Phân tích nhân vật Nhĩ trong tác phẩm “Bến quê” của Nguyễn Minh Châu

Đề bài: Em hãy phân tích nhân vật Nhĩ trong tác phẩm “Bến quê” của nhà văn Nguyễn Minh Châu

Bài làm

Nguyễn Minh Châu là một nhà văn nổi tiếng với một phong cách độc đáo có những suy ngẫm về những chiêm nghiệm đặc sắc. Ta như thấy được nội dung tư tưởng của "Bến quê" dường như cũng đã được thể hiện qua những cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật Nhĩ. Và như trước hết đó chính là cảm nhận của Nhĩ về những vẻ đẹp thiên nhiên trong một buổi sáng đầu thu, được nhìn từ khung cửa sổ của căn phòng của mình. Có lẽ răng chính cảnh vật được miêu tả theo tầm nhìn của Nhĩ, từ gần đến xa, tạo thành một không gian có chiều sâu, chiều rộng.

Qủa thật khung cảnh đó có những vẻ đẹp riêng mà được cảm nhận bằng những cảm xúc tinh tế. Ta dường như cũng đã thấy được những chùm hoa bằng lăng thưa thớt nhưng lại đậm sắc hơn, và vẫn còn đó là hình ảnh con sông Hồng màu đỏ nhạt, mặt sông như rộng thêm ra, ta như thấy được cả vòm trời như cao hơn. Và kìa, đó còn là “những tia nắng sớm đang từ từ di chuyển từ mặt nước lên những khoảng bờ bãi bên kia sông, và cả một vùng phù sa lâu đời của bãi bồi bên kia sông Hồng lúc này đang phô ra trước khuôn cửa sổ của gian gác nhà Nhĩ như một thứ màu vàng thau xen với màu xanh non- những màu sắc thân thuộc quá như da thịt, hơi thở của đất màu mỡ". Lúc này đây ta như thấy đực không gian và những cảnh sắc ấy vốn quen thuộc, gần gũi, nhưng lại rất mới mẻ với Nhĩ, và ta như cũng thấy được tưởng chừng như lần đầu tiên anh cảm nhận được tất cả vẻ đẹp và sự giàu có của nó đẹp đến nhường nào

Người đọc như cũng có thể mường tượng ra từ cảnh vật, hoàn cảnh của mình Nhĩ đã phát hiện quy luật giống như một nghịch lý chính của đời người. Chính trong hoàn cảnh của Nhĩ đã bị bệnh tật hiểm nghèo kéo dài, và tất cả mọi sự phải trông cậy vào sự chăm sóc của vợ con. Đặc biệt hơn chính trong cái buổi sáng đó, Nhĩ đã nhận ra như bằng trực giác, như cũng đồng thời chính là cái khoảng thời gian của mình như chẳng còn bao lâu nữa. Và những câu hỏi của Nhĩ với Liên như cắt cứa biết bao "Đêm qua lúc gần sáng em có nghe thấy tiếng gì không?" và dường như ngày "Hôm nay đã là ngày mấy rồi em nhỉ?", còn đối với Liên thì hầu như cũng đã cảm nhận được tình cảm ấy của Nhĩ, nên chị lảng tránh trả lời những câu hỏi của anh.

Có vẻ như lần đầu tiên Nhĩ để ý thấy Liên đang mặc tấm áo vá, lần đầu tiên thấy được rằng những ngón tay gầy guộc âu yếm vuốt ve bên vai của anh, và Nhĩ nhận ra tất cả tình yêu thương, sự tần tảo và đức hi sinh thầm lặng của vợ Nhĩ nói với Liên đó chính là luôn luôn "Suốt đời anh chỉ làm em khổ tâm… mà em vẫn nín thinh", còn Liên đã trả lời rằng "Có hề sao đâu… Miễn là anh sống, luôn có mặt anh, tiếng nói của anh trong nhà này". Có lẽ cũng chính trong những ngày cuối đời, Nhĩ mới thật sự thấu hiểu lòng biết ơn sâu sắc với người vợ đó chính là "cũng như cánh bãi bồi đang nằm phơi mình bên kia, tâm hồn Liên vẫn giữ nguyên nét tảo tần và chịu đựng hi sinh từ bao thời xưa, và cũng chính nhờ có điều đó mà sau nhiều ngày tháng bôn tẩu, tìm kiếm… Nhĩ đã thấy được nơi nương tựa là gia đình trong những ngày này".

