Truyện con thần nước lấy chàng đánh cá

Thần Nước cai quản tất cả thế giới biển, sông, ao, hồ, làm vua mọi giống thuỷ tộc. Nhưng đôi khi cũng cai quản ko chặt chẽ, thậm chí có khi để con gái của mình lên lấy chồng ở trần gian như chuyện xảy ra ở núi Non nước cứ như bây giờ là thuộc về Ninh Bình.

Ngày đó, công chúa con vua Thuỷ Tề đội lốt cá đi ngược dòng sông du ngoạn, không ngờ vô ý thế nào để cho một người thuyền chài đánh lưới bắt được. Người ấy ban đầu thả nuôi ở gầm thuyền. Công chúa phải nhịn đói hơn  một ngày khỏng có cái gì ăn. Lúc sắp lả đi vì đói thì may thay được con trai người thuyền chài tuổi còn trẻ ăn cơn đánh đổ xuống gầm thuyền, nhờ đó nàng mới đớp ăn khỏi chết. Hơn nữa, lại nhờ lúc đó, cũng người con trai ấy bắt lên chơi rồi buột tay đánh rơi xuống sông. Thế là công chúa lại được trở về thủy cung.

Nhưng từ ngày về, nàng một phần nhớ ơn, một phần lưu luyến anh con trai ở trần gian, dần dần nhuốm bệnh. Không hiểu về sau nàng làm thế nào mà xin được phép cha đội lốt người, lên ở hẳn trên mặt đất và thoả được nguyện vọng của mình, là kết duyên với chàng trai kia. Bấy giờ gia đình anh chàng cũng trải qua một cuộc tang thương: người cha đã chết, thuyền bị đắm, lưới chài mất sạch. Anh chàng dùng hang Non Nước làm nơi cư trú ngày ngày câu cá sinh nhai. Nàng tìm đến cùng chàng lấy nhau. Tuy sống kham khổ nhưng hai vợ  chồng yêu nhau hết mực.

Câu hát ở trong dân gian:

Xung quanh nhưng chị em người,

Giữa hòn Non Nước mình tôi với chàng

Nói lên cuộc tình duyên của đôi vợ chồng và sự sống tách biệt với xã hội  bên ngoài vì hòn Non Nước lúc đó như một hòn đảo giữa sông.