Vua hủi Jerusalem - vị anh hùng gây khiếp sợ trong lịch sử

Mặc dù bị mù, liệt cả tay chân nhưng "Vua Hủi" Baldwin IV, vị vua của Vương quốc Jerusalem vẫn kiên cường xuất hiện nơi chiến trường. Ông là nỗi khiếp sợ của người Hồi giáo trong thế kỷ XII.

Chân dung Vua Baldwin.

Lịch sử thế giới đã ghi lại biết bao tấm gương về những vị vua tài giỏi và anh dũng khác thường. Nếu như Pharaoh Ramesses II một mình đẩy lui cả chục nghìn quân Hittite phục kích thì sau này, Alexander Đại đế lại dám dẫn vài chục kỵ binh tấn công vào hàng ngũ của trăm nghìn quân Ba Tư.

Có một điểm chung giữa hai cuộc chiến này, đó đều là những người khỏe mạnh, giỏi chiến đấu và kẻ địch là... nông dân - không sở hữu nhiều kỹ năng chiến đấu. Tuy nhiên, với một người bị bệnh nặng tới mức không thể cầm kiếm bằng tay thuận, đi đứng nói chuyện cũng khó khăn thì làm chuyện anh hùng như thế thật khó có thể tin được. Thế nhưng, có một người đã làm được như thế. Đó là Vua Baldwin IV - vị vua mắc bệnh hủi của Vương quốc Jerusalem.

Baldwin IV - vị vua hủi vĩ đại của Jerusalem (cảnh trong bộ phim Kingdom of Heaven).

Câu hỏi được đặt ra là làm thế nào mà một ông vua bị hủi có thể trở thành người bảo vệ niềm tin, kẻ cứu rỗi thế giới Thiên Chúa giáo hay vị anh hùng của các hiệp sĩ dòng đền? Dựa vào những nguồn động lực hay loại sức mạnh ý chí mà một người tưởng chừng như tàn phế, tự biết mình “không thể nhìn thấy tmài 30” (thực tế ông chỉ sống được 24 năm) lại có thể bảo vệ Jerusalem khỏi Saladin - người được mệnh danh là Chiến binh bất tử của đạo Hồi trong suốt chừng ấy năm trị vì?

Cho đến cuối đời, khi đã hoàn toàn bị mù và liệt cả tay chân, Baldwin IV vẫn khiến cho kẻ thù của mình không dám tấn công Vương quốc Thiên đường dù rằng, lực lượng của họ đông và mạnh mẽ hơn rất nhiều lần. Đó quả thực là một nỗ lực vượt quá giới hạn của con người.

Tuổi thơ không hề biết đến sự đau đớn thể xác

Năm 1161, hoàng tử Baldwin (con trai của vua Amalric và nữ hoàng Agnes) đã chào đời tại Jerusalem - Vương quốc của quân đoàn Thập tự Crusader, vùng đất Thánh đối với cả Thiên Chúa giáo và Hồi giáo.

Từ khi còn rất nhỏ, Baldwin đã bộc lộ những phẩm chất của một đấng minh quân. Cậu bé vô cùng thông minh, hiếu học. Thầy giáo riêng của nhà vua, William of Tyre đã mô tả về vị Hoàng tử này: “Cậu ấy học hỏi mọi thứ rất nhanh và đẹp trai nữa. Thời gian trôi đi, cậu ấy tràn đầy niềm hy vọng và đã tự phát triển những khả năng tự nhiên của mình một cách thành thục. Trong việc điều khiển ngựa, cậu ấy tỏ ra còn giỏi hơn những người đàn ông lớn tuổi, thêm vào đó, Baldwin có một trí nhớ tuyệt vời cùng sở thích nghe những câu truyện đời xưa kể lại”.

William of Tyre nhận ra rằng hoàng tử không hề biết đau

Một ngày kia, William of Tyre phát hiện ra rằng, nhà vua tương lai không hề biết đến sự đau đớn, cậu bé không khóc dù cho bị những đứa trẻ khác cấu véo vào tay. Ban đầu, William chỉ nghĩ, hoàng tử 9 tuổi chỉ đang tỏ ra mình thật là cứng cáp và dũng cảm nhưng khi kiểm tra kỹ hơn, ông phát hiện ra, Baldwin đã hoàn toàn mất cảm giác ở cánh tay - một triệu chứng của bệnh hủi.

Thời đó, người ta khiếp sợ căn bệnh này bởi những biến chứng kinh hoàng về hình dạng xảy ra với người bệnh. Những người Saracen (từ mà người châu Âu dùng để gọi người đạo Hồi) khẳng định, căn bệnh này là sự trừng phạt của Thánh Allah xuống đầu của kẻ ngoại đạo - dám chiếm lĩnh Jerusalem của họ.

