng đã thụ tinh : Tổng số trứng được tạo ra.

Bài tập và câu hỏi trắc nghiệm

Tham khảo thêm các bài chuyên đề sinh lớp 9