Phú Thọ - Vài nét về ẩm thực của người Mường

Người Mường thường chế biến gạo nếp bằng cách "đồ" thành cơm nếp, có khi lại chế biến thành cơm lam theo một kiểu khác.

Bên cạnh thức ăn chính là cơm, người Mường còn có nhiều món ăn khác. Đặc biệt ở vùng núi Phú Thọ, có nhiều động vật nuôi hay săn bắt được, có thể kể ra một vài món sau:
Thịt lợn lửng từ một giống lợn còi mà trọng lượng tối đa của lợn lửng chỉ 15 đến 16kg.
Do lợn chậm lớn, chặt thịt nên thịt lợn lửng ăn thơm, ngọt, không ngấy như thịt lợn nuôi thông thường. Chỉ những nhà giàu, có điều kiện mới nuôi lợn lửng để đãi khách quý, món lòng vừa đặc, vừa giòn chỉ to bằng cái đũa được coi là món đặc sản.

Ngày nay ở Tân Lập vẫn có đôi ba nhà lúc nào cũng có lợn lửng nuôi trong chuồng.
Thịt dúi được nhồi vào ống nứa bánh tẻ rồi cho vào than để đốt chín như đốt cơm lam.
Mổ dúi, cắt tiết vào chai rượu để uống rượu dúi, tăng cường sức khỏe. Con dúi sau đó được làm lông, thui cho vàng đều, rồi mổ moi lòng gan. Phần thân băm ra thành các miếng nhỏ, bóp lẫn với rau chuối rừng cùng với gừng, củ sả, mẻ, mắm tôm, hạt tiêu, tỏi. Để thịt ngấm mắm muối, rồi nhồi vào ống nứa tươi. Nút chặt đầu ống nứa, rồi vùi ống vào bếp than cháy đượm để được một món thịt dúi lam thơm và ngon, thành một món ăn đặc sản hấp dẫn.
Thịt tê tê mổ ra cũng ướp và đốt, làm như thịt dúi.

Thịt thú rừng và thị bò, lợn, trâu nói chung thường có thêm cách làm thịt chua.
Thịt trâu luộc đã thái thành miếng bóp với cơm nguội để làm dưa, gọi là "nhúc tưa" (thịt dưa). Món này cho vào lọ để ăn dần, thịt chua, ngon.

Thịt pha thỏi, khía mỏng, sát muối ướp kín. Hai tháng sau bóp thịt với cơm hoặc bóp với bột thính (bột ngô rang).

Cho thịt vào thính, phủ trên 1 lượt cơm nóng, rồi đậy kín bằng lá dong, úp miệng chính vào bồ gio, để hút ráo nước, dòi bọ không vào đẻ. Đấy là cách làm món "thịt chua" đặc sắc của người Mường.

Món cá đốt: Ở huyện Yên Lập có nhiều suối có cá, chảy dọc các làng. Người ta bắt cá còn tươi nguyên, gói trong ba lượt bẹ chuối tươi. Đốt củi gỗ thành than rồi vùi than đỏ bao quanh gói cá. Khi cá chín, người ta cầm cả con, bóc dần phần thịt chấm với nước tương gừng ăn nóng. Đó là món ăn phổ biến dân dã ngon lành của người Yên Lập.

Bên cạnh các món ăn, người Mường Phú Thọ còn một thức uống độc đáo là rượu "hoẵng".