Cả những người Thiên Chúa giáo cũng nghĩ rằng, họ bị Chúa trời trừng phạt. Và khi người đứng đầu Jerusalem mắc phải căn bệnh này, họ biết rằng, Vương quốc Thiên đường đã đến lúc sụp đổ.

Nhiều sử gia cho rằng, nhà vua thực sự đã đeo mặt nạ bảo vệ như thế này chứ không chỉ trên phim ảnh

4 năm sau ngày William of Tyre phát hiện ra căn bệnh của vị hoàng tử trẻ tuổi, vua Amalric qua đời và Baldwin chính thức trở thành vua của Jerusalem ở tuổi 13. Vì vua còn quá trẻ nên Miles of Plancy - họ hàng gần nhất của nhà vua trở thành Nhiếp chính.

Sau đó không lâu, Miles bị giết chết và Raymond of Tripoli trở thành người thay thế. Năm 1175, Raymond of Tripoli ký hòa ước với Saladin - thủ lĩnh vương triều Ayyubid và cũng là thủ lĩnh thế giới đạo Hồi khi đó để giữ cho Jerusalem được bình yên, ít nhất là trong vài năm.

Trí tuệ và tầm nhìn thiên tài của một bậc anh quân

Nhưng Baldwin nhận thức rõ được vai trò của mình. Ở tuổi 15, khi mà những đứa trẻ khác còn đang thích la cà, dạo chơi thì ông đã trở thành một vị vua đầy quyền lực.

Năm 1176, vị vua trẻ chính thức cầm lại toàn bộ quyền hành của vương quốc Jerusalem. 2 năm đã trôi qua kể từ ngày cậu bé không biết đau trở thành vua, căn bệnh hủi đã thực sự trở nên tồi tệ hơn rất nhiều. Nó hành hạ cơ thể Baldwin mọi lúc mọi nơi, khiến ông dần dần trở nên tàn phế.

Baldwin IV và Saladin (cảnh trong phim Kingdom of Heaven)

Bất chấp điều kiện khó khăn đó, không chấp nhận và đầu hàng số phận nghiệt ngã và càng không chịu an phận nhận sự ban phát hòa bình không có thực từ Saladinnhà vua lập tức xóa bỏ hòa ước với Saladin. Ông biết rằng, nếu chấp nhận hòa hoãn, để mặc cho quân đội của Saladin thoải mái tung hoành các vùng đất xung quanh, sớm muộn gì Jerusalem cũng sụp đổ.

Baldwin thân chinh dẫn quân chinh phạt các vùng đất xung quanh Damascus, điều này khiến cho Saladin phải bỏ dở cuộc tấn công vào Aleppo và lui về thế phòng ngự. Cũng trong năm 1176, Baldwin đánh tan quân đội của cháu trai Saladin tại Lebanon và Syria.

Chỉ trong những tháng đầu tiên, Baldwin đã chứng tỏ cho mọi người thấy, ông có đầu óc chiến thuật vô cùng thông minh. Thay vì bảo vệ Aleppo, Baldwin lại cho quân tấn công Damascus khiến Saladin phải bỏ dở chiến dịch của mình. Trong binh pháp Tôn tử, đây là kế “vây Ngụy cứu Triệu” nổi tiếng.

Hình ảnh đế quốc Byzantine

Ngay sau đó, Baldwin lên kế hoạch tấn công thẳng vào cứ địa của Ai Cập, nơi tập trung mọi sức mạnh của Saladin, đặt tại Cairo, Giza, Luxor... Nhận thấy rằng Jerusalem yếu về thủy chiến, vị vua trẻ kết liên minh với Đế quốc Byzantine.

Kế hoạch tưởng chừng như sẽ diễn tiến thuận lợi thì William of Montferrat - anh rể nhà vua đồng thời là nhân tố quan trọng nhất của chiến dịch bị bệnh và qua đời. Sau đó, đến lượt chính nhà vua mắc bệnh khiến cho chiến dịch bị đình trệ.

Triều đình Byzantine tỏ ra lo lắng và quyết định không đồng ý hỗ trợ chiến dịch quân sự này nữa. Chiến dịch tiêu diệt Saladin sụp đổ và nó khiến cho quân Thập Tự Chinh mãi sau này không bao giờ có thể làm hại được cứ địa của Saladin nữa. Tiếc thay, người duy nhất nhìn ra được tầm quan trọng của chiến dịch này, vua Baldwin lại không thể thực hiện ước nguyện của mình.

Saladin - một trong những kẻ chinh phục nổi tiếng nhất lịch sử thế giới cũng phải khiếp sợ Baldwin IV

Các nhà sử gia sau này cho rằng, nếu như Baldwin thành công thì vương quốc Jerusalem sẽ tồn tại rất lâu nữa chứ không sụp đổ nhanh đến vậy. Lịch sử thế giới sẽ thay đổi rất nhiều nếu như ngày đó Saladin thất trận.

