Phát biểu cảm nghĩ về “Những trò lố hay va-ren và Phan Bội Châu” – Văn mẫu lớp 7

Phát biểu cảm nghĩ về “Những trò lố hay va-ren và Phan Bội Châu” – Văn mẫu lớp 7

Phát biểu cảm nghĩ về "Những trò lố hay va-ren và Phan Bội Châu" – Bài số 1

Trong văn học, có những trường hợp rất đặc biệt, sự ra đời và hình thành của tác phẩm vượt ra ngoài sự kiểm soát của bản thân nhà văn để cho hiện hữu những tác phẩm độc đáo, đặc sắc.
 
 Truyện ngắn “Những trò lố hay la Va-ren và Phan Bội Châu" của Nguyễn Ái Quốc cũng nằm trong số đó. Nhận xét về tác phẩm này, có ý kiến cho rằng: “Tác giả không định dựng cuộc gặp gỡ này thành một cảnh hài kịch. Nhưng nghệ thuật biếm họa đã dược áp dụng rộng rãi theo yêu cầu của cái nhìn sân khấu”. Và một trong những yếu tố làm nên đặc sắc cho truyện ngắn này chính là nghệ thuật biếm họa độc đáo.

Nhân vật chính của tác phẩm này là hai nhân vật rất nổi tiếng mà tiêu đề văn bản đã nêu đích danh: Va-ren và Phan Bội Châu. Họ là ai? Phan Bội Châu lã người rất có tài văn chương, đồng thời là nhà chí sĩ yêu nước nổi tiếng. Ông từng phát động phong trào Đông Du kêu gọi thanh niên tiến bộ phát huy tinh thần yêu nước, ra nước ngoài học hỏi để trở về canh tân, đổi mới đất nước.

Nhưng phong trào Đông Du thất bại rồi sau đó từ năm 10l3 đến năm 1916, ông bị chính quyền Quảng Châu bắt giam. Sau khi được tha, ông lại bị thực dân Pháp bắt cóc đưa về nước. Trước sức ép của công luận Việt Nam và quốc tế, thực dân Pháp ban đầu định thủ tiêu ông nhưng sau đành dưa ra xét xử công khai va kết án tù chung thân.
Va ren là Toàn quyền Đông Dương, khi sang Việt Nam đã ra lệnh ân xá Phan Bội Châu (thực chất là để lấy lòng dân chúng), sau khi mua chuộc, dụ dỗ ông không được, chúng lại đưa ông về giam lỏng ở Bến Ngự – Huế.

Nguyễn Ái Quốc viết truyện ngắn Những trò lố hay là Va ren và Phan Bội Châu để vạch trần âm mưu thâm độc của thực dân Pháp và nhằm cổ vũ khích lệ tinh thần yêu nước, khẳng định vị thế cao cả của người anh hùng ái quốc Phan Bội Châu.

Tác phẩm ra đời khi khi Va-ren còn chưa sang Việt Nam, bởi thế, cuộc gặp gỡ giữa Toàn quyền Đông Dương và người chí sĩ cách mạng được miêu tà trong truyện chỉ là chi tiết hư cấu. Và cũng bởi thế, việc xây dựng chân dung Va-ren – một gã phản bội méo mó, ti tiện – là hoàn toàn đưa vào nghệ thuật biếm họa.

Với ngòi bút châm biếm sắc sảo, trí tưởng tượng dồi dào, tác giá đã tái hiện cuộc gặp gỡ của Va-ren một kẻ phản bội nhục nhã với một vị anh hùng kiệt xuất, tất cả đều được hiện lên chân thực và sinh động.

