Soạn bài Bài học đường đời đầu tiên ngữ văn 6

() – Em hãy . ( Bài soạn của học sinh giỏi trường THCS Bình Minh).

Đề bài:

BÀI SOẠN

I. Hướng dẫn Soạn bài: Bài học đường đời đầu tiên (Tô Hoài)

Câu 1:

a. Tóm tắt đoạn trích

Chàng thanh niên dế mèn cường tránh, khỏe mạnh nhưng lại có tính kiêu căng tự phụ về vẻ đẹp và sức mạnh của mình đồng thời còn hay xem thường và bắt nạt mọi người. Có một lần mèn bày trò trêu chọc cốc để khoe khoang trước anh hàng xóm đễ choắt dẫn tới cái chết thảm thương của người bạn xấu số. Cái chết đó đã làm cho Mèn vô cùng hối hận và ăn năn về thói hung hăng của mình. Truyện được kể theo ngôi thứ nhất, lời kể cũng là nhân vật dế Mèn.

b. Bài văn này có thể chia làm ba đoạn:

– Đoạn 1 (Từ đầu tới … "có thể sắp đứng đầu trong thiên hạ"): Đoạn này miêu tả về vẻ đẹp cường tráng của Mèn nhưng tính cách còn kiêu căng của Dế mèn .

– Đoạn 2 (Tiếp theo đến … "mang vạ vào mình đấy"): Mèn trêu chị cốc và gây nên cái chết thảm thương cho dế choắt.

– Đoạn 3 (còn lại): sự ân hận của Dế Mèn.

Câu 2:

a. Chi tiết miêu tả ngoại hình và hành động của Dế Mèn:

– dế Mèn có một ngoại hình cường tráng theo đó là đôi càng mẫm bóng, những cái vuốt ở chân và khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt còn đôi cánh thì trở thành cái cáo dài kín xuống tận chấm đuôi.

– Vẻ dữ tợn: cùng với chiếc đầu to và nổi từng mảng trông rất bướng, hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp giống như hai lưỡi liềm máy làm việc.

– Điệu bộ, cử chỉ: ra dáng con nhà võ, thích phô trương sức mạnh, co cẳng đạp phành phạch để thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, chốc chốc lại trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu.

– Tình nết hung hăng, hống hách: Tự cho mình là nhất, chú không ngần ngại cà khịa với tất cả mọi bà con trong xóm (quát các chị Cào Cào, đá anh Gọng Vó,…).

b. Tác giả vừa miêu tả ngoại hình vừa miêu tả hành động để bộc lộ tính cách của Dế Mèn: kiêu căng, xốc nổi, điệu đàng, hung hăng và ngộ nhận. Trong đoạn văn, các tính từ miêu tả hình dáng (cường tráng, mẫm bóng, nhọn hoắt, hủn hoẳn, giòn giã, bóng mỡ, đen nhánh, ngoàm ngoạp …); tính từ miêu tả tính cách (bướng, hãnh diện, trịnh trọng, khoan thai oai vệ, tợn, giỏi, ghê gớm …) được thể hiện đặc sắc. Nếu thay thế một số từ của tác giả bằng các từ đồng nghĩa (hoặc gần nghĩa) sự diễn đạt sẽ thiếu chính xác và thiếu tinh tế.

Câu 3: Thái độ của Dế Mèn đối với Dế Choắt bộc lộ rõ tính cách của Dế Mèn.

– Nhìn Dế Choắt bằng con mắt giễu cợt, khinh thường :

+ Đặt tên cho người bạn đồng trang lứa với mình là choắt.

 + Miêu tả Choắt rất xấu xí (người dài lêu nghêu, cánh ngắn ngủn, càng bè bè, mặt mũi ngẩn ngẩn ngơ ngơ).

– Nói năng với Choắt bằng giọng kẻ cả, trịch thượng:

  + Gọi "Chú mày" dù cùng tuổi.

+ Lên mặt dạy đời: "Chú mày có lớn mà chẳng có khôn".

– Cư xử ích kỉ lỗ mãng:

  + khi choắt không thông ngách với mèn thì mèn mắng nhiếc choắt.

   + không cảm thông cho sự ốm yếu của choắt.

   + Bỏ ra về không chút bận lòng.

Câu 4:

Khi trêu chi cốc thì trông dế mèn thật hung hăng, còn kiêu ngạo : "Sợ gì? Mày bảo tao sợ cái gì? Mày bảo tao còn biết sợ ai hơn tao nữa !".

Thậm chí khi đã hát trêu chọc tức chị cốc xong thì dế mèn vẫn tự đắc và giọng nói đầy thách thức :"Mày tức thì mày cứ tức, mày ghè đầu mày ra cho nhỏ đi, nhỏ đến đâu thì mày cũng không chui nổi vào tổ tao đâu !".

Nhưng khi chứng kiến được chị cốc đánh choắt thì Dế mèn lúc này lại sợ hãi "nằm im thin thít". Khi biết chị cốc đã đi thì lúc đó mới dám mò lên, từ hung hưng kiêu ngạo thì mèn lúc này lại trở nên hèn nhát và sợ hãi tụt cùng.

Bài học đường đời đầu tiên Dế Mèn rút ra đó chính là sự trả giá cho những hành động ngông cuồng, thiếu sự hiểu biết suy nghĩ . Bài học ấy còn được thể hiện qua lời khuyên chân tình của dế choắt  :"ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy". Đó cũng là bài học cho chính con người.

Câu 5:

Hình ảnh những con vật được miêu tả ở trong truyện ngắn rất giống với chúng ở trong cuộc sống. Đặc biệt là việc miêu ta về chú dế mèn có đôi càng  cùng với cái vuốt ở chân, ở khoeo cùng với đó là tiếng đạp phanh phách vào các ngọn cỏ , cái đầu nổi từng tảng, rất bướng; cái răng đen nhánh; sợi râu … là hết sức chính xác và sinh động.

Qua nhân vật dế mèn Tô Hoài cũng muốn nhăn nhủ tới thế giới con người, nhân hóa con vật, gán cho chúng những đặc điểm của con người để từ đó rút ra được bài học trong cuộc sống.

Thí dụ: Dế Mèn trịnh trọng và khoan thai đưa chân vuốt râu; Dế tưởng mình là tay ghê gớm đứng đầu thiên hạ; Mèn hối hận với lỗi của mình gây nên cái chết cho Choắt …

Những câu chuyện như là đeo nhạc cho mèo, con hổ có nghĩa hay ếch ngồi đáy giếng…đều dùng lối nhân hóa để viết về loài vật