Vị trí quốc tế của đồng EURO

Thị trường cùng Châu Âu sẽ trở nên thực sự đồng nhất và có hiệu quả hơn.

Từ ngày 1/1/1999 trong toàn cõi khối EURO, giá cả của mọi hàng hoá và dịch vụ sẽ được tính toán và biểu thị bằng một đồng tiền duy nhất đồng EURO. Đồng EURO thay thế các đồng bản tệ trong thị trường vốn thị trường chứng khoán Châu Âu. Do vậy, cạnh tranh trên thị trường thương mại, thị trường vốn và thị trường chứng khoán sẽ quyết liệt hơn. Đồng thời do thống nhất giá, phạm vi thị trường cũng được mở rộng hơn. Người tiêu dùng trong khu vực, các nhà đầu tư trong và ngoài khối sẽ dễ dàng so sánh hiệu quả đầu tư của các phương án đầu tư giữa các nước trong khu vực EURO. Vì vậy, họ sẽ có những quyết định tiêu dùng ở thị trường nào có lợi nhất cũng như đầu tư ở đâu sẽ có hiệu quả nhất vì sẽ không còn bất kỳ ràng buộc địa lý hoặc tiền tệ nào cản trở họ. Do vậy, tổng nhu cầu nội bộ trong khối sẽ tăng, sẽ kích thích sản xuất và đầu tư, đẩy mạnh lưu thông vốn và hàng hoá, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế theo dự tính. Nhờ có EURO, tăng trưởng kinh tế EU tăng thêm từ 0,5 đến 1% năm.

Song cũng nhờ có sự tác động của đồng EURO, thị trường Châu Âu thống nhất hơn, điều kiện cạnh tranh quyết liệt hơn. Trong điều kiện đó, các công ty EU muốn tồn tại và phát triển sẽ phải cơ cấu lại, trong đó xu hướng sáp nhập quy mô lớn sẽ diễn ra mạnh hơn. Đây sẽ là bước khởi đầu cho cuộc cách mạng về năng suất lao động, tiền đề quan trọng cho việc tăng khả năng cạnh tranh của hàng hóa trên thị trường thế giới.

Tiết kiệm đáng kể chi phí giao dịch ngoại hối.

EURO sẽ làm biến mất các nghiệp vụ giao dịch ngoại hối trực tiếp giữa các đồng tiền nội bộ khối với nhau hoặc các giao dịch gián tiếp qua USD.

Đối với các cá nhân, các tổ chức tham gia hoạt động thương mại, đầu tư trong khối EU sẽ tiết kiệm khoản chi phí chuyển đổi giữa các đồng NCU khi họ có hoặc lúc họ cần. Về mặt tài chính khoản chi phí này là chênh lệch giữa giá mua ngoại tệ khi họ cần, trừ đi giá bán ngoại tệ khi họ có. Vì các ngân hàng, các tổ chức tài chính thu mua và cung cấp ngoại tệ theo nguyên tắc:

Trong đó: M: là tỷ giá mua của ngân hàng

B: là tỷ giá bán của ngân hàng

M = , B = M = M x M, B = B x B hay mua rẻ, bán đắt, do vậy các nhà đầu tư, các thương gia phải mua đắt bán rẻ trong các giao dịch hoán đổi ngoại tệ. Ước tính khoản chi phí này trong toàn khối hàng năm nên tới 20 – 25 tỷ EU ( khoảng 0,4% GDP toàn liên minh). Ngoài tiết kiệm chi phí về mặt tài chính có thể tính được còn các chi phí khác không kém phần quan trọng như thời gian, chi phí cơ hội...

Giảm rủi ro và chi phí bảo hiểm rủi ro.

Đối với các nhà đầu tư, các thương nhân hay bất kỳ ai có thu nhập tương lai bằng đồng ngoại tệ luôn luôn tồn tại rủi ro ngoại hối. Để tránh các rủi ro này, họ phải tiến hành các hoạt động bảo hiểm rủi ro ngoại hối và thay vào đó phải chịu chi phí bảo hiểm đó. Khi các đồng tiền bản tệ vĩnh viễn rút khỏi lưu thông nhường chỗ cho một đồng tiền duy nhất tại các nước trong khối thì các rủi ro và chi phí bảo hiểm rủi ro về tỷ giá hối đoái giữa các đồng tiền bản tệ cũ theo đó cũng tự động mất đi.