Chiến thắng không tưởng tại Montgisard - sự ra đời của Người bảo vệ Đức tin

Không chỉ có trí tuệ và tầm nhìn thiên tài, điều khiến cho Baldwin IV trở thành một vị vua vĩ đại đó là sự dũng cảm không thể tin nổi tại trận chiến nổi tiếng Montgisard - nơi nhà vua mới chỉ 16 tuổi đã đánh bại đội quân tinh nhuệ đông gấp cả chục lần.

Sau khi chiến dịch Ai Cập bị hủy bỏ, Philip of Flanders đưa quân đội của mình về biên giới phía Bắc Jerusalem và Raymond of Tripoli cũng tham gia cùng. Điều này khiến cho Jerusalem ở vào thế cực kỳ nguy hiểm.

Nhà vua thì đang lâm trọng bệnh còn quân lính đã bỏ đi hết. Saladin tất nhiên không thể bỏ lỡ cơ hội mà Thánh Allah đã ban như thế, ông đưa 26.000 quân lính tinh nhuệ cùng đội hộ vệ Ai Cập Khassaki rầm rộ tiến về Jerusalem.

26.000 quân Saracen hùng hổ tiến về Jerusalem...

Trên giường bệnh, Baldwin truyền gọi 600 hiệp sĩ dòng đền và khoảng vài nghìn lính địa phương lại nhằm chống cự với Saladin. Điều kiện sức khỏe của ông tồi tệ đến nỗi người ta tưởng rằng, ông sắp chết đến nơi.

Bernard Hamilton, tác giả cuốn “Baldwin IV - vị vua hủi và những kẻ thừa kế” đã mô tả nhà vua lúc đó “chết một nửa” rồi. Quân đội của nhà vua so với 26.000 chiến binh Hồi giáo kia chỉ như ngọn nến trước gió bão mà thôi. Nhận thấy điều đó, Saladin mặc kệ vua Baldwin và tiến thẳng về Jerusalem.

Trên đường tới Jerusalem, Saladin tấn công Ramla, Lydda, Arsuf và cho quân tản ra một vùng rất rộng, mặc sức cướp bóc vì cho rằng, nhà vua chẳng thể làm gì với đội quân tàn tật đó.

...và đụng độ vua Baldwin IV cùng các hiệp sĩ dòng đền tại Mons Gisardi

Đội quân Thiên Chúa đã chạm trán với Saladin tại Mons Gisardi, gần Ramla. Điều này đã làm Saladin hết sức bất ngờ. Ông vội vàng tập hợp quân đội lại, dàn trận trước kẻ thù.

Từ xa, đoàn quân do Baldwin IV chỉ huy vẫn im lặng, nhà vua ra lệnh đặt cây Thánh giá khổng lồ trước tiền tuyến. Và bản thân nhà vua, dù đang mang trên mình căn bệnh khủng khiếp, vẫn gắng sức xuống ngựa, quỳ trước cây Thánh giá, cầu Chúa ban cho chiến thắng và đứng thẳng người hô hào binh lính.

Trong lúc Saladin vẫn đang mải tập hợp đội ngũ thì đội quân Thiên Chúa đã tràn tới như thác lũ. Nhà vua, tay phải quấn băng kín, không thể cầm nắm, tay trái vung kiếm xông thẳng vào giữa trung quân của Saladin.

Baldwin kiên cường tham gia trận chiến

Sử gia Stephen Howarth thuật lại: “26.000 chiến binh Saracen ở đó, đối đầu với vài trăm kỵ binh Thiên Chúa nhưng những người Saracen hầu hết đều bị giết, số khác lại bỏ chạy. Saladin trốn thoát vì ông ta cưỡi một con lạc đà đua. Vị vua trẻ với bàn tay quấn băng kín luôn đi đầu hàng ngũ của người Thiên Chúa, với Thánh George ở bên".

Người ta kể lại rằng: "Cây Thánh giá sáng bừng lên như Mặt trời. Đó là một chiến thắng không tưởng, âm vang của cuộc Thập Tự Chinh đầu tiên dội về. Nhưng đó cũng là lần cuối cùng một đội quân Hồi giáo bị đánh bại bởi lực lượng quá bé nhỏ như vậy”.

Hiệp sĩ dòng đền (Knight Templar)

Chiến binh bất tử của đạo Hồi khiếp sợ và nếu không nhờ con lạc đà khỏe nhất thì Saladin đã bị bắt ngay giữa trận địa. 26.000 lính tinh nhuệ của ông bị đánh tan không còn mảnh giáp, đội hộ vệ Khassaki lừng danh bị giết gần hết, cháu trai của Saladin cũng bị chém chết ngay trong trận.

