Soạn bài: Chủ đề và dàn bài của bài văn tự sự lớp 6

Soạn bài: Chủ đề và dàn bài của bài văn tự sự lớp 6 I Tìm hiểu chung 1 Chủ đề của bài văn tự sự: Chủ đề của bài văn tự sự là gì? Nó được thể hiện ra sao trong văn tự sự?  Chủ đề là vấn đề chính mà người kể thể hiện trong câu chuyện, là điều mà người kể muốn khẳng định, đề cao, ngợi ca hoặc muốn phê phán, lên án, chế giễu một việc hiện hiện tượng hay con người nào đó.  Chủ đề của văn tự sự toát lên toàn bộ câu chuyện được kể. Các sự việc và nhân vật ...

I Tìm hiểu chung
1 Chủ đề của bài văn tự sự:
Chủ đề của bài văn tự sự là gì? Nó được thể hiện ra sao trong văn tự sự?
    Chủ đề là vấn đề chính mà người kể thể hiện trong câu chuyện, là điều mà người kể muốn khẳng định, đề cao, ngợi ca hoặc muốn phê phán, lên án, chế giễu một việc hiện hiện tượng hay con người nào đó.

    Chủ đề của văn tự sự toát lên toàn bộ câu chuyện được kể. Các sự việc và nhân vật được lựa chọ sắp xếp, thống nhất trong việc thể hiện chủ đề.
    Chủ đề thường được thể hiện ra rõ rang trong các tình huống mâu thuẫn của câu chuyện, ở cách giải quyết mâu thuẫn, ở kết cục của câu chuyện. tuy nhiên chủ đề có thể là bộc lộ một cách trực tiếp hay gián tiếp.

2. Đọc bài danh y Tuy Tĩnh và trả lời câu hỏi:
a.    Đó là một nhà thầy thuốc chữa bệnh cứu người, không phân biệt địa vị, giàu nghèo vẫn hết long chữa bệnh cho người dân.
b.    Chủ đề: Ca người y đức của người danh y Tuệ Tĩnh. Câu biểu lộ trực tiếp nhất: “Ông là người hết lòng yêu thương, cứu giúp người bệnh”.
c.    Chọn chủ đề 3. Vì nó đã nói lên chủ đề của tác phẩm qua hai người bệnh. Từ chối chữa bệnh cho người giàu bị bệnh nhẹ cứu giúp trước cho người nông dân nghèo bị bệnh nặng.

d.    Dàn bài của bài văn tự sự gồm 3 phần: mở bài , thân bài, kết bài. Phần mở bài giới thiệu chung về nhân vật, sự việc. Phần thân bài kể diễn biến của sự việc. Phần kết bài kể kết cục của sự việc. Có khi, chủ đề được hé mở trong câu then chốt phần mở bài, kết luận; cũng có khi chủ đề được bộc lộ qua các sự việc, hành động, chi tiết. Không có một khuôn mẫu cố định nào cho việc thể hiện chủ đề của bài văn tự sự.

e.    Bài về danh y Tuệ Tĩnh, chủ đề được thể hiện ở mở bài, các sự việc trong thân bài và kết bài. Phần kết bài khẳng định, làm rõ thêm chủ đề: "Trời đã sập tối, chợt nhớ tới nhà quý tộc, ông vội vã ra đi không kịp nghỉ ngơi.". Người đọc càng thấy rõ tấm lòng hết mực vì người bệnh của Tuệ Tĩnh.

II Luyện tập
1. Đọc truyện Phần thưởng và trả lời
a.Truyện biểu dương gì? Chế giễu gì?
Truyện biểu dương sự thông minh, dung cảm của người nông dân giám tố cáo lên vua để trừng trị bọn quan lại ức hiếp nhân dân.
Chế giễu quan lại tham nhũng và dốt nát chỉ biết ức hiếp nhân dân.

b. Bố cục truyện gồm ba phần:
+ Mở bài: "Một người nông dân tìm được một viên ngọc quý liền muốn đem dâng hiến nhà vua."
+ Kết luận: "Nhà vua bật cười, đuổi tên cận thần ra và thưởng cho người nông dân một nghìn rúp.".
+ Phần còn lại là thân bài.

c. So với bài Tuệ Tĩnh: Cả hai bài đều bố cục 3 phần. Khác nhau là bài Tuệ Tĩnh chủ đề được thể hiện ngay đều câu chuyện còn bài Phần thưởng chủ để thể hiện trong các tình huống của câu chuyện. Kết bài của truyện về Tuệ Tĩnh có ý nghĩa gợi mở; kết bài truyện Phần thưởng kịch tính hơn, kết thúc ngay ở cao trào của diễn biến sự việc.
d. Câu chuyện của truyện Phần thưởng thú vị ở sự việc người nông dân đề nghị phần thưởng. Sự việc này vừa bất ngờ, tạo kịch tính, vừa cho thấy sự thông minh, hóm hỉnh của nhân vật bác nông dân, cũng chính là sự việc bộc lộ chủ đề của truyện.

2.- So sánh hai mở bài ở hai truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh và Sự tích Hồ Gươm. Hai mở bài này đều nêu tình huống ở đều cau chuyện. Từ đây các tình huống sẽ tiếp tục dẫn dắt câu chuyện phát triển.

– So sánh hai kết bài ở hai truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh và Sự tích Hồ Gươm: Hai kết bài đều có nội dung nêu lên sự việc tiếp diễn nhưng cách thể hiện khác nhau, phù hợp với chủ đề của mỗi truyện. Ở truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh, kết bài nêu sự việc tiếp diễn, cũng là nhằm giải thích về hiện tượng bão lụt theo nhận thức của người Việt cổ. ở truyện Sự tích Hồ Gươm, chủ yếu là đưa ra sự việc kết thúc câu chuyện (trả gươm – hoàn kiếm), nhưng đồng thời đây cũng là sự việc có ý nghĩa tiếp diễn phù hợp với chủ đề giải thích sự tích Hồ Gươm – Hoàn Kiếm. Cho nên, không thể xem kết bài chỉ là câu văn cuối cùng, đây là lời văn hay gặp trong kết thúc của các truyện "sự tích". Nêu sự việc kết thúc và nêu sự việc tiếp diễn cũng là hai cách kết bài thường gặp ở văn tự sự.