Khuyến khích đầu tư kích thích tăng trưởng kinh tế.

Do các nước tham gia EMU phải tôn trọng tiêu chuẩn hội tụ về lãi suất: Lãi suất dài hạn không được cao hơn 2% so với mức bình quân của ba nước có mức lãi suất thấp nhất. Nên lãi suất các nước sau khi tham gia khu vực đồng EURO có xu hướng giảm so với trước. Đồng thời độ chênh lệch lãi suất so với trước giữa các nước cũng đang thu hẹp, từ 500 điểm xuống 200 điểm là mức cao nhất được phép (theo qui định của ECB).

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích những tác động tích cực các nước thành viên tham gia khu vực đồng EURO cũng phải chịu các chi phí mất mát như đầu tư thiết bị, cơ cấu lại hệ thống ngân hàng, thông tin... và hy sinh quyền tối cao về đồng tiền quốc gia và chính sách tiền tệ quốc gia. Để hạn chế tối thiểu các tác động tiêu cực, các quốc gia thành viên cần tích cực tìm các biện pháp khắc phục như dùng các chính sách lương, trợ cấp, tài khoá để thay thế chính sách tiền tệ trước đây... để đạt được kỳ vọng của Châu Âu vào việc cho ra đời và lưu hành đồng tiền chung duy nhất, để tăng cường sự ổn định tiền tệ và ổn định kinh tế vĩ mô. Từ đó khuyến khích đầu tư, thúc đẩy phát triển kinh tế cao, hạn chế thất nghiệp, tạo thêm nhiều công ăn việc làm mới... để Châu Âu trở nên hùng mạnh tiến bước cùng thế giới trong tương lai với xu thế phát triển hợp tác quốc tế hoá và toàn cầu hoá.

Tăng cường hoạt động thương mại giữa các nước thành viên.

Khi có đồng tiền chung lưu hành trong toàn khối sẽ có lợi đối với cả người xuất khẩu (sản xuất) và người nhập khẩu:

Mô hình sau sẽ minh chứng điều đó.

Các giả thiết của mô hình:

1. Hàng hoá x đang xét là co giãn với giá.

2. D, D' lần lượt là cầu nhập khẩu của hàng hoá x trước và sau khi có đồng tiền chung.

3. S, S' lần lượt là cung xuất khẩu của hàng hoá x trước và sau khi có đồng tiền chung.

4. Các yếu tố khác ngoài sự ra đời đồng tiền chung không thay đổi.

Giải thích mô hình:

- Trước khi có đồng tiền chung: Cân bằng tại E bằng S giao D tại đó lượng xuất nhập khẩu hàng hoá x trong khối là q1 , giá xuất nhập khẩu là p1.

- Sau khi có đồng tiền chung:

S dịch chuyển đến S' do nước xuất khẩu tiết kiệm được các chi phí có được đồng tiền chung như: Chi phí chuyển đổi tiền tệ, chi phí cho Marketing xuất khẩu, giá đầu vào rẻ từ thị trường chung ... (hay khả năng xuất khẩu tăng)

D dịch chuyển đến D': Cầu nhập khẩu tăng do tiết kiệm các chi phí nhập khẩu, hạn chế nhập khẩu do ngoại tệ bị phá bỏ ...

Vậy sau khi có đồng tiền chung cân bằng sẽ dịch chuyển từ E đến E' (E' bằng S' giao với D')

Tại điểm cân bằng mới E' = (P'q') thể hiện mức xuất nhập khẩu tăng lên với giá thấp hơn (do S và D cùng dịch chuyển sang phải).

Xuất khẩu tăng cùng nhập khẩu tăng nhằm tăng hoạt động thương mại trong khối. Nhìn từ góc độ khác mô hình trên cũng nói lên sản xuất tăng tiêu dùng tăng, tiêu dùng nhiều hơn nhưng với giá rẻ hơn. Đây cũng là mong đợi của mọi nền kinh tế.

Ngoài ra, sự ra đời của đồng tiền chung, sự thống nhất tiền tệ Châu Âu sẽ thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu của EU với bên ngoài và trở lên hiệu quả hơn. Có thể giải thích điều này như sau:

- Chính sách tiền tệ (chính sách hối đoái) một công cụ quan trọng của nhà nước để can thiệp vào hoạt động xuất nhập khẩu, sẽ trở lên thành công hơn khi có sự đồng bộ của các quốc gia thành viên.

