Điều gì xảy ra với hai tay tượng thần Vệ Nữ thành Milo?

Nguồn: “What happened to the Venus de Milo’s arms?”, History.com (truy cập ngày 18/10/2015).

Biên dịch & Hiệu đính: Lê Hoàng Giang

Là một trong những tác phẩm điêu khắc thời kỳ Hy Lạp cổ đại nổi tiếng nhất, tượng thần Vệ Nữ thành Milo còn rất dễ nhận ra vì bị thiếu mất hai cánh tay. Bức tượng này thường được cho là tạc hình Aphrodite, nữ thần tình yêu và sắc đẹp Hy Lạp, được người La Mã gọi tên là Venus (Vệ Nữ). Tác phẩm này được tìm thấy vào năm 1820 trên đảo Melos (còn gọi là Milos) trên biển Aegea. Một viên chuẩn úy hải quân Pháp, Olivier Voutier, khi đang neo tàu tại cảng Melos một hôm đã quyết định giết thời gian bằng cách ra khơi và đi tìm cổ vật. Trong khi đang tìm kiếm gần tàn tích của một nhà hát cổ, Voutier để ý thấy một người nông dân địa phương đang dỡ đá từ một bức tường gần đó để làm vật liệu xây dựng, và có vẻ đã tìm thấy thứ gì đó ẩn bên trong bức tường.

Khi tìm hiểu, Voutier thấy người nông dân nọ đã tìm thấy nửa trên một pho tượng phụ nữ. Nhận thấy rằng bức tượng có thể có ý nghĩa quan trọng, anh ta cùng với người nông dân đã đào thấy được nửa dưới của pho tượng cách đó không xa. Voutier đã báo lại với cấp trên về bức tượng tìm được, và người Pháp đã mua lại tác phẩm nghệ thuật này, sau đó được gọi là tượng thần Vệ Nữ thành Milo (tiếng Pháp: Venus de Milo), với một khoản tiền tương đối nhỏ. Bức tượng được đưa đến Pháp vào năm 1821 và được dâng cho Vua Louis XVIII, sau đó được ông tặng lại cho Bảo tàng Louvre và vẫn ở đó cho đến ngày nay.

Ban đầu, Bảo tàng Louvre giới thiệu bức tượng là một kiệt tác có từ thời kỳ Hy Lạp cổ điển (Greek classical era). Tuy nhiên đến nay, tượng thần Vệ Nữ thành Milo được cho là có niên đại vào khoảng năm 100 TCN, một giai đoạn muộn hơn có tên là thời kỳ Hy Lạp Hóa (Hellenistic age). Ban đầu, bức tượng được tạc từ hai khối đá cẩm thạch rồi ghép với nhau. Tượng có chiều cao khoảng 2m từ đỉnh đầu đến chân và là tác phẩm của một nghệ nhân tên là Alexandros thành Antioch, một nhân vật vẫn còn là bí ẩn.

Về hai cánh tay bị thiếu mất của bức tượng, từ lâu đã có người cho rằng hai cánh tay đã bị phá hủy vào năm 1820 trong một trận chiến trên bờ biển Melos, khi các thủy thủ Pháp và Thổ Nhĩ Kỳ tranh giành tác phẩm này. Song trên thực tế, phần lớn các học giả ngày nay đều tin rằng hai cánh tay đó đã bị mất trước khi bức tượng được Voutier và người nông dân tìm thấy. (Ngoài ra những thứ khác cũng bị mất là những đồ trang sức kim loại mà các học giả cho rằng đã được dùng để trang trí hai tay, đầu, và tai bức tượng ngày xưa, và sơn màu trên mặt, tóc, và váy choàng của bức tượng). Người ta cũng phỏng đoán về tư thế đứng ban đầu của tượng, mặc dù có bằng chứng cho thấy là bức tượng có thể đã cầm một trái táo trên tay trái.