Bài soạn "Nói quá" số 5 - 6 Bài soạn "Nói quá" hay nhất

I. NÓI QUÁ VÀ TÁC DỤNG CỦA NÓI QUÁ

Đọc các câu tục ngữ, ca dao và trả lời câu hỏi.

1. Nói Đêm tháng Năm chưa nằm đã sáng. Ngày tháng Mười chưa cười đã tối; Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày là quá sự thật, là phóng đại mức độ và tính chất nội dung nhằm nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm. Hai câu đầu ngụ ý đêm tháng Năm rất ngắn, ngày tháng Mười rất ngắn. Câu cuối ngụ ý, lao động của người nông dân hết sức vất vả.

2. Nói quá trong các trường hợp trên là một biện pháp tu từ nhằm tăng giá trị biểu cảm.

Ghi nhớ: Nói quá là một biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.

II. LUYỆN TẬP

♦ Bài tập 1

a) Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.

b) Em có thể đi lên đến tận trời.

c) Thét ra lửa.

♦ Bài tập 2

a) Ở nơi chó ăn đá, gà ăn sỏi thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau, trồng cà.

b) Nhìn thấy tội ác của giặc, ai ai cũng bầm gan tím ruột.

c) Cô Nam tính tình xởi lởi ruột để ngoài da.

d) Lời khen của cô giáo làm cho nó nở từng khúc ruột.

e) Bọn giặc hoảng hồn vắt chân lên cổ mà chạy.

♦ Bài tập 3

Đặt câu với thành ngữ:

- Tả tài sắc Thúy Kiều, Nguyễn Du viết: "Một hai nghiêng nước nghiêng thành. Sắc đành đòi một, tài đành họa hai".

- Kẻ trượng phu xưa thường mơ chuyện dời non lấp biển.

- Những việc lấp biển vá trời dành cho kẻ anh hùng hào kiệt.

- Chúng tôi là người chứ đâu phải mình đồng da sắt. Chúng tôi thử hành hạ các ông thế này một buổi xem các ông có chịu nổi không.

(Nguyễn Dức Thuận - Bất khuất)

- Tôi nghĩ nát óc vẫn không tìm được đáp số bài toán.

♦ Bài tập 4

Năm thành ngữ so sánh dùng biện pháp nói quá:

- Ngáp như sấm.

- Lớn như thổi.

- Đen như cột nhà cháy.

- Nói như két.

– Đen như than.
– Nhanh như chớp.
– Đau như đứt ruột.
– Nắng như đổ lửa.
– Kêu như trời đánh.
– Dữ như cọp.
– Khỏe như voi.
– Ăn như lợn.

♦ Bài tập 5

Viết một đoạn văn, hoặc làm một bài thơ có dùng biện pháp nói quá. (Học sinh tự viết hoặc làm).

Gợi ý:
Một số bài văn, bài thơ sử dụng biện pháp nói quá:
– Thuận vợ thuận chồng tát bể Đông cũng cạn.
(Thành ngữ)
– Gươm mài đá, đá núi cũng mòn
Voi uống nước, nước sông phải cạn
Đánh một trận sạch không kình ngạc
Đánh hai trận, tan tác chim muông.
(Nguyễn Trãi, Bình Ngô Đại Cáo)

♦ Bài tập 6

Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khoác.

Nói quá và nói khoác đều là phóng đại mức độ, quy mô tính chất của sự vật, hiện tượng nhưng khác nhau ở mục đích. Nếu nói quá là một biện pháp tu từ nhằm để nhấn mạnh gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm thì nói khoác nhằm cho người nghe tin vào những điều không thực sự xảy ra. Như thế, nói khoác là hành động có tác động không tích cực.