- Nhờ vào đồng tiền chung, chính sách tiền tệ thống nhất EU có thể đưa ra mức lãi suất, tỷ giá ngoại tệ nhằm điều chỉnh có lợi hơn trong xuất nhập khẩu với bên ngoài khối.

- Chính sách tiền tệ thống nhất, lưu hành đồng tiền chung cũng đạt một thế mạnh cho EU tham gia vào hoạt động xuất nhập khẩu với các nước ngoài khối hiệu quả hơn, so với từng nước tham gia đàm phán xuất nhập khẩu với các nước ngoài khối khi chưa có đồng tiền chung mà chính sách tiền tệ thống nhất.

Có thể nhận xét rằng, sự ra đời đồng tiền chung châu Âu sẽ thúc đẩy thương mại của các nước thành viên đặc biệt là hoạt động thương mại giữa các thành viên trong khối.

Đối với hoạt động đầu tư và du lịch quốc tế.

Đồng tiền chung ra đời chắc chắn sẽ kích thích hoạt động đầu tư quốc tế do các nhà đầu tư dễ dàng di chuyển vốn trong nội bộ khối, giảm các chi phí về ngoại hối khi đồng EURO thay thế các đồng NCU, thị trường đồng nhất, giá cả ổn định hơn. Mặt khác nhờ sự ổn định vĩ mô từ việc ổn định kinh tế tiền tệ của các nước thành viên do có chính sách tiền tệ chung và có đồng tiền chung cùng với các biện pháp can thiệp tập thể, môi trường đầu tư EU sẽ trở nên hấp dẫn hơn, sẽ tăng cường thu hút các nhà đầu tư từ bên ngoài vào và thúc đẩy hoạt động đầu tư trong khối.

Các hoạt động du lịch sẽ được tăng cường có điều kiện phát triển do các khách du lịch sẽ có nhiều cơ hội tiêu dùng hàng hoá và dịch vụ hơn từ sự đồng nhất của thị trường chung, từ việc loại bỏ chi phí về chuyển đổi giữa các đồng NCU. Ngoài ra, cùng với việc thành lập liên minh tiền tệ các thủ tục đi lại giữa các nước cũng đơn giản hơn bằng việc phát hành hộ chiếu châu Âu màu tím sẽ tạo điều kiện cho việc thu hút khách du lịch giữa các khối.

Có thể nhận xét rằng, đồng EURO có một vị trí quan trọng với liên minh châu Âu. Sự ra đời của đồng EURO sẽ có tác động lớn đến các nước thành viên cũng như toàn khu vực, đã tạo ra sự ổn đinh vĩ mô, thúc đẩy hoạt động kinh tế đối ngoại, kích thích đầu tư, tạo điều kiện phát triển ổn định. Từ đó đưa châu Âu lên một tầm cao mới, tạo ra sức cạnh tranh cho châu Âu so với các khu vực kinh tế khác.

Trên thị trường tài chính.

EURO tham gia vào lưu thông tiền tệ sẽ tác động đến những nước có sử dụng EURO nói riêng và đối với cả thế giới nói chung, trước hết là trên thị trường tài chính.

Việc sử dụng EURO cũng sẽ sớm được mở rộng ra ngoài biên giới EU. Các nước trong khu vực đồng Franc Châu Phi (CFA) quy định tỉ giá đồng tiền trên cơ sở đồng Franc của Pháp sẽ sử dụng đồng EURO trước nhất, sau đó sẽ đến các nước Trung và Đông Âu, vì phần lớn các nước này định giá đồng tiền nước mình theo đồng DM. Sau nữa là các nước Địa Trung Hải sẽ sử dụng EURO, vì các nước này có quan hệ kinh tế gắn bó với EU, nhất là trong bối cảnh tiến tới khu vực mậu dịch năm 2011. Đồng EURO cũng sẽ được sử dụng ở Châu á vì quan hệ kinh tế giữa EU và Châu lục này đang ngày càng được phát triển .

