Phân tích hình tượng Sóng trong bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh

() – Anh ( Chị) hãy phân tích hình tượng Sóng trong bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh. ( Bài làm văn của học sinh giỏi lớp 12 trường THPT Nam Sách).

Đề bài: của Xuân Quỳnh

BÀI LÀM 

Trong nền thi ca hiện đại, nhất là thời đời của những nhà thơ trẻ, chủ yếu là viết về tình yêu viết về tình quê hương giữa con người và thiên nhiên, và trong số đó, một nhà thơi nữ tiêu biểu của nền thi ca lúc đó chính là nữ thi sĩ Xuân Quỳnh, với rất nhiều tác phầm tuyệt sắc đi tới lòng người để lại trong lòng người đọc những cung bậc cảm xúc dỗi hờn khác nhau. Trong đó bài thơ Sóng ngay từ khi ra đời đã được nhiều thế hệ thanh niên ưa thích. Được ví là hình tượng trung tâm của bài thơ đã góp phần diễn tả sức sống, niềm khát khao mãnh liệt của tâm hồn nhà thơ về tình yêu, về cuộc sống.

Với nhan đề là một từ “Sóng” mà nó đã khiến cho bao người đọc có những cảm nhận khác nhau, sóng ở đây có phải chỉ đơn thuần là sóng biển hay không hay nó còn chất chữa một nỗi lòng nào đó của người viết lên muốn gửi gắm vào. Và quả đúng với những suy luận đó, khi ta đọc và cảm nhận từng câu chữ ta mới nhận ra được có rất nhiều nỗi niềm vui buồn đan xem trong tâm tư của người con gái và “Sóng” hiện lên như một hình tượng hai nghĩa: vừa là con sóng thật ngoài biển cả, vừa là hình ảnh tượng trưng cho nỗi khát khao hạnh phúc, khát vọng tình yêu của “em”- người con gái của tuổi trẻ với đầy khát vọng được yêu thương.

“Dữ dội và dịu êm 

Ồn ào và lặng lẽ 

Sông không hiểu nổi mình 

Sóng tìm ra tận bể 

Ôi con sóng ngày xưa 

Và ngày sau vẫn thế 

Nỗi khát vọng tình yêu 

Bồi hồi trong ngực trẻ”

Hai khổ thơ đầu của bài th xuất hiện đã trỗi dậy trong ta những tình cảm thật khó diễn tả bởi nó có hàng loạt trạng thái trái ngược nhau: dữ dội và dịu êm, ồn ào và lặng lẽ đó là hình ảnh thường thấy ở những cơn sóng biển, và khi miêu tả sóng biển như vậy, khiến cho người đọc liên tường tới hình ảnh ẩn dụ là những cơn sóng lòng, và đó là tâm trạng của người con gái khi yêu, khi thì cuồng nhiệt đắm say khi thì dịu êm.

Chính cài điều bất thường đó, nó đã thôi thúc mỗi con người có những khao khát cháy bỏng hơn : 

“Sông không hiểu nổi mình 

Sóng tìm ra tận bể”

Có lẽ nỗi khao khát quá lớn, những con sóng ở sông không thể thoải mãn được nỗi mong muốn vì vậy mà sóng đã vươn mình ra biển cả để tìm đến những như bao la rộng lớn hơn để trải rộng lòng mình hơn. Và đó cũng là hành trình tự hiểu lòng mình hơn và hiểu được nỗi khát vọng của mình của cháy bỏng và muốn tìm đến một nơi để thỏa nỗi khát vọng đó 

Ở khổ thơ thứ haim là một hình ảnh quen thuộc lặp đi lặp lại không bao giờ thay đổi ở những cơn sóng biển.

"Ôi con sóng ngày xưa,

Và ngày sau vẫn thế

Nỗi khát vọng tình yêu

Bồi hồi trong ngực trẻ"

Cách sử dụng tính từ “ bồi hồi” đã tạo cho người đọc thấy được cái cảm giác mong ngóng chờ đợi mỏi mòn một điều gì đó mà tại đó mọi người nó cũng là cái tâm trạng xao xuyến khi yêu của người con gái. Và cuối cùng, cũng nhận ra được rằng cái quy luật của tình yêu.

“Trước muôn trùng sóng bể 

Em nghĩ về anh, em 

Em nghĩ về biển lớn 

Từ nơi nào sóng lên

Sóng bắt đầu từ gió

Gió bắt đầu từ đâu

Em cũng không biết nữa

Khi nào ta yêu nhau”

Hình ảnh sóng và sức mạnh của sóng là nỗi bí ẩn muôn đời, cũng như quy luật của tình yêu, một quy luật không thể nào cắt nghĩa, quy luật của muôn đời: Tình yêu là gì? Bắt đầu từ đâu? Vì sao yêu nhau:

Một loạt các câu hỏi được đưa ra nhưng lại không thể có một câu trả lời thích đáng. Và cũng chính tại đây tác giả chính thức nói lên nỗi lòng và niềm khao khát tình yêu của mình rất nữ tính và cũng mang đạm màu sắc tâm hồn của nhà thơ kết hợp với cách điệp từ khiến cho người đọc thấy được một tình yêu có muôn vàn trắc trở có những sự băn khoăn lo lắng mà tâm trạng của người con gái khi yêu không thể thoát ra hết.

