Phân tích truyện cổ dân gian Em bé thông minh – Văn mẫu lớp 6

Đánh giá bài viết Phân tích truyện cổ dân gian Em bé thông minh – Bài làm 1 của một bạn học sinh giỏi Văn tỉnh Nam Định Phân tích truyện em bé thông minh chúng ta sẽ thấy được một sức hấp dẫn riêng của truyện cổ tích Việt Nam. Đây là câu truyện dân gian với những tình tiết hấp dẫn ca ngợi sự thông minh của người dân xưa. Trong câu truyện cổ tích này, nhân vật chính là em bé thông minh và ...

Phân tích truyện cổ dân gian Em bé thông minh – Bài làm 1 của một bạn học sinh giỏi Văn tỉnh Nam Định

Phân tích truyện em bé thông minh chúng ta sẽ thấy được một sức hấp dẫn riêng của truyện cổ tích Việt Nam. Đây là câu truyện dân gian với những tình tiết hấp dẫn ca ngợi sự thông minh của người dân xưa.

Trong câu truyện cổ tích này, nhân vật chính là em bé thông minh và sự thông minh của em được thể hiện qua 4 lần thử thách. Và với mỗi lần em đều khiến cho người thách đố than phục về sự thông minh của mình.

Lần đầu em bị tên quan hỏi câu hỏi oái oăm về việc con trâu một ngày cày mấy đường và em đã dùng cái không xác định để đáp trả câu hỏi không xác định của tên quan là ngựa đi mấy bước. Đây cũng là một trong những mô típ mà chúng ta thường gặp trong những câu truyện dân gian xưa.

Lần tiếp theo em bé thông minh lại thể hiện sự lém lỉnh và thông minh của mình với nhà vua khi nhận được lệnh vô lý của vua ban cho cả làng mình. Và em bé đã dùng chính sự vô lý của nhà vua để đáp trả cái lệnh vô lý của nhà vua: Bắt cả làng nuôi trâu đực cho nó đẻ con – em bắt cha mình sinh con cho em. Đó chính là sự xử trí rất thông minh của em, và chính sự ngây thơ, ngộ nghĩnh của em khi đứng trước mặt nhà vua đã làm cho mọi người không nhịn được cười và mắc mưu. Lúc này em nhanh trí vặn lại nhà vua hà cớ sao lại bắt làng nuôi trâu đực để đẻ con.

Lần này em đã dùng sự vô lý để lý giải và bác bỏ cái phi lý, chính vì truyện đương nhiên đó mà nhà vua than phục tài trí của em và không bắt phạt dân làng nữa. Nhưng sự thể hiện của em vẫn chưa là gì, nhà vua vẫn không tin rằng em thông minh như vậy nhà vua bèn đem thử thách tiếp theo cho em đó là bắt em phải làm thịt một con chim sẻ thành 3 cỗ thức ăn, em nhanh trí đưa cây kim cho sứ giả và yêu cầu phải rèn 3 con dao để mổ thịt chim. Với cách đối đáp thú vị và dí dỏm đó nhà vua đã thực sự bái phục vì sự thông minh lanh trí của em. Em đã lấy cái không thể thực hiện được để đáp trả yêu cầu vô lý không thể nào làm được của nhà vua.

Lần thứ 4 trí thông minh của em đã được đọ sức với nước láng giềng. Qua chi tiết này ta có thể thấy tài trí của người Việt Nam thời xưa đã được sang ngang tầm với các nước khác và đặc biệt hơn khi mà tài trí ấy thắng được nước láng giềng, đem lại niềm tự hào dân tộc và sự than phục của sứ giả đối với nước Nam ta.

Việc xây dựng nên câu truyện em bé thông minh cũng giống như truyện trạng Quỳnh xưa kia, tài trí hơn người chiến thắng những nước coi thường tài trí của dân tộc ta. Ngoài tác dụng mua vui giúp cho cuộc sống của nhân dân yêu đời hơn, những câu truyện cổ tích này còn là một niềm tự hào dân tộc, khi mà tài năng của nhân dân ta có thể so tài với quốc tế, chiến thắng những đất nước khác khẳng định sự tài ba của dân tộc Việt Nam.