Nổi bật trong tác phẩm là chân dung nhân vật Va-ren. Nguyễn Ái Quốc có cách xây dựng nhân vật khá độc đáo Mặc dù không xuất hiện trực tiếp với dung mạo, cử chỉ và hành động cụ thể, Va-ren xuất hiện gián tiếp qua "cuộc công cán" với lời hứa nửa chính thức . Dọc theo cuộc hành trình cao cả ấy, chân dung của y dần được lộ rõ. Tác giả đã tưởng tượng ra cảnh Va- ren được đón tiếp tại Sài Gòn. Thái độ của chính quyền bản xứ đối với Va- ren được miêu tả bằng những từ như quấn quýt lấy, lôi kéo đi, ru vỗ, ấp ủ trong mớ bòng bong của những buổi chiêu đãi, những cuộc tiếp rước, những lời chúc tụng. Dân chúng bị lừa đi đón rước dưới ngọn roi gân bò và tiếng quát tháo của viên đội xếp Tây. Họ đi xem quan Toàn quyền như đi xem hát tuồng và bình phẩm về mũ, áo, ủng cùng tướng mạo kỳ quái bất lương của ngài. Không ai tỏ ra tôn trọng ngài:

– Quan có cái mũ hai sừng trên chóp sọ! – ngài hiện lên như một loài động vật!

Ồ, cái áo dài đẹp chửa! – ngài chăng khác nào một mụ già chải chuốt.

Ngài sắp diễn thuyết đấy!-  hắn chỉ toàn ba hoa, khoác lác thôi.

– Bắp chân ngài bọc ủng! – hắn chi quen đá đấm và dùng vũ lực với người khác.

– Rậm râu, sâu mắt! – đó là một kẻ nham hiểm và độc ác.

Tác giả đã miêu tả kỹ hai cuộc đón rước tiệc tùng của ngài ở Sài Gòn và Huế, kết thúc mỗi cảnh đều có câu  trong khi đó Phan Bội Châu vẫn nằm tù. Tác giả đã mỉa mai sự quan tâm của Va-ren, chế giễu lời hứa nửa chính thức của y. Thực chất y không thực hiện lời hứa "chăm sóc" cụ Phan Bội Châu mà chỉ để ý đến bản thân mình, thích thú với những trò hề của mình, khoái chí trước sự ru vỗ, ấp ủ của bè lũ tay sai xu nịnh. Mọi lời hứa của viên quan Toàn quyền vụt biến mất.

Cuối cùng khi tới Hà Nội, phải đối mặt với Phan Bội Châu, Va-ren cũng phải "bắt đầu" nhiệm vụ dụ hàng của mình. Mọi lời Va-ren với Phan Bội Châu đều nhằm mua chuộc và dụ dỗ. Va-ren đã đưa ra một bản thuyết minh khá công phu không chỉ có lí lẽ mà còn có cả dẫn chứng, không chi có dẫn chứng "ta" mà còn có cả dẫn chứng "Tây". Nào là chuyện của Nguyễn Bá Trác rồi đến chuyện các chiến hữu Guy-xta-vơ, A-lếch-xăng, A-ri-xtít… Nhưng Va-ren càng nói thì bản chất của kẻ phản bội gian trá càng hiện ra rõ hơn.

Cuộc gặp gỡ giữa Va-ren và Phan Bội Châu là cuộc gặp gỡ kỳ lạ giữa hai bờ chiến tuyến. Hai người khác nhau hoàn toàn về vị thế: Va-ren gian trá, lố bịch đại diện cho thực dân Pháp phản động ở Đông Dương; Phan Bội Châu kiên cường bất khuất, là người anh hùng được cả dân tộc tôn vinh. Cuộc gặp gỡ chất chứa những mâu thuẫn gay gắt, quyết liệt. Trong cuộc đối thoại đó, chỉ có lời của Va-ren. Cuộc đối thoại đó trở thành lời độc thoại Va-ren sửng sốt vì y tưởng có thể thuyết phục được Phan Bội Châu bằng những lời lẽ khôn ngoan sắc sảo của mình. Nhưng không, y hoàn toàn thất bại. Y càng sửng sốt hơn vì nhận ra người đối thoại cao sừng sững, uy nghi và đầy khí phách, còn y chỉ là một kẻ phản bội nhục nhã. Trước cái im lặng dửng dưng, trước cái cười nửa miệng (không chắc chắn lắm) và cái nhổ vào mặt hắn của Phan Bội Châu (cùng không chắc chắn vì đều do người khác kể lại), Va-ren vụt biến thành một con lừa ngốc nghếch, một thằng hề chỉ biết ba hoa, khuyếch khoác.

