Bài văn phân tích giá trị nhân đạo của tác phẩm Truyện Kiều

Phân tích một sô câu thơ, đoạn thơ trong ‘Truyện Kiều’ để chứng minh ràng: ‘Truyện Kiều thể hiện tinh thắn nhân đạo cao cả của thi hào Nguyễn Du’.

Bài làm

Nguyễn Du là nhà thơ lớn của dân tộc ta trong thế kỷ XIX. ‘Truyện Kiều’ của ông là đỉnh cao chói lọi và niềm tự hào lớn của nền văn học cổ Việt Nam.

‘Trải qua một cuộc hể dâu Những điều trông thấy mả đau đớn lòng’

Áng thơ tự sự — trữ tình này không chỉ là tiếng nói lên án những thế lực đen tối, tàn bạo trong xã hội phong kiến thối nát mà còn ‘thể hiện tinh thần nhân đạo cao cả của thi hào Nguyễn Du’.

Ị. Nội dung tinh thần nhân đạo của Nguyễn Du được thể hiện trong ‘Truyện Kiều’ là gì ?

Tinh thần nhân đạo là cảm hứng nhân văn bao trùm lên toàn bộ ‘Truyện Kiều’. Đó là tiếng nói ngợi ca những giá trị, phẩm chất tốt đẹp của con người tài sắc, lòng hiếu nghĩa, vị tha, chung thủy trong tình yêu... Đó là tấm lòng của nhà thơ đổng tình với những ước mơ và khát vọng về tình yêu lứa đôi, về tự do và công lý; là sự đổng cảm, xót thương trước bao nỗi đau, bị vùi dập của con người, nhất là đối với người phụ nữ ‘hạc mệnh’ trong xã hội phong kiến. Có thể nói, cảm hứng nhân đạo của Nguyễn Du là cảm hứng trân trọng thương yêu con người bị áp bức, chà đạp.

2. Phân tích- chứng minh luận đế:

a.    Tinh thần nhân đạo trong ‘Truyện Kiều’, trước hết là tiếng nói ngợi ca những giá trị, phẩm chất tốt đẹp cùa con người. Kiều là hiện thân cùa cái đẹp và tài năng tuyệt vời. Nàng Kiều diễm, rực rỡ ‘Hoà ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh’. Kiều không chỉ đẹp ‘nghiêng nước, nghiêng thành ‘ mà còn có một tài nâng toàn diện, lỗi lạc rất đáng tự hào:

'Thông minh vốn sẵn tính trời,

Pha nghề thi hoạ đù mùi ca ngâm’.

Kim Trọng, một văn nhân, tài tử ‘vào trong phong nhã ra ngoài hào hoà’. Là một ‘thiên tài’ hôi tu của tinh hoà thời đai ‘văn chương nết đất, thông minh tính trời’. Mỗi bước dị của chàng Kim đều đem đến cho đất trời cỏ cây hoà lá một sức sống đẹp tươi kỳ diệu:

‘Hài văn lần hước dặm xanh,

Một vùng như thể cây quỳnh cành dao’.

Môi tình Kim Trọng - Thúy Kiều là một thiên diễm tình. Đó làmột tình yêu tự nguyện vượt ra ngoài khuôn khổ lể giáo phong kiến, rất trong sáng và thủy chung

của ‘người quốc sắc, ke’ thiên tài’.

Kiều là một đứa con chí hiếu. Gia đình gập tai biến. Tài sản bị bọn sai nha ‘sạch sành vét cho dẩy túi tham’, cha bị tù tội. Kiều đã quyết hi sinh môi tình riêng,

để cứu cha và gia đình. Hành động bán mình chuộc cha của Thuý Kiều thể hiện đức hi sinh và thấm đượm một tinh thần nhân đạo cao đẹp, làm cho người đọc vô cùng cảm phục và xúc động:

-                               ‘Hạt mưa sá nghĩ phận hèn,

Liêu đem tấc cò quyết đền ha xuân’

-                               ‘Thà rằng liều một thân con,

Hoà dù rã cánh, lá còn xanh cây’.

Đọc ‘Truyện Kiều’, lần theo con đường khổ ải của Kiều, ta vô cùng cảm phục trước tấm lòng đôn hậu, hiếu thảo, tình nghĩa của nàng. Kiều như quên hết nỗi đau cùa riêng mình mà dành tất cả tình thương nhớ thắm thiết cho cha mẹ và hai em. Nàng lo lắng cho cha mẹ già yếu, buồn đau, không ai chăm sóc đỡ đần:

‘Xót người tựa cửa hôm mai,

Quạt nồng ấp lạnh những ai đó giờ...’

Tình tiết ‘trao duyên’ trong ‘Truyện Kiều’ cũng là một nét rất đẹp cùa tình cảm nhân đạo. Trước bi kịch cuộc đời ‘Hiếu tình khôn nhẽ hai dường vẹn hai’, Kiều đã ‘cậy em’ và trao duyên cho Thúy Vân thay mình trả nghĩa ‘nước non’ với chàng Kim:

‘ Ngày xuân em hãy cỏn dài,

Xót tình máu mù thay lời nước non.