Qua việc phân tích truyện em bé thông minh chúng ta nhận ra và đề cao hơn trí khôn của người xưa, luôn sắc sảo và nhanh nhạy trong việc xử trí những sự việc ở đời. Hơn thế nữa, những con người có trí thông minh hơn người, luôn được xã hội đề cao, trân trọng và họ cũng khẳng định được một điều là trí khôn của con người là vô giá, sự sáng tạo luôn là nguồn khai thác bất tận.

Phân tích truyện cổ dân gian Em bé thông minh – Bài làm 2

“Em bé thông minh là một trong những câu chuyện cổ tích hay của dân gian của Việt Nam không chỉ dành cho trẻ thơ mà còn là câu chuyện không thể thiếu đối với tuổi thơ của mỗi người. Câu chuyện nhằm ca ngợi trí thông minh và tài ứng biến xuất thần của nhân dân ta trong cuộc sống.

Nhân vật xuất hiện đầu tiên và cũng là nhân vật trung tâm của câu chuyện chính là em bé thông minh. Trong câu chuyện, trí tuệ của em bé được thể hiện trong bốn lần đấu trí với nhà vua và tên quan tham.

Trong trận đấu thứ nhất, trước câu hỏi hóc búa của tên quan: “ Trâu …. Đường?” rất nhanh trí, em bé đã đối đáp nhanh lại quan bằng một câu hỏi: “Ngựa .. đi một ngày được mấy bước?”. Dù biết câu hỏi oái oăm của quan chỉ muốn hỏi vặn lại mình, nên em bé không thể dùng được lý lẽ để giải thích hay phân định, mà ngược lại, em lại dùng chính cái sai, cái hóc búa của quan để hỏi lại. Vậy không thể khác nào là gậy ông đập lưng ông. Câu hỏi mang đến tiếng cười vang cho mọi người nhưng cũng làm cho tên quan nhận ra sự trái khoáy trong câu hỏi đố của mình.

Trong lần đấu trí thứ hai, nhà vua ban cho làng của em bé 3 thúng gạo nếp, 3 con trâu đực, hạn trong 3 năm, trâu nào trâu đấy phải đẻ được thành 9 con. Yêu cầu của vua đưa ra cho làng em bé, vừa nghe đã thấy điều kỳ lạ trong câu nói đó: ai đời trâu đực lại có thể đẻ được con? Điều đó làm sao có thể xảy ra được? Câu hỏi này khiến cả làng em bé ai nấy cũng đều lo lắng, vì đó là lệnh vua làm sao có thể cãi lại được?. Ngược lại với những tâm trạng lo lắng, buồn rầu đó lại là sẽ bình thản và cách xử lý rất lạ của em bé: “em bảo bố nói với cả làng, giết thịt hai con trâu, và đem hai thúng gạo nếp ra nấu để cả làng cùng ăn, còn một con trâu và một thúng gạo nếp, em nhờ bố bán đi làm lộ phí đi đường. Sau khi nghĩ được cách gặp vua, em bèn “dựng ra một vở kịch” làm người đọc bật cười vì đắc chí: em kể với vua rằng mẹ em đã mất sớm, em rất muốn có em bé nhưng mà cha em không chịu đẻ cho em. Chỉ bằng những lời nói tưởng chừng ngây thơ của em bé, nhưng đó lại chính là cái bẫy để nhà vua  “cắn câu”. Sau khi vua bật cười và nói: “Bố mày là giống đực thì làm sao mà đẻ được!”. Đúng như dự đoán, vua đã mắc lưới, chỉ đơi có đến đây, em bé mới chỉ ra sự ngang trái trong yêu cầu của nhà vua: Vậy tại sao, làng còn có lệnh trên là nuôi 3 con trâu đực sau 3 năm phải đẻ được 9 con?. Em bé vẫn sử dụng cái lý lẽ ngược đó, để cho người đưa ra yêu cầu phải nhận ra được sự vô lý của mình. Em đã lấy ví dụ của cái vô lý để có thể giải thích cái có lý trong câu nói của mình, khiến cho người đối thoại không thể biện minh lại cho mình được.