Truyện được viết bằng bút pháp trào phúng sâu sắc, bố cục chặt chẽ, độc đáo gây nhiều hứng thú cho người đọc. Đây cũng là một trong nhiều truyện ngắn làm nổi bật phong cách nghệ thuật của Nguyễn Ái Quốc – tính trí tuệ sắc sảo và lối hành văn hiện đại.
 
Qua việc “tỉa tót” từng khía cạnh cụ thể của nhân vật Va-ren ở nhiều hoàn cảnh khác nhau mà cao trào là đoạn truyện Va-ren diễn thuyết trước Phan Bội Châu, tác giả đã lần lượt vạch trần bản chất của hắn và gộp lại thành một bức chân dung biếm hoạ độc đáo.

Bằng lối viết sắc sáo, khả năng tưởng tượng phong phú, tác giả đã xây dựng một tình huống truyện rất có ý nghĩa: cuộc đối đầu giữa quan Toàn quyền Đông Dương và người chiến sĩ cách mạng đấu tranh cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Qua những chi tiết được miêu tả, các tinh tiết được hư cấu, tác giả làm nổi bật sự đối lập sâu sắc giữa một tên quan lại thực dân mưu mô, xảo trá nhưng đã trở nên hết sức lố bịch trước người chiến sĩ cách mạng kiên cường, không chịu khuất phục trước danh lợi cũng như sức mạnh của kẻ cầm quyền.

Phát biểu cảm nghĩ về "Những trò lố hay va-ren và Phan Bội Châu" – Bài số 2

1. Tác phẩm Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu của Nguyễn Ái Quốc phản ánh về cuộc gặp gỡ của hai nhân nhân vật có thực trong lịch sử. Tuy nhiên, cuộc gặp gỡ của hai nhân nhân vật trong tác phẩm là không có thực trong lịch sử. Điều này được chính tác giả nói ngay ở phần đầu của tác phẩm: “Nhưng chúng ta hãy theo dõi, theo dõi bằng chính đôi cánh của trí tưởng tượng”.

Trong thực tế, khi Va-ren sang Đông Dương cũng không có cuộc gặp gỡ của y với Phan Bội Châu ở Hoả Lò (Hà Nội). Qua đây, chúng ta có thể thấy bằng nghệ thuật hư cấu, nhà văn dựng lên cảnh gặp gỡ rất sinh động, diễn ra y như thật. Dựng lên cuộc gặp gỡ này, Nguyễn Ái Quốc muốn nhằm mục đích vạch trần bộ mặt xảo trá, lừa bịp nhố nhăng của tên toàn quyền Đông Dương và ca ngợi người anh hùng Phan Bội Châu, góp thêm một tiếng nói đòi thả tự do cho nhà yêu nước Phan Bội Châu. So sánh với thể kí, qua tác phẩm, ta thấy một đặc điểm của truyện: khác kí về cách phản ánh đời sống hiện thực. Kí là ghi chép, phản ánh về con người và sự việc có thực. Trong khi đó, truyện lại chủ yếu là dùng trí tưởng tượng để hư cấu, sáng tạo những bức tranh về đời sống trên cơ sở hiện thực.

2. Nhân vật Va-ren và Phan Bội Châu được Nguyễn Ái Quốc khắc hoạ cụ thể như sau:

– Nhân vật Va-ren được khắc hoạ chủ yếu trên phương diện ngôn ngữ. Đó là hình thức đối thoại đơn phương (gần như độc thoại vì Phan Bội Châu không hề đáp lại lời nào. Cụ thể:

+ Phần đầu tác phẩm, người kể chuyện kể lại lời “nửa chính thức hứa” của Va-ren về việc sẽ “chăm sóc vụ Phan Bội Châu”.