“Con sóng dưới lòng sâu 

Con sóng trên mặt nước 

Ôi con sóng nhớ bờ 

Ngày đêm không ngủ được 

Lòng em nhớ đến anh 

Cả trong mơ còn thức”

Bằng nghệ thuật điệp từ, ần dụ và cách sử dụng các từ đối lập đa cho ta thấy được điệp khúc của của bản tình ca với những giai điệu da diết, nỗi nhớ mạnh mẽ cồn cào lan toả ra không gian trong lòng sóng cũng là nỗi nhớ thường trực trong trái tim người phụ nữ đang yêu. Tình yêu giống như những con sóng nhớ bở ngày đêm không ngủ được ở đây nghệ thuật nhân hoá được sử dụng để thể hiện nỗi nhớ đang trào dâng trong lòng người phụ nữ choán hết thời gian. Và để rồi, lòng em nhớ anh: cách nói trực tiếp tình cảm của lòng mình một cách táo bạo, mạnh mẽ, tác giả tự tách mình ra khỏi sóng để nghe tiếng gọi của lòng mình. Và cụm từ “trong mơ còn thức” nghe có vẻ  phi lí trong cuộc sống nhưng lại có lí trong tình cảm. Bởi mỗi con người khi yêu đều có những cung bậc cảm xúc mãnh liệt và tại đó, mọi người luôn có một tâm trạng bổi hồi lo lắng khi yêu 

Sóng tượng trưng cho nỗi nhớ. Sóng nhớ bờ. Một nỗi nhớ chiếm kín cả không gian, và cũng chính từ sóng còn là tượng trưng của lòng chung thủy.

“Dẫu xuôi về phương bắc 

Dẫu ngược về phương nam 

Nơi nào em cũng nghĩ 

Hướng về anh – một phương 

Ở ngoài kia đại dương 

Trăm nghìn con sóng đó 

Con nào chẳng tới bờ 

Dù muôn vời cách trở”

Sóng đã bày tỏ nỗi lòng của người con gái, khát vọng được sống hết mình trong một tình yêu đẹp, sắt son thủy chung. Người ta thường nói xuôi vào Nam, ngược ra Bắc; nhưng ở đây, trong nỗi nhớ chất đầy nhà thơ lại dùng ngược lại. Từ đó nhà thơ đã nói đến nỗi nhớ bất chấp vạn vật, khoảng cách, tình yêu là sự gặp gỡ giữa hai tâm hồn không có giới hạn. Và tự tin khẳng định rằng chắc chắn sẽ cập được bến bờ- bến bờ của hạnh phúc, của tình yêu.

Cuối cùng sóng đã nói hộ nhà thơ nỗi khát vọng được sống trọn vẹn trong tình yêu. Tình yêu lứa đôi đẹp đẽ, nồng nàn như trăm ngàn con sóng nhỏ giữa đại dương mênh mông, muốn được hoà nhịp vào biển lớn của tình yêu cộng đồng:

“Cuộc đời tuy dài thế 

Năm tháng vẫn đi qua 

Như biển kia dẫu rộng 

Mây vẫn bay về xa 

Làm sao được tan ra 

  Thành trăm con sóng nhỏ 

Giữa biển lớn tình yêu 

Để ngàn năm còn vỗ”

Và để rồi khi gặp lại sóng nhà thơ lại nhận được những chiêm ngẫm của quy luật là một dự cảm về cuộc sống. Đó là sự chảy trôi của thời gian và cái sự giới hạn của đời người và sự mong manh trong việc tìm kiếm một hạnh phúc và rồi những lo lâu đó đã thôi thúc con người ta sống một cách tích cực hơn. Với khát vọng luôn muốn trở thành những nhân tố tích cực của cuộc sống muốn có được tan ra tình hàng trăm hàng nghìn con sóng góp phần làm nên một biển cả mênh mông và luôn tồn tại vĩnh cữu. 

Cả bài thơ, nếu kể đến nhan đề, thì tác giả đã mười một lần nhắc đến từ “sóng”. Sóng vỗ như tâm tình xôn xao. Sóng cho ta nhiều ấn tượng về âm điệu của sóng, cũng như giọng điệu tâm tình, nhịp điệu của bài thơ. Thơ hồn nhiên, liền mạch về cảm xúc, trong sáng trong cách diễn đạt của tác giả. Sóng vỗ trên đại dương mênh mông cũng chính là sóng vỗ trong lòng người con gái.  

Hồn thơ của Xuân Quỳnh luôn tự bộc lộ khát vọng, những say đắm rạo rực, những suy tư day đứt, trăn trở của lòng mình trong tình yêu. Có thể thấy rõ đặc điểm cửa Xuân Quỳnh qua bài thơ Sóng. Tại đó họ tìm thấy nhiều nỗi niềm tha thiết, nhiều ước vọng trong sáng, nhiều niềm vui và khổ đau của tình yêu. Mà điều đó chỉ có ở những nhà thơ biết và dám giữ lấy cái riêng của mình, và bằng cách đó tạo nên sự cách tân, sự phong phú cho thơ, nhất là thơ tình yêu.

Tác giả: ANH ĐÀO