Vai trò của EURO trong dự trữ cũng rất quan trọng. Theo khảo sát của IMF, cho tới hết năm 1996 tổng dự trữ của toàn thế giới vào khoảng 1600 tỷ USD trong đó 58,6% là bằng USD, 25,8% bằng ECU, 7,1% bằng JPY. Dự trữ của EU chiếm 30% tổng dự trữ thế giới cao cấp gấp 6 lần của Mỹ và 2 lần Nhật Bản. Khối lượng tiền này hiện đang là đồng tiền của các nước thành viên EU và sẽ được chuyển sang đồng EURO. EU cũng sẽ tăng dự trữ bằng đồng EURO để can thiệp trên thị trường ngoại hối.

Ngoài EU, nhiều nước khác cũng sẽ chuyển một phần dự trữ ngoại tệ của mình từ USD sang EURO để bớt lệ thuộc vào đồng USD.

Sự ra đời của EURO còn làm đa dạng hoá các thị trường chứng khoán. Tỷ lệ chứng khoán tư nhân được phát hành bằng các đồng tiền Châu Âu năm 1981 là 13% đã tăng lên 37%. Các đồng tiền Châu Âu trong trái phiếu quốc tế đã tăng lên gấp đôi và hiện nay đạt tới 37%. Ngay sau khi đồng EURO ra đời các nước trong liên minh tiền tệ Châu Âu sẽ phát hành trái phiếu nợ nhà nước bằng đồng EURO, nhiều nước thành viên EMU trong đó có Pháp đã có ý định chuyển đổi toàn bộ số nợ nhà nước sang đồng EURO ngay từ 1/1/1999. Đến năm 2002, toàn bộ số nợ nhà nước của các nước thành viên EMU sẽ được chuyển sang EURO.

Kết quả là ở Châu Âu sẽ hình thành một tổ chức phát hành và kinh doanh chứng khoán khổng lồ. Trên thực tế, ngay sau khi đồng EURO ra đời, nhiều thị trường chứng khoán trên thế giới đã tiến hành buôn bán bắng EURO, và có lẽ thị trường hối phiếu sử dụng EURO sẽ là thị trường lớn nhất thế giới.

Tác động của EURO đến hệ thống tiền tệ quốc tế.

Với tiềm lực kinh tế mà nó đại diện, đồng EURO có thể trở thành một đồng tiền mạnh, ngang với đồng tiền USD. Điều này sẽ mang lại nhiều lợi ích cho các nước EU 11 như đồng USD đã mang lại cho Mỹ những lợi ích từ trước tới nay.

Sự ra đời của đồng EURO sẽ thúc đẩy hệ thống tiền tệ quốc tế phát triển theo hướng đa cực, trong đó các phương thức hợp tác giữa các cực tiền tệ quan trọng là yếu tố bảo đảm cho sự ổn định toàn cầu. EURO ra đời sẽ làm cho vai trò độc tôn của USD giảm đi đáng kể. Thế giới sẽ bớt lệ thuộc hơn vào đồng USD, rủi ro về biến động tỷ giá sẽ được phân tán, hệ thống tiền tệ thế giới do vậy sẽ có cơ sở ổn định hơn. Đến cuối năm 1995, có 56,4% dự trữ ngoại tệ quốc tế USD, 25,8% bằng ECU và 7,1% bằng JPY. Tỷ trọng sử dụng USD, ECU, JPY trong tổng các giao dịch trên thị trường ngoại hối thế giới tháng 4 năm 1995 tương ứng 41,5%, 35% và 12%; trong tổng kim ngạch buôn bán quốc tế năm 1992 là 48%, 31% và 5%. Trong thời gian tới tỷ trọng sử dụng đồng USD, ECU là JPY trên thị trường ngoại hối thế giới sẽ thay đổi theo hướng tăng tỷ lệ sử dụng đồng EURO.

EURO ra đời còn được coi như một nhân tố mới góp phần chuyển dịch sự cân bằng của hệ thống tiền tệ toàn cầu hướng về một thế giới tiền tệ 3 cực EURO, USD và JPY. Sự thống trị riêng “hoàng đế USD” trong thế giới tiền tệ sẽ sớm chấm dứt. EURO đã ra đời, yên Nhật đã được kích hoạt và sẽ trở nên tích cực hơn. Ba đồng tiền này sẽ cùng vươn tới hoàn thiện chức năng tiền tệ quốc tế của mình và nhờ đó, thế giới sẽ cùng hưởng lợi.