+ Khi gặp Phan Bội Châu (qua tưởng tượng của nhà văn): Va-ren bảo với Phan Bội Châu: “Tôi đem tự do đến cho ông đây!” Va-ren bắt tay Phan Bội Châu trong tư thế “tay phải giơ ra bắt”, “tay trái thì nâng cái gông to kệch đang xiết chặt Phan Bội Châu”. Va-ren yêu cầu Phan Bội Châu: “trung thành với nước Pháp, hãy cộng tác, hãy hợp lực với nước Pháp”. Va-ren muốn cùng Phan Bội Châu xây dựng Việt Nam thành “một quốc gia tân tiến lớn, một xứ tự trị, một nước Pháp ở châu Á!”. Va-ren khuyên Phan Bội Châu “để mặc đấy những ý nghĩ phục thù”, “từ bỏ những mưu đồ xưa cũ, và, thôi, chớ tìm cách xúi giục đồng bào nổi lên” chống Pháp, hãy “bảo họ cộng tác với người Pháp”,… Va-ren kể cho Phan Bội Châu những tấm gương phản bội để thuyết phục ông như: Nguyễn Bá Trác, Guy-xta-vơ, A-lếch-xăng. A-ri-xtít, An-be, Pôn, Lê-ông và chính bản thân y.

– Nhân vật Phan Bội Châu được thể hiện qua ba cách: Miêu tả nhân vật qua nhiều điểm nhìn của người kể chuyện và các nhân vật khác, nhưng vẫn thống nhất để tăng tính thuyết phục, cùng ngợi ca Phan Bội Châu.

+ Lời trực tiếp của người kể chuyện (ngôi thứ ba vô hình nhưng luôn thể hiện thái độ, tình cảm qua lời kể chuyện, miêu tả, bình luận): “con người đã hi sinh cả gia đình và của cải để xa lánh khỏi thấy mặt bọn cướp nước mình…. bậc anh hùng, vị thiên sứ, đấng xả thân vì độc lập”.

+ Trong cuộc chạm trán với Va-ren, Phan Bội Châu được miêu tả rất ít, chỉ bằng một câu: “Nhưng, lạ chưa! Những lời nói của Va-ren hình như lọt vào tai (Phan) Bội Châu chẳng khác gì “nước đổ lá khoai”, và cái im lặng dửng dưng cả (Phan) Bội Châu suốt buổi gặp gỡ hình như làm cho Va-ren sửng sốt cả người”.

+ Nhân cách và chí khí của Phan Bội Châu được khắc họa qua lời kể các nhân chứng của buổi gặp gỡ. Anh lính dõng An Nam bảo Phan Bội Châu chỉ “cười ruồi” còn người khác thì bảo Phan Bội Châu “nhổ vào mặt Va-ren”.

Xây dựng hai nhân vật Va-ren và Phan Bội Châu, Nguyễn Ái Quốc đã sử dụng nghệ thuật tương phản (đối lập) để cho mọi người thấy được nhân cách của hai người. Qua những lời của Va-ren, người ta thấy sự giả dối, lố bịch cùng tâm địa đen tối của một kẻ phản bội giai cấp vô sản. Hình thức độc thoại nội tâm là cách tác giả để cho nhân vật tự “bóc mẽ” mình. Với Phan Bội Châu, nhà văn dùng sự im lặng làm phương thức đối lập với những lời “thao thao bất tuyệt” của Va-ren. Sự im lặng đó đã thể hiện sự phớt lờ, coi thường “vị thiên sứ”. Sự tương phản của hai nhân vật là sự tương phản của một bên là kẻ phản bội, bất lương (Va-ren, đại diện cho bọn thống trị xâm lược) và một bên là nhà yêu nước, người anh hùng dân tộc nhưng bị thất bại, bị bắt làm người tù. Đó là sự tương phản về nhân cách. Đối lập với Va-ren, nhân cách của Phan Bội Châu hiện lên thật cao cả, vĩ đại. Nghệ thuật xây dựng nhân vật của Nguyễn Ái Quốc thật đặc sắc, thâm thuý, sinh động và lí thú.