Chị dù thịt nát xương mòn,

Ngậm cười chín suôi hãy còn thơm lây.

Chiếc thoa với hức tờ mảy,

Duyên này thì giữ, vật này của chung’.

b.   Tinh thẩn nhân dạo trong ‘Truyện Kiều’ còn là tiếng nói đổng tình, đồng cảm của thi hào Nguyễn Du với những ước mơ về công lí, những khát vọng về tự do.

Từ Hải là một hình tượng mang màu sắc sử thi, một anh hùng xuất chúng có tài nâng đích thực và sức mạnh phi thường. Một ngoại hình siêu phàm ‘Râu hùm hàm én máy ngài. Vai năm tấc rộng, thân mười thước cao’. Những chiến công hiển hách, lảy lừng ‘Huyện thành đạp đổ nám toà cỗi nam’. Từ Hải là một anh hùng đầy chí khí ‘Dọc ngang nào biết trên đầu có ai!’. người anh hùng ấy, khi lưỡi gươm vung lên là công lý được thực hiện:

‘Anh hùng tiếng đã gọi rằng Giữa dường dẫu thấy hất hằng mà tha’.

Từ Hải đã đem uy lực của người anh hùng ra giúp Kiều ‘háo ân háo oán’. Hình tượng Từ Hải là một thành cổng kiệt xuất của Nguyễn Du trong nghệ thuật xây dựng nhân vật, là một biểu hiện sâu sắc về tinh thần nhân đạo. vẻ đẹp nhân vàn toát lên qua hình tượng này, tựa như ánh sao băng lướt qua màn đêm giông bão tăm tối của đời nàng Kiều vậy Tuý ngắn ngủi nhưng sáng ngời hi vọng và niềm tin:

‘Rằng: Từ là đấng anh hùng.

Dọc ngang trời rộng vẫy vùng hiển khơi’.

c.   Sốphận con người - dó là điểu day dứt khôn nguôi của Nguyễn Du. Trái tim nhân ái bao la của nhà thơ đã dành cho kiếp người tài sắc bạc mệnh sự cảm thông và xót thương sâu sắc.

Sau khi bán mình cho Mã Giám Sinh, Kiều đã trải qua mười lăm năm trời lưu lạc, nếm đủ mùi cay đắng, nhục nhã ‘Thanh lâu hai lượt, thanh y hai lẩn’. Từ Hải mắc lừa Hồ Tôn Hiến, bị giết chết. Kiều phải hầu rượu đánh đàn trong bữa tiệc quan,... uất ức quá, nàng phải nhảy xuống sông Tiền Đường tự tử. Câu thơ của Nguyễn Du như một tiếng nấc cất lên não lòng. Những từ ngữ: ‘thương thay’, ‘hại thay’, ‘làm chi’, ‘còn gì là thân’ tựa như những giọt lệ chứa chan tinh nhân đạo, khóc thương cho số đoạn trường:

‘ Thương thay cũng một kiếp người,

.                          Hại thay mang lấy sắc tài làm chi

Những là oan khổ lưu li Chờ cho hết kiếp còn gì là thân!’.

Nhân vật Đạm Tiên mãi mãi là một ám ảnh đối với mọi người. Người kĩ nữ ‘nổi danh tài sắc một thì’ nhưng mệnh bạc đau đớn ‘Sôhg làm vợ khắp người ta. Hại thay thác xuống làm ma không chồng’. Kiều đứng trước mộ Đạm Tiên, cất lên lời đổng cảm thê thiết! Kiều khóc Đạm Tiên hay Nguyễn Du khóc thương cho nỗi đau của bao người phụ nữ bị vùi dập trong xã hội cũ!

‘Đau đớn thay phận đàn hà Lời rằng hạc mệnh cũng là lời chung’.

Nguyễn Du, nhà thơ thiên tài của dân tộc thông qua số phận và tính cách nhân vật trung tâm- Thúy Kiều - đã biểu hiện trong áng thơ tuyệt tác ‘Đoạn trường tân thanh’ cảm hứng nhân đạo sâu sắc, cảm động.

Tinh thần nhân đạo cao cả là nội dung tư tưởng đặc sắc tạo nên vẻ đẹp nhân văn của áng thơ này, Chúng ta vô cùng tự hào về Nguyễn Du, một tâm hồn tinh tế cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên, một trái tim giàu yêu thương, đồng cảm với tâm tư và số phận cùa con người, một tài năng lớn về thi ca đã làm rạng rỡ nền văn học Việt Nam.

Nguyễn Du và ‘Truyện Kiều ‘ sống mãi trong tâm hồn dân tộc, như tiêng hát lòi ru của mẹ. Cảm hứng nhân đạo của nhà thơ là tiếng thương muôn đời:

‘ Nghìn năm sau nhớ Nguyễn Du Tiếng thương như tiếng mẹ ru những ngày...’