Baldwin tiếp tục truy đuổi Saladin cho đến khi màn đêm ập xuống mới rút về Ascalon. 10 ngày sau đó là 10 ngày mưa nặng hạt, đoàn quân thất trận của Saladin giờ chỉ còn lại hơn 2.000 người, phải chống chọi với cơn đói và khát cũng như cướp đường mới về được đến Ai Cập.

Nhờ sở hữu con lạc đà khỏe nhất, Saladin đã chạy thoát khỏi trận địa

Nhiều năm sau đó, Saladin vẫn nhắc lại về thất bại này như một thảm họa khủng khiếp. Tuy vậy, sau khi về Ai Cập, Saladin đã ra lệnh không ai được nói về thất bại này và phải coi như đó là một chiến thắng, ông chỉ rút lui về mà thôi.

Trận Montgisard đã đưa cái tên Baldwin IV trở thành huyền thoại. Khắp các vương quốc Thiên Chúa giáo, người ta xưng tụng vị vua trẻ là Đấng cứu thế của Chúa, Người bảo vệ đức tin...

24 năm - một huyền thoại

Vinh quang của chiến thắng không làm dịu đi sự lây lan càng lúc càng nhanh của căn bệnh hủi. Trong khi đó, người kế nhiệm Baldwin IV lại chẳng có ai. Năm 1183, nhà vua chính thức bị mù, tứ chi bị hủy hoại tới mức không thể làm gì được.

Baldwin IV chỉ định Guy de Lusignan làm người chấp chính. Tuy nhiên ngay sau đó, Guy de Lusignan tỏ ra quá yếu kém trong việc thống nhất các tầng lớp và không dám đối đầu với Saladin mặc dù đang nắm trong tay đội quân mạnh nhất từ trước tới giờ trên vùng đất thánh - đội quân do chính Baldwin IV xây dựng. Vì thế, gánh nặng của cả một vương quốc một lần nữa đặt lên vai của Baldwin IV.

Chân dung của Guy de Lusignan

Cuối năm 1183, đám cưới của người chị nhà vua - Isabel tổ chức tại Kerak đã khiến Saladin chú ý. Ngay lập tức, vị thủ lĩnh Hồi giáo đưa quân tới bao vây lâu đài trong lúc mọi người đang ăn mừng.

Baldwin IV dù đã hoàn toàn là một người tàn phế nhưng ra lệnh cho tùy tùng đặt mình lên cáng đưa ra trận cứu nguy cho Kerak. Kinh sợ trước nỗ lực phi thường này, đồng thời cũng biết rõ tài cầm quân tuyệt vời của vị vua trẻ, Saladin ra lệnh rút quân. Năm 1184, một lần nữa Saladin lại cho quân bao vây Kerak và ngay sau đó cũng phải rút quân vì Baldwin IV xuất hiện trên chiến trường, dù phải nằm cáng.

Cho đến những năm cuối đời, cái tên Baldwin IV vẫn là nỗi khiếp sợ của người Hồi giáo

Ngày 16/5/1185, linh hồn Baldwin IV đã được gặp Chúa. Ông được hỏa táng tại nhà thờ Mộ đá ở Jerusalem. 2 năm sau cái chết của nhà vua, Guy de Lusignan thảm bại dưới tay Saladin và Vương quốc Thiên đường Jerusalem rơi vào tay người Hồi giáo.

24 năm cuộc đời của Baldwin IV là một bản anh hùng ca như những gì ghi chép trên nóc nhà thờ Mộ đá: Per Crucem and Lucem (Từ cây thánh giá tới ánh sáng). Niềm tin của vị vua trẻ đã giúp cho Jerusalem bình yên trong suốt chừng ấy năm ông trị vì.

Các sử gia sau này đều cho rằng, thứ giết chết Baldwin IV thực chất không phải căn bệnh hủi. Ông có thể sống lâu hơn thế rất nhiều, nhưng những trận chiến không ngừng nghỉ đã khiến vết thương của ông bị nhiễm trùng quá nặng. Dẫu sao, có thể nói rằng những gì ông làm được trong 9 năm trị vì còn đáng giá hơn 90 năm cuộc đời sống thanh thản.

Vương quốc Jerusalem sụp đổ vĩnh viễn và cái tên Saladin trở thành nỗi khiếp sợ của Thiên Chúa giáo cho đến khi vua Richard I (hay Richard Tim Sư Tử) xuất hiện. Mối quan hệ phức tạp giữa Saladin và Richard lại khiến cho bối cảnh Thập Tự Chinh trở nên thú vị hơn rất nhiều. Và đó lại là một câu chuyện khác...