3. Đoạn cuối của truyện (phần tái bút), Nguyễn Ái Quốc đã thuật lại lời kể của hai nhân chứng có mặt trong buổi gặp gỡ giữa Va-ren và Phan Bội Châu. Người thứ nhất thì bảo Phan Bội Châu "… đôi ngọn râu mép của người tù nhếch lên một chút rồi lại hạ xuống ngay, và cái đó chỉ diễn ra có một lần thôi” (Phan Bội Châu cười ruồi). Và người thứ hai thì bảo: “Phan Bội Châu đã nhổ vào mặt Va-ren, cái đó thì cũng có thể”. Hai lời kể này tạo nên sự đa dạng cho cách kể chuyện, thể hiện sự khách quan cho câu chuyện, trong việc phản ánh khí phách và thái độ của Phan Bội Châu (không phải một người thấy được sự coi thường khinh bỉ của Phan Bội Châu với Va-ren mà là hai người, cũng có nghĩa là nhiều người trông thấy). Làm cho kết truyện trở nên bất ngờ, thú vị.

Hai lời kể làm tăng cấp sự thể hiện nhân vật Va-ren và Phan Bội Châu. Phan Bội Châu thì khí phách hiên ngang, bất khuất, nhân cách cao thượng trước kẻ thù. Ngược lại Va-ren càng lộ rõ sự thất bại thảm hại, lố bịch trước nhà yêu nước vĩ đại.

Thái độ của Nguyễn Ái Quốc: Với nhân vật Va-ren nhà văn đã châm biếm, đả kích, vạch trần những trò hề lố bịch cùng nhân cách thấp hèn của một kẻ phản bội giai cấp, kẻ xâm lược bất lương. Với Phan Bội Châu, tác giả đã thể hiện lòng khâm phục, sự tôn kính, ngợi ca nhân cách cao đẹp, khí phách hiên ngang, bất khuất trước kẻ thù.

Phát biểu cảm nghĩ về "Những trò lố hay va-ren và Phan Bội Châu" – Bài số 3

Nguyễn Ái Quốc trong thời kì sống và hoạt động ở Pháp đã viết một số truyện kí bằng tiếng Pháp như Vi hành, Lời than vãn của bà Trưng Trắc, Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu… Đó là những tác phẩm giàu chất trí tuệ và tính hiện đại, thể hiện một quan niệm lấy văn chương để phục vụ chính trị và dân tộc.

Tác phẩm Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu đăng trên báo Người cùng khổ số 36 – 37 vào tháng 9, 10 – 1925. Truyện gồm có ba cảnh: cảnh 1, Va-ren đến Sài Gòn được bọn tay chân đón rước linh đình; cảnh 2, Va-ren dừng lại Huế được bọn bù nhìn đãi yến và gắn mề-đay Nam Long bội tinh; cảnh 3, Va-ren đến Hà Nội và gặp Phan Bội Châu đang bị thực dân Pháp cầm tù với bản án tử hình.

Cuộc chạm trán giữa Va-ren và Phan Bội Châu cho thấy ngòi bút châm biếm sâu sắc của tác giả Nguyễn Ái Quốc. Tác giả đã sử dụng thủ pháp tương phản đối lập để tạo nên tính chiến đấu sắc bén.

Va-ren đã vào “tận xà lim” nơi Phan Bội Châu “đang rên xiết”. Va-ren là con người “đã phản bội giai cấp vô sản Pháp, tên chính khách đã bị đồng bọn đuổi ra khỏi tập đoàn, kể đã ruồng bỏ quá khứ, ruồng bỏ lòngtin, ruồng bỏ giai cấp mình”… Phan Bội Châu là con người “đã hi sinh cả gia đình và của cải”, phải “sống xa Ha quê hương” để tìm đường cứu nước cứu dân, bị bọn thực dân “kết án tử hình vắng mặt”, đang bị “đeo gông” chờ ngày lên “máy chém”. Hai nhân cách đối đầu, một bên là “kẻ phản bội nhục nhã”, một bên là “bậc anh hùng, vị thiên sứ, đấng xả thăn vì độc lập, được 20 triệu con người trong vòng nô lệ tôn sùng.”. Ngòi bút của Nguyễn Ái Quốc biểu lộ thái độ yêu, ghét, tôn trọng, khinh bỉ rất rõ ràng, dứt khoát.