Cũng vào buổi sáng hôm ấy, khi mà nhân vật Nhĩ cũng đã như nhận ra tất cả vẻ đẹp của cảnh vật rất đỗi bình dị và gần gũi qua ô cửa sổ căn phòng. Đặc biệt hơn Nhĩ cũng như hiểu rằng mình sắp phải giã biệt cõi đời, ở Nhĩ dường như cũng đã bừng dậy một niềm khao khát vô vọng là được đặt chân một lần lên bãi bồi bên kia sông Hồng vậy. Và chính cái điều ước muốn ấy chính là sự thức tỉnh về những giá trị bền vững, bình thường mà lại rất đỗi sâu xa của cuộc sống- những giá trị thường bị người ta bỏ qua, như cũng đã bị lãng quên, nhất là lúc còn trẻ, khi những ham muốn xa vời đang luôi cuốn con người tìm đến. Ta như thấy được chính sự thức nhận này chỉ đến được với người ta ở cái độ đã từng trải, cũng chính bởi thế đó là một sự thức tỉnh có xen kẽ cả những nỗi niềm ân hận và nỗi xót xa "Họa chăng chỉ có anh đã từng trải, đã từng in gót chân sắp mọi chân trời xa lạ mới nhìn thấy hết sự giàu có lẫn mọi vẻ đẹp của một cái bãi bồi sông Hồng ngay bờ bên kia".

Khi không thực hiện được mong muốn đó Nhĩ nhờ đứa con trai của mình nhưng đứa con trai dường như cũng lại là một hiện thân của anh lúc trẻ. Anh cũng đã nghiệm ra rằng cái quy luật phổ biến của đời người "con người ta trên đường đời thật khó tránh được những cái điều vòng vèo hoặc chùng chình". Anh dường như cũng không trách đứa con trai bở vì "vả lại nó đã thấy gì đáng hấp dẫn ở bên kia sông đâu" cơ chứ.

Cho đến cuối truyện khi mà Nhĩ nhìn thấy con đò ngang vừa chạm mũi đất của bên này sông thì lúc này Nhĩ đã thu hết tàn lực dồn vào một cử chỉ có vẻ kỳ quặc đó chính là hành động: "Anh đang cố thu nhặt hết mọi chút sức lực cuối cùng còn sót lại để đu mình nhô ra ngoài, giơ một cánh tay gầy guộc ra phía ngoài cửa sổ khoát khoát – y nhưng đang khẩn thiết ra hiệu cho một người nào đó". Ta như thấy được đây chính là hành động cuối cùng này của Nhĩ dường như cũng đã có thể hiểu là anh đang nôn nóng thúc giục cậu con trai hãy mau kẻo lỡ chuyến đò duy nhất trong ngày. Sự khái quát hơn đó chính là ý muốn thức tỉnh mọi đường đời, để dứt khoát khỏi nó, để hướng tới những giá trị đích thực, vốn rất giản dị, gần gũi và cũng phải thật là bền vững.

Tóm lại với nhân vật Nhĩ trong truyện là nhân vật tư tưởng, một loại nhân vật dường như cũng đã được nổi lên trong sáng tác của Nguyễn Minh Châu giai đoạn sau 1975. Qua nhân vật này thì nhà văn đã gửi gắm qua nhân vật nhiều điểm quan sát, suy ngẫm, triết lý về cuộc đời con người của mình. Nhưng độc giả như thấy được nhân vật không bị biến thành cái loa phát ngôn cho tác giả một cách đơn điệu mà nó xuất phát từ chính cuộc đời, từ tâm lý nhân vật.