Để thử tài của em bé, vua bèn sai sứ giả đem đến một con chim sẻ và bắt em phải dọn lên ba mâm cỗ. Không cần suy nghĩ lâu,em bé rút ra một chiếc kim và bảo sứ giả đem về tâu vua: Hãy rèn thành ba con dao, em sẽ làm cỗ dâng vua. Em bé biết điều kiện vua đưa ra là vô lý và  không thể thực hiện được, nhưng em lại tươi cười chấp nhận, nhưng đổi lại vua cũng phải một điều kiện ngược. Nếu vua làm được thì em bé sẽ vui vẻ mà chấp nhận.

Lần thứ tư, em không phải đấu trí với vua hay quan mà là đấu trí với xử giả của một nước láng giềng: “Làm thế nào để xâu sợi chỉ luồn qua đường ruột con ốc xoắn?” trong khi các bá quan đại thần đang vò đầu bứt tóc thì em bé lại cất lên một bài vè:

Tang tình tang! Tang tình tang!

Bắt con kiến càng buộc chỉ ngang lưng,

Bèn thời lấy giấy mà bưng,

Bền thời bôi mỡ, kiến mừng kiến sang Tang tình tang….

Câu đố tưởng rằng đã không có câu giải đáp, thế mà chỉ bằng một bài vè ngẫu nhiên mà đã giải câu đố một cách dễ dàng. Và cũng chính em đã làm cho vị xứ giả nước láng giềng phải thán phục.

Sau bốn lần thử sức, em bé đã được phong làm Trạng Nguyên và ở bên vua để giúp vua trị nước.

Câu chuyện đề cao trí thông minh, trí khôn dân gian. Qua đó thể hiện lòng yêu mến, sự tôn trọng những con người thông minh và tài trí trong xã hội. Tuy nhiên, qua đó ta cũng phải khẳng định một điều, cho dù ta học giỏi, thông mình nhưng cũng không được kiêu ngạo, coi thường người khác mà trí thông minh, sự sáng tạo và vô giá nhưng ai trong chúng ta cũng phải rèn luyện trí thông minh đó. Nếu có thông minh đến mấy mà không rèn luyện cũng không thể giúp ích hay đóng góp gì cho xã hội được.

Phân tích truyện cổ dân gian Em bé thông minh – Bài làm 3

Trong kho tàng truyện cổ dân gian Việt Nam cổ rất nhiều truyện kì thú kể về những em bé tài trí, thông minh tuyệt vời. Phần lớn là những chú bé tóc còn để chỏm, cưỡi trâu chăn trâu… Thế mà đã bao phen làm cho các quan đại thần phải kinh ngạc, sứ Tàu phải "lác mắt", nhà vua và hoàng hậu hết lời ban khen, trọng thưởng. Chú bé trong truyện "Em bé thông minh" là một trong muôn nghìn gương sáng mà dân gian quý mến, trân trọng.

Trí thông minh của em bé được trổ tài trong bổn lần.

Lần thứ nhất, trước câu hỏi oái oăm của tên quan: "Trâu… cày một ngày được mấy đường?" Thì em bé đã hỏi vặn lại: "Ngựa… đi một ngày được mấy bước?". Em đã lấy cái không xác định để giải đáp cái không xác định. Thể thức này ta thường bắt gặp trong nhiều truyện dân gian. Ví dụ hỏi: "Trên đầu có bao nhiêu sợi tóc" thì vặn lại: "Lỗ mũi có bao nhiêu sợi lông?"v.v…