Bằng trí tưởng tượng kì diệu, tác giả đã vạch trần bộ mặt xảo quyệt, giả nhân giả nghĩa, thủ đoạn dụ dỗ, mua chuộc của tên thực dân cáo già! Va-ren “tay phải giơ ra bắt tay Phan Bội Châu trong nhà tù ảm đạm”. Va-ren dụ dỗ Phan Bội Châu hãy “trung thành”, “cộng tác”, “hợp lực” với nước Pháp vì sự nghiệp “khai hóa và công lí”. Hắn khuyên nhà cách mạng Việt Nam đừng “xúi giục” đồng bào ta nổi lên chống Pháp… Hắn khoe mẽ ở Đông Dương “nền dân chủ… nhờ Chúa, rất là tốt!” … Cuối cùng hắn tự vạch trần chân tướng là một kẻ phản bội, tên cơ hội hãnh tiến: “Ông hãy nhìn tôi này, ông Phan Bội Châu! Trước tôi là Đảng viên xã hội đấy và giờ đây thì tôi làm Toàn quyền!…”.

Trái lại, trong cuộc chạm trán ấy, Phan Bội Châu rất chủ động “im lặng, dửng dưng”, “mỉm cười một cách kín đáo..”. Đặc biệt ở phần “tái bút”, tác giả cho biết một nhân chứng quả quyết rằng “Phan Bội Châu đã nhổ vào mặt Va-ren”. Một cái nhổ khinh bỉ. Vị toàn quyền “tôn kính” đã bị hạ nhục!

Tác giả Nguyễn Ái Quốc viết truyện này không chỉ nhằm mục đích ca ngợi Phan Bội Châu “một người lừng tiếng” mà còn đòi ân xá cho cụ, đồng thời vạch trần bộ mặt xảo quyệt, bẩn thỉu của tên Toàn quyền Va-ren nói riêng và lũ thực dân Pháp nói chung.

Giọng văn đả kích châm biếm đầy khinh bỉ. Một lối viết ngắn, tạo tình huống rất độc đáo về cuộc chạm trán giữa Va-ren và Phan Bội Châu. Trang văn của tác giả Nguyễn Ái Quốc trở thành lưỡi gươm chống thực dân, chống kẻ thù xâm lược! Vô cùng sắc bén!

Phát biểu cảm nghĩ về "Những trò lố hay va-ren và Phan Bội Châu" – Bài số 4

Chảy trong dòng sông văn học Việt Nam, giai đoạn đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám 1945, truyện ngắn Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Chân của Nguyễn Ái Quốc mang một màu sắc và âm điệu độc đáo: được viết bằng tiếng Pháp, xuất hiện trên đất Pháp, "có tính chiến đấu cao và bút pháp điêu luyện, hiện đại". Trong khi các tác giả trong nước bóng bảy phê phán bọn phong kiến ươn hèn, để nhân dân đói khổ (như Phạm Duy Tốn, Nguyễn Bá Học), hoặc gửi gắm tình yêu nước, lo đời kín đáo, mơ hồ (như Tản Đà, Trần Tuấn Khải) thì Nguyền Ái Quốc thẳng thắn và trực tiếp vạch mặt lũ thực dân xâm lược xảo trá, dã man ; bày tỏ tấm lòng yêu nước, căm thù giặc mạnh mẽ, cháy bỏng. Trái tim người cầm bút yêu, ghét thật rõ ràng. Vì thế, tuy xuất bản ở nước ngoài, song truyện ngắn Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Chân cùng nhiều lác phẩm khác mà Bác Hồ viết với bút danh Nguyễn Ái Quốc vẫn có giá trị như một áng văn Việt Nam đích thực, góp phần làm sôi động dòng chảy của văn chương dân tộc. Đọc truyện, chúng ta bắt gặp hai hình tượng nhân vật đối lập nhau : tên thực dân xảo trá và người chiến sĩ yêu nước đầy bản lĩnh.