Giải quyết bài toán thiếu sinh viên của trường ngoài công lập

Sáng 26/9, Hội nghị tổng kết 20 năm phát triển mô hình giáo dục đại học ngoài công lập được tổ chức tại trường ĐH Thăng Long. Trong hội nghị này, các đại biểu đã thẳng thắn chỉ ra những khó khăn, yếu kém của hệ thống ngoài công lập.

Phát biểu tại hội nghị, GS.TS Trần Hồng Quân - Chủ tịch hiệp hộp các trường ĐH, CĐ ngoài công lập - cho biết hơn 20 năm qua đã có trên 80 ĐH, CĐ ngoài công lập ra đời, chiếm 1/5 tổng số trường và gần 1/7 sinh viên cả nước, trong khi nhà nước không tốn đồng nào củangân sách nhưng lại đào tạo được một nguồn nhân lực lớn phục vụ cho đất nước.

Tuy nhiên, con số này đang ngày càng giảm đi. Hiện nay, tỷ lệ sinh viên các trường ngoài công lập giảm còn 12,7% so với số lượng sinh viên cả nước; tốc độ thành lập chỉ xấp xỉ 1,3% so với các trường công lập.

Trong nội dung trả lời đại biểu quốc hội, Bộ trưởng GD - ĐT Phạm Vũ Luận cũng chỉ ra một thực thế nhiều trường đại học, cao đẳng ngoài công lập chỉ tuyển được chưa đến 100 sinh viên.

ĐH Hà Hoa Tiên là một trong những trường dân lập tỷ lệ tuyển sinh thấp... kỷ lục mặc dù cơ sở vật chất rất khang trang, hiện đại.

Nhiều trường chưa ra trường

Phát biểu tại hội nghị, Hiệu trưởng ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội - GS Trần Phương - thẳng thắn cho biết: “Có trường ở tỉnh Nam Định đặt vấn đề “mượn” giảng viên của ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội để mở ngành học nhằm qua mặt Bộ GD-ĐT. Lại có trường nổi phải “thuê” một giáo sư chuyên ngành hóa học làm hiệu trưởng dù trường hoàn toàn không đào tạo ngành này. Có trường còn “mượn” của sinh viên của trường khác để đào tạo!”.

Thực tế, một số trường vẫn để xảy ra mâu thuẫn về quyền lợi, nảy sinh mất đoàn kết. Một số trường, các nhà đầu tư tài chính thuần túy nắm quyền làm chủ hoàn toàn; các nhà giáo, nhà khoa học trở thành người làm thuê.

Bên cạnh đó, nhiều trường chưa quan tâm đúng mức đến xây dựng và phát triển đội ngũ giảng viên, chưa đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, chất lượng đào tạo còn hạn chế, chưa tạo được uy tín trong xã hội. Cá biệt, có một số trường, nội bộ mất đoàn kết kéo dài, làm mất môi trường sư phạm.

GS Trần Hồng Quân nhận định: “Sau hơn 20 năm xây dựng và phát triển, các trường ĐH, CĐ ngoài công lập đã đóng góp đáng kể cho nền giáo dục nước nhà, cùng gánh một phần tải trọng với hệ thống trường công. Dù mang mới sứ mệnh to lớn là vậy, thế nhưng đến nay các trường này vẫn chưa được cơ quan quản lý quan tâm đúng mức, xã hội vui vẻ thừa nhận”.

Cơ chế nhiều bất cập

Bên cạnh đó, các đại biểu cũng cho rằng khó khăn về vấn đề tuyển sinh và phát triển hệ thống đại học, cao đẳng ngoài công lập còn do nguyên nhân khách quan từ cơ chế, chính sách của Bộ GD - ĐT.

GS Trần Hữu Nghị, Hiệu trưởng ĐH Dân lập Hải Phòng, cho biết: “Bộ GD - ĐT “một cửa” nhưng… nhiều khóa. Chúng tôi chờ tự chủ, rồi chờ khảo sát, đánh giá rất lâu. Chưa bao giờ tôi có cảm giác càng làm càng khó như bây giờ. Trước đây, tất cả cùng xã hội hóa rất hưng phấn nhưng bây giờ chúng tôi như “dân phe phẩy” đi làm, chịu nhiều sức ép”.

GS Hoàng Xuân Sính, Chủ tịch HĐQT ĐH Dân lập Thăng Long, nhấn mạnh chính các quy chế quy định hoạt động và tổ chức các cơ sở giáo dục ngoài công lập cùng với mạng lưới các trường đại học hình thành trong 3 năm gần đây đã gây cản trở nhiều cho việc phát triển mô hình này.

Vị lãnh đạo này thắc mắc: “Theo Luật Giáo dục ĐH vừa có hiệu lực, HĐQT các trường ngoài công lập phải có thêm thành viên mới, đó là người đại diện cho chính quyền địa phương nơi trường đặt trụ sở. Theo Bộ trưởng GD - ĐT, người này có mặt trong HĐQT để trông nom tài sản chung của trường nhưng người này ở cấp nào, phường, quận hay tỉnh, thành, có am hiểu gì về giáo dục không?”.

Trước những bức xúc của đại diện các trường ngoài công lập, Thứ trưởng Bộ GD - ĐT Bùi Văn Ga cho biết sắp tới đây, theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, sau hội nghị tổng kết này, Bộ GD - ĐT sẽ trình Chính phủ cơ chế chính sách để tạo điều kiện phát triển cho các trường.

Tuy nhiên, ông Ga cũng cho rằng có ba vấn đề lớn của các trường ngoài công lập nên bàn thảo và đưa ra phương pháp xử lý tập trung, đó là cơ chế chính sách, vấn đề tuyển sinh và việc xác định chiến lược để phát triển bền vững. Khó khăn trước mắt và vấn đề lớn nhất của các trường ngoài công lập hiện nay là việc tuyển sinh. Bởi nếu không giải quyết được bài toán này sẽ rất khó khăn trong hoạt động.

Theo Thứ trưởng Bùi Văn Ga, Bộ GD - ĐT đã lắng nghe ý kiến Hiệp hội các trường ĐH, CĐ ngoài công lập và có điều chỉnh để số lượng thí sinh trên điểm sàn dồi dào hơn nhằm tạo nguồn tuyển cho các trường nhưng nhiều trường vẫn khó khăn. Điều đó cho thấy không phải vì vấn đề học phí mà vì chất lượng. Vì vậy, các trường cần phân tích cụ thể nguyên nhân xuất phát từ đâu.