Lần thứ hai, vua ban cho làng em 3 thúng gạo nếp, ba con trâu đực, hạn trong mỗi năm, trâu ấy phải đẻ thành 9 con. Thật kì quặc vì trâu đực sao đẻ được? Có loại trâu nào đẻ được 3 con trong một năm? Lệnh vua ai dám chống lại? Dí dỏm ở chỗ: Cả làng thì lo, còn em bé lại có cách xử trí rất "lạ": Giết hai trâu, đem hai thúng gạo nếp đồ xôi, cả làng ăn… một trận cho sướng miệng; còn một thúng gạo nếp, một con trâu thì đem bán đi để hai cha con em làm lộ phí lên kinh một chuyến. Em đã tìm cách gặp được vua. Lời đối đáp của em rất thông minh. Em gặp vua và em khóc vì mẹ em đã chết mà cha em không đẻ được một em bé nào nữa. Câu hỏi ngây thơ ngộ nghĩnh của em đã làm cho ông vua phì cười cất nghĩa: "Bô mày lù giếng đực thì làm sao đề được!". Em đã "giương bẫy" để vua mắc mưu, và em có hỏi vặn lại: "Thế sao làng chúng con lụi có lệnh trên bắt nuôi 3 con trâu đực cho đề thành 9 con để nộp đức vua?…". Em bé rất thông minh vì đà biết sử dụng phép luận suy là lấy cái vô lí, cái phi lí để giải thích, để bác bỏ cái phi lí, cái vô lí: Đàn ông không đẻ được thì trâu đực cũng không đẻ được, đó là chuyện đương nhiên!

Vua vẫn chưa tin em bé này thông minh, nên đã sai sứ mang đến một con chìm sẻ bắt cha con em phải dọn thành 3 cỗ thức ăn. Em đã gửi sứ giả 1 chiếc kim đem về tâu với đức vua rèn cho một con dao. Trong điều kiện thủ công lạc hậu, thô sơ thì một cái kim không thể nào rèn được một con dao. Đã không có dao, hoặc chưa có dao thì chưa thể giết được sẻ để dọn cỗ cho vua. Rất dí dỏm, thú vị. Em bé thông minh lắm: Em đã lấy cúi không thể nào lùm được để giải thích sự việc không thể nào làm được! Không thể nào rèn được 1 chiếc kim thành một con dao cũng như không thể giết 1 chim sẻ dọn thành 3 cỗ thức ăn được!

Lần thứ tư em đọ trí với sứ giả một nước láng giềng "cũng như Trạng Quỳnh gặp sứ Tàu thuở nào!". Làm sao xâu sợi chỉ luồn qua đường ruột con ốc xoắn? Trong lúc Trạng nguyên, đại thần, văn võ bá quan vô kế khả thi thì em bé ung dung, hát lên một bài vè:

"Tang tình tang! Tính tình tang!
Bắt con kiến càng buộc chỉ ngang lưng Bên thời lấy giấy mà bưng,
Bên thời bôi mỡ, kiến mừng kiến sang Tang tình tang!.,"

Câu đố tưởng là hóc hiểm nhưng đối với em bé thật là dễ ợt! Em đã làm cho vị sứ giả nước láng giềng phải thán phục khi nhìn thấy con kiến càng kéo sợi chỉ qua ruột con ốc xoắn.

Sau 4 lần trổ tài, em bé đã được phong trạng nguyên, được ở gần vua để vua tiện hỏi han, nghĩa là em đã trở thành thái sư của hoàng đế! Ông nông dân có đứa con như thế mới sướng chứ!

Truyện cổ tích "Em bé thông minh" na ná một truyện Trạng Quỳnh. Truyện hàm chứa nhiều chất dí dỏm, hài hước. Một em bé 7, 8 tuổi (nghĩa còn sợ ma, nghĩa là còn…) thế mà được phong trạng nguyên, trở thành cố vân đầu triều cho hoàng đế, làm cho sứ giả nước láng giềng phải trố mắt thán phục. Cuộc sông lam lũ, nên nhân dân ta tưởng tượng ra một câu chuyện dí dỏm để mua vui, để yêu đời…

Truyện đề cao trí khôn dân gian. Em bé thông minh tiêu biểu cho trí khôn dân gian, mẫn tiệp, sắc sảo trong ứng xử. Qua truyện cổ tích này, nhân dân ta thể hiện lòng quý mến, trân trọng những con người thông minh, tài trí trong xã hội, đồng thời khẳng định: trí khôn, sự thông minh, tính sáng tạo là vô giá! Ai cũng phải rèn luyện trí thông minh.