Tổ chức thương mại thế giới

(WTO) thành lập ngày 01-01-1995 là kết quả của vòng đàm phán U-ru-goay kéo dài trong suốt tám năm. Đây là tổ chức quốc tế duy nhất quản lý luật lệ giữa các quốc gia trong thương mại quốc tế. Nó được thừa kế và mở rộng phạm vi điều kiện thương mại quốc tế của tổ chức tiền thân là Hiệp định chung về Thuế quan và Thương mại (GATT). Sự ra đời của tổ chức WTO đã góp phần tiếp tục thể chế hoá vầ thiết lập trật tự mới của hệ thống thương mại đa phương của thế giới.

WTO có một cơ cấu tổ chức hoàn thiện gồm 3 cấp: các cơ quan lãnh đạo chính trị (decision- making power) bao gồm Hội nghị Bộ trưởng, Đại hội đồng WTO, Cơ quan giải quyết tranh chấp và Cơ quan kiểm điểm chính sách thương mại; các cơ quan thi hành và giám sát việc thực hiện các hiệp định thương mại đa phương, bao gồm Hội đồng Thương mại hàng hoá, Hội đồng Thương mại dịch vụ và Hội đồng về các khía cạnh liên quan đến Thương mại của quyền sở hữu trí tuệ.

+ Hội nghị Bộ trưởng WTO: là cơ quan lãnh đạo chính trị cao nhất của WTO, họp ít nhất 2 năm 1 lần, thành viên là đại diện cấp Bộ trưởng của tất cả các thành viên. Hội nghị Bộ trưởng WTO cũng có quyền quyết định về tất cả các vấn đề trong khuôn khổ bất kỳ một hiệp định đa phương nào của WTO.

+ Đại hội đồng WTO: Trong thời gian giữa các khoá họp của Hội nghị Bộ trưởng WTO, các chức năng của Hội nghị Bộ trưởng WTO do Đại hội đồng (General Council) đảm nhiệm. Đại hội đồng có quyền thành lập các uỷ ban giúp việc và báo cáo trực tiếp lên Đại hội đồng là: Uỷ ban về thương mại và phát triển; Uỷ ban về các hạn chế cán cân thanh toán; Uỷ ban về ngân sách, tài chính và quản trị; Uỷ ban về các hiệp định thương mại khu vực. Đại hội đồng WTO cũng đồng thời là "Cơ quan giải quyết tranh chấp" (DSB - Dispute Settlement Body) khi thực hiện chức năng giải quyết tranh chấp và là "Cơ quan kiểm điểm chính sách thương mại" (TPRB - Trade Policy Review Body) khi thực hiện chức năng kiểm điểm chính sách thương mại.

+ Các Hội đồng giám sát việc thực thi các hiệp định thương mại đa phương WTO có 3 Hội đồng (Council) được thành lập để giám sát việc thực thi 3 hiệp định thương mại đa phương là Hội đồng GATT, Hội đồng GATS và Hội đồng TRIPS.

+ Tổng giám đốc và Ban Thư ký WTO

Khác với GATT 1947, WTO có một Ban Thư ký rất quy mô, bao gồm khoảng 500 viên chức và nhân viên thuộc biên chế chính thức của WTO. Đứng đầu Ban Thư ký WTO là Tổng giám đốc WTO. Tổng giám đốc WTO Bộ trưởng bổ nhiệm với nhiệm kỳ 4 năm. Ngoài vai trò điều hành, Tổng giám đốc của WTO còn có một vai trò chính trị rất quan trọng trong hệ thống thương mại đa phương. Chính vì vậy mà việc lựa chọn các ứng cử viên vào chức vụ này luôn là một cuộc chạy đua ác liệt giữa các nhân vật chính trị quan trọng, cấp bộ trưởng, Phó Thủ tướng hoặc Tổng thống (Trong số các ứng cử viên vào chức vụ Tổng giám đốc đầu tiên của WTO có ông Salinas, cựu Tổng thống Mê-hi-cô).