Bài 8 – Bạn đến chơi nhà

Gợi ý đọc hiểu:

1. Bạn đến chơi nhà cũng là một bài thơ thất ngôn bát cú Đường luật. Bài thơ này có 8 câu mỗi câu bảy chữ, hợp vần ở chữ cuối câu một và chữ cuối các câu chẵn (1, 2, 4, 6 và 8). Trong bài còn có phép đối ở bốn câu giữa: câu 3 đối với câu 4, câu 5 đối với câu 6.

2. Bài thơ được lập ý bằng cách dựng lên một tình huống hoàn toàn không có gì tiếp bạn để rồi kết lại một câu: “Bác đến chơi đây ta với ta” nhưng thể hiện được tình bạn đậm đà thắm thiết.

Thật vậy, lâu ngày bạn mới đến chơi nhà mình thế mà không có trẻ ở nhà để sai bảo. Nhà mình lại xa chợ, không thể nào mua sắm món này món khác để thết đãi bạn. Nhà sẵn có ao nhưng ao lại sâu quá không sao chài được cá. Nhà sẵn có gà nhưng khốn nỗi vườn rộng mà rào lại thưa. Nhà có cải nhưng cải chửa ra cây, có cà nhưng cà vừa mới nụ, có bầu thì bầu vừa rụng rốn, có mướp thì mướp đương hoa. rồi cả miếng trầu để tiếp khách cũng không có nốt. Nhà thơ nói nhiều đến những cái không có dể làm nối bật một cái có thật thiêng liêng cao quý, đó chính là tình bạn chân tình thắm thiết: “Bạn đến chơi đây ta với ta”.

Ba tiếng ta với ta gợi nhớ đến câu kết bài Qua đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan:

Một mảnh tình riêng ta với ta.

Nhưng “ta với ta” trong thơ Bà Huyện Thanh Quan là một mình với chính mình biểu lộ sâu sắc và thấm thìa sự cô đơn của tác giả trước khung cảnh thiên nhiên trời đất mênh mông hoang vắng nơi xứ lạ, còn “ta với ta” trong thơ Nguyễn Khuyến là tôi với bác, là chúng ta với nhau. Từ ta lặp lại, chồng chất lên nhau, nâng đỡ bổ sung làm tăng trọng lượng cho nhau, thề hiện một tình bạn gắn bó keo sơn vừa kín đáo bộc lộ chút tự hào chân chính về tình bạn ấy. Ta với ta trong thơ Nguyễn Khuyến đúng là sự gặp gỡ giao lưu của một đôi bạn tri âm tri kỉ.

Mai Thu