Không ai có thể dự báo một cách chính xác mức độ sử dụng EURO trên các thị trường. Nhưng EURO có đủ điều kiện để trở thành đồng tiền có độ tin cậy cao, có cơ sở của những chính sách kinh tế lành mạnh, đảm bảo sự tồn tại lâu bền của Công ước ổn định và tăng trưởng, nhất là EURO lại được quản lý bởi NHTW Châu Âu độc lập chỉ có một mục tiêu duy nhất là ổn định giá cả và nắm bắt giữ một số lượng dự trữ khổng lồ. Vào ngày 1/1/1999, theo công bố của NHTW Châu Âu, tổng dự trữ EURO do hệ thống các NHTW các nước thành viên EMU nắm giữ, có toàn quyền sử dụng hoặc can thiệp khi cần thiết để thực hiện mục tiêu được giao đã lên tới 327 tỷ EURO, trong khi đó có gần 100 tỷ EURO bằng vàng. Một đồng tiền như vậy sẽ nhanh chóng chiếm được lòng tin của thị trường, của thế giới và nhất định sẽ được cộng đồng quốc tế, nhất là các thương gia sử dụng rộng rãi. Khi đó, EURO sẽ góp phần lập lại cân bằng cho hệ thống tiền tệ quốc tế vốn đang bị mất cân đối nghiêm trọng do sự lệ thuộc quá mức vào USD.

Đương nhiêm, đồng EURO ra đời không với mục đích “Lật đổ” ngai vàng của đồng đô la Mỹ, nhưng hy vọng cùng với sự xuất hiện của nhân tố tích cực này, thế giới sẽ tránh được “vấn đề đô la” theo cách nói giàu hình tượng của cựu Bộ trưởng ngân khố Mỹ, James Connlly “đô la là đồng tiền của chúng tôi nhưng vấn đề thuộc về các bạn".

Tác động tới dự trữ quốc tế.

Trong nhiều năm, đồng USD luôn là đồng tiền chính mà các quốc gia trên thế giới sử dụng để làm dự trữ ngoại tệ tính bằng USD, Đồng DM chiếm 12,8% và fance Pháp chiếm 1,2% trong khi đồng yên Nhật chiếm 4,9% trong tổng dự trữ quốc tế.

Thật khó có thể dự đoán chính xác các nước sẽ chuyển sang dự trữ quốc gia bằng đồng EURO như thế nào? Phải mất thời gian bao lâu để chuyển đổi? Các nước sẽ duy trì cơ chế tỷ giá hối đoái gắn chặt với đồng USD hoặc giỏ tiền tệ trong đó USD là chủ đạo? Sự dịch chuyển này sẽ không diễn ra trên một diện rộng, các nước có quan hệ mật thiết với Mỹ vẫn gắn với đồng USD. Tuy nhiên, các nước này sẽ dần dần đa dạng hoá quan hệ dự trữ ngoại tệ để tránh sự lệ thuộc lớn vào đồng đô la Mỹ. Mức độ chuyển dịch dự trữ sang đồng EURO của mỗi nước là khác nhau tuỳ thuộc vào mức độ quan hệ kinh tế của họ với EU. Ngoài ra còn phụ thuộc vào khả năng kinh tế của EU và biến động của đồng EURO trên thực tệ. Có thể khẳng định rằng, nếu diễn ra sự dịch chuyển dự trữ ngoại tệ USD sang EURO thì quá trình này cũng chỉ diễn ra từ từ mà thôi, ngân hàng Nhà nước sẽ tránh bán số lượng lớn USD để mua EURO trong một thời gian ngắn vì nó sẽ làm giảm giá trị của khoản dự trữ bằng USD còn lại do USD giảm giá và gây các xáo trộn lớn. Dự trữ ngoại tệ bằng đồng EURO có tăng lên hay không? Một nguyên tắc cơ bản là một đồng tiền muốn có vai trò quan trọng trong dự trữ ngoại tệ thì quốc gia phát hành nó phải trong tình trạng thiếu hụt tài khoản vãng lai. Nói cách khác, nếu các khoản dự trữ bằng đồng tiền tăng lên thì khả năng cung cấp ngoại tệ đó cũng tăng lên. Mỹ đã đảm bảo tuân thủ nguyên tắc này trong nhiều năm qua với những khoản thâm hụt tài khoản vãng lai.