Thuyết minh về một loài hoa.

Chúc các bạn đạt điểm cao khi tham khảo bài viết tại www.nhungbaivanhay.net

Điên điển là loại cây hoang dã, thân mềm mà dẻo, lá nhỏ li ti, mọc từng chòm từng vạt lớn trên đồng ruộng đồng bằng sông Cửu Long, từ An Giang, Đồng Tháp dài xuống cần Thơ, Rạch Giá, Cà Mau... ruộng đồng nào cũng có. Một số nơi miệt ruộng hiếm cây, cư dân ở đó trồng điên điển theo bờ để lấy cây làm củi. Điên điển trồng một lần có thể sử dụng được trong nhiều năm. Mùa nước dâng, người ta hái bông điên điển làm thức ăn. Nước rút, cạn mặt đồng, đốn cây gần sát gốc, phơi khô, đun nấu, gốc còn lại đâm chồi nảy lộc, sinh cây tái tạo chòm điên điển mới. Bông điên điển là loại hoa gần gũi nhất với người dân đồng bãi.

Mùa bông điên điển kéo dài từ đầu thu cho đến cuối thu. Dạo tháng 6 âm lịch, kéo lê nhiều cơn mưa dầm tầm tã, nước nguồn để xuống tràn đồng, gió chướng non hiu hiu mặt nước (người miền Bắc gọi là gió heo may) một thứ gió dịu dàng gợi buồn, gợi nhớ. Dạo nàybông điên điển mới trổ lứa đầu mùa. Trên những dãy cây xanh màu lá lúa, từng chùm hoa điên điển vàng lưa thưa trong cành lá. Cuối tháng 6 âm lịch, bông điên điển mới rộ lên một màu rực vàng khắp chốn đồng quê - cái nơi rất hiếm màu hoa. Nhất là sau ngày vợ chồng Ngâu nước mắt đầm đìa (tháng 7 âm lịch), bông điên điển trải rộng, trải dài một màu vàng óng khắp nơi nơi. Bờ kênh, bờ đìa, bờ ao nuôi cá, những thửa đất không cày bừa là lãnh địa riêng của bông điên điển. Bông nở từng chùm vàng cả rặng cây. Đứng xa chỉ thấy bông vàng, không thấy lá.

Bông điên điển lúc bấy giờ không chỉ mang lại cái màu vàng xao xuyến cho đồng quê đỡ tẻ, cho người đồng bãi bớt nhớ màu hoa, mà còn là một thức ăn cứunguy trong tháng ngày lũ lụt gian nan. Người nghèo hái bông điên điển mang ra chợ bán, mua gạo muối về cho con. Nhà nghèo quá, mưa dai gió lớn không ra ngoài được để kiếm con cá, con cua, bông điên điển đó, người mẹ xào với muôi cho lũ trẻ làm thức ăn với cháo.

Không biết từ lúc nào, bông điên điển đã thành thức ăn phổ biến từ đồng quê cho đến thành thị vùng châu thổ sông Cửu Long.

Làng quê sông nước miền này từ lâu đã có nhiều loại hoa trở thành thực phẩm. Bông bí rợ nấu canh cá lóc, xào gan, xào thịt. Bông so đũa nấu canh chua. Bông sầu đông trộn gỏi. Bông súng ăn với mắm kho. Bông lí nấu canh... Bông điên điển so với các loại bông kia, có thểgọi là loại hoa đa dụng.

Một chùm bông điên điển rực vàng, lao xao trong gió quanh bờ ao nuôi cá, ta đâu nỡ lẳng lặng đi qua. Cái màu vàng quyến luyến kia cứ âm thầm cầm chân ta lại. Những ai sinh trưởng chốn đồng quê kênh rạch, hẳn khó quên chiếc xuồng be, cái lồng đèn nhỏ và cô thôn nữ cắm cúi hái bông điên điển trong màn đêm nhạt nhòa trước rạng đông. Và những chiếcxuồng chở đầy bông điên điển vàng tươi hối hả bơi nhanh ra chợ làng, chợ huyện. Bông điên điển phải ra chợ trước mặt trời lên. Bởi lẽ nắng lên bông nở, sắc vàng phai và vị ngọt của bông điên điển nhạt rồi. Hình như cái duyên, cái sắc của cô thôn nữ cũng thắm nhất lúc sương sớm chưa tan?

Bông điên điển đã nắm níu ta bằng cái sắc hây hây vàng trong nắng nhẹ, dâng hiến cho ta vẻ đẹp trinh nguyên ẩn giấu, chưa hề biết đếnsự nâng niu, tô điểm của con người. Cái đẹp hoang sơ thuần phác thật dễ thương.

Bông điên điển đến với ta bằng sắc vàng thắm thuỳ mị, yêu kiều, chạm khắc vào kí ức những con người sinh ra trên đồng bãi, một mùa hoa vàng lung linh trên nước. ít có loại hoa nào ta vừa cảm nhận bằng nhãn quan, mĩ cảm, lại vừa bằng cái dư vị khó quên. Nó đi vào đời sống thực một cách tự nhiên, giành chắc cảm tình mọi người dân đồng bãi đến cả thị dân.

Vài năm trở lại đây, ở nhiều thành phốlớn như Sài Gòn, Cần Thơ, Vĩnh Long - không kể An Giang, nơi nổi danh nghề mắm - những điểm dừng nghỉ dọc lộ 4, đã mọc lên nhiều quán mắm kho. Cả trong những nhà hàng sang trọng cũng rao mời: Đặc sản lẩu mắm. Mắm kho không thể thiếu bông điên điển, trừ khi đã hết mùa. Đĩa rau ghém kèm với mắm kho, bao giờ bông điên điển cũng đứng đầu, sau đó mới đến các loại rau khác (bông súng, dưa leo, rau dừa, ngò ong, rau nhút...) có phải vì bông điên điển vẫn có vị ngọt hơn lại vừa có sắc, đã ngon miệng lại còn ngon cả mắt?

Ăn mắm kho, bông điên điển hòa hợp với vài thứ rau, nhưng ăn cá linh kho lạt, thì bông điên điển độc chiếm vị trí trong bữa ăn, không cần thứ rau khác chen vào.

Muốn đổi “gu”, những nhà khá giả hoặc thị dân lại xào bông điên điển với thịt ba rọi, hoặc gan heo, kèm theo giá, hẹ. Khiêm tốn một chút, người ta thay thịt và gan bằng tiết heo. Vừa ngon lại vừa ít ngán.

Bánh xèo, một loại bánh phổ cập từ làng quê ra đến tỉnh thành, nhân bánh gồm đậu xanh nấu nhuyễn trộn thịt nạc, nếu thiêu bông điên điển người chiên bánh có thể thay bằng giá. Nhưng giá chỉ là loại “vàng Tây” thế tạm “vàng y” mà thôi. Bánh xèo nhân bông điên điển mới “chính hiệu” là bánh xèo.

Ởlàng quê nhiều bông điên điển, hoặc gặp hôm ế chợ, các bà nội trợ khéo tay, đưa bông điển vào hũ làm dưa, để nhiều ngày, bông điên điển lại hiến thêm một hương vị khác, có thể sánh với dưa cải, dưa hành.

Loài hoa nào cũng có sắc hương riêng, vẻ đẹp riêng của nó. Bông điên điển là loại hoa đồng nội, không rực rỡ như hoa mai, không kiêu sa như hoa Tuy-líp, không vương giả như hoa hồng. Bông điên điển đưa đến ta một màu vàng đằm thắm, một vẻ đẹp hiền hậu đồng quê, một vẻ đẹp dãi dầu gió mưa, lụt lội. Nó còn mang cái vị riêng hấp dẫn vào những bữa ăn của người dân thôn dã, cả những người sống thành thị.

Mùa bông điên điển nhằm mùa mưa dông, lũ lụt. Sức hung hãn của nước xoáy nước tràn, của gió bão chưa hề diệt nổi loài cây điên điển vàng tươi mỗi sáng, mỗi chiều chờ đợi con người đến ngắm, đến hái về ăn.

Bông điên điển thật đáng yêu, đáng nhớ. Một loài hoa lẫm liệt trong phong ba. Có phải vì thế mà lắm người xa quê, “cứ đến mưa dầm lại nhớ đến mùa bông điên điển...”, để rồi viết những trang "‘Nhớ mùa bông điên điển ngọt ngào, thắm thiết”.

Mai Văn Tạo

Bài làm 2

Tiết bắt đầu se lạnh, hàng cây so đũa trước nhà lác đác trổ bông, từng chùm trắng muốt chen lẫn giữa đám lá xanh um đong đưa theo gió. Cánh hoa màu sữa mịn màng xếp chồng lên nhau. Hoa chưa nở trông giống những chiếc móc câu treo lủng lẳng. Khi nở, những cánh hoa bung ra khoe nhị vàng. Phía dưới đài hoa là một điều tuyệt diệu: túi mật ngọt lịm thơm lừng ẩn chứa một sự quyến rũ đến vô cùng.

Thuở nhỏ tôi thường trèo lên cây so đũa hái hoa chỉ để hút lấy phần mật thơm ấy. Lớn hơn một chút tôi biết hái hoa mang về cho mẹ nấu canh chua. Một rổ bông so đũa, ít trái đậu rồng, vài cọng rau muống và một mớ cá rô đồng. Chỉ bấy nhiêu thôi cả nhà tôi đã có bữa cơm chiều ngon miệng. Bông so đũa luộc hoặc hấp cơm thì ngon phải biết, vừa thơm, vừa dai lại vừa ngọt.

Mỗi năm cây so đũa chỉ trổ bông một lần khoảng từ tháng mười âm lịch đến sau Tết. Qua mùa hoa, trên cây chỉ toàn là trái. Những trái dài khoảng hai gang tay, trổ song song, ngay ngắn, đều đặn cứ y như người ta so đũa trước mỗi bữa ăn. Phải chăng vì thế mà cây có tên là “so đũa”? Cũng chính nhờ hình ảnh đó mà cây có thêm một ý nghĩa đặc biệt. Những chàng trai, cô gái quê yêu nhau lấy thời điểm cây ra hoa là hẹn ước “ra Giêng rồi so đũa thành đôi”.

Tiết trời se lạnh, hàng cây so đũa trước nhà trổ bông từng chùm. Đối với người dân quê, đó là tín hiệu thời gian, còn đối với những người xa quê, hình ảnh bông so đũa là cả một nỗi niềm man mác. Cây so đũa trổ bông - vậy là Tết đã về...