Phân tích bài thơ Thuật hoài của Phạm Ngũ Lão

Phan tich bai tho Thuat hoai – Anh chị hãy viết bài văn Phân tích bài thơ Thuật hoài của Phạm Ngũ Lão trong chương trình SGK văn học 10 tập 2. Nguyễn Công Trứ một nhà thơ ngông nghênh ngất ngưởng từng thể hiện quan niệm của bản thân mình nói riêng và những anh hùng nam tử nói chung qua hai câu thơ: “Đã có tiếng ở trong trời đất Phải có danh gì với núi sông” Và thời nhà Trần một vị tướng tài ba như Phạm Ngũ Lão cũng thể hiện quan niệm ấy ...

– Anh chị hãy viết bài văn trong chương trình SGK văn học 10 tập 2.

Nguyễn Công Trứ một nhà thơ ngông nghênh ngất ngưởng từng thể hiện quan niệm của bản thân mình nói riêng và những anh hùng nam tử nói chung qua hai câu thơ:

“Đã có tiếng ở trong trời đất
Phải có danh gì với núi sông”

Và thời nhà Trần một vị tướng tài ba như Phạm Ngũ Lão cũng thể hiện quan niệm ấy qua bài thơ thuật hoài. Qua bài thơ ấy ta thấy được những quan niệm cũng như tâm sự của bậc nam nhi anh hùng trong thiên hạ của vị danh tướng ấy. Đặc biệt bài thơ này còn thể hiện rõ hào khí Đông A thời bấy giờ.

Bài thơ được viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, mỗi câu thơ có bảy chữ mỗi và cả bài thơ chỉ có bốn câu thơ bảy tiếng như thế mà thôi. Thế nhưng xưa nay ta đã thấy thơ càng ngắn thì càng xúc tích lắng đọng, thơ dài không nói là không lắng đọng nhưng không thể nào xúc tích như thơ ngắn được. Trong sự hữu hạn của mặt ngôn từ ấy nhưng những quan niệm những ý nghĩ của nhà thơ lại được thể hiện một cách rõ ràng chứ không hề bị sự hữu hạn ấy làm cho phai mờ.

Trước hết là hai câu thơ đầu với hình ảnh người anh hùng với ngọn giáo trong tay hiên ngang bất khuất sau đó là hình ảnh của quân đội nhà Trần với ý chí khí phách át hết tất cả những thế lực khỏe mạnh nhất:

“Hoành sóc giang sơn cáp kỷ thu,
Tam quân tỳ hổ khí thôn Ngưu. ”
(Múa giáo non sông trải mấy thu
Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu)

Ngọn giáo được hiện lên cùng với hình ảnh của những con người anh hùng thời Trần mà tiêu biểu ở đây chính là Phạm Ngũ Lão. Có thể nói rằng ngọn giáo kia đã được đo bằng không gian của đất nước và thời gian của lịch sử đấu tranh. Vẻ đẹp của ngọn giáo hiện lên kì vĩ rộng lớn như cái sự rộng lớn của đất nước và lịch sử vậy. Đó là vẻ đẹp của người anh hùng với cây giáo trong tay mình. Dường như Phạm Ngũ lão đang thể hiện chính quan niệm anh hùng của mình qua hình ảnh cây giáo ấy. Ở đây tác giả như nói về một người con trai, một vị danh tướng đã sống trên đời thì phải biết cầm ngọn giáo trên tay mà đánh giặc bảo vệ đất nước muôn đời bình yên thịnh vượng. Bản dịch vẫn còn chưa sát với hai chữ hoành sóc nhưng tóm lại ta thấy được hình ảnh người anh hùng cầm ngang ngọn giáo như để bảo vệ cho đất nước một nền hòa bình ổn định. Tiếp đến là vẻ đẹp của quân đội nhà Trần, có thể thấy rằng tác giả đi từ vẻ đẹp của con người cá nhân đến vẻ đẹp của quân đội tập thể. Hay đó chính là những vị tướng và theo sau là quân đội của mình. Khí phách của ba quân ấy khiến cho sao Ngưu hay cũng có thể nuốt trôi một con trâu. Qua đây ta thấy được vẻ đẹp của những con người nhà Trần và hào khí Đông A thể hiện rất rõ. Chỉ với hai câu thơ đầu mà ta thấy được vẻ đẹp hào sảng kiên cường với khí phách như hổ báo của tướng, quân nhà Trần.

Sang hai câu thơ cuối nhà thơ đi vào thể hiện sự thẹn của mình khi con đường công danh hãy còn dang dở. Và mặc dù ông đã lập nhiều chiến công thế nhưng ông không cảm thấy hài lòng với sự nghiệp và sự cống hiến của mình cho đất nước:

“Nam nhi vị liễu công danh trái,
Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu. ”
(Công danh nam tử còn vương nợ
Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ Hầu)

Nhắc đến cái tên phạm Ngũ Lão mấy ai mà có thể quên được những chiến thắng của ông trong quân đội nhà Trần thế nhưng đối với nhà thơ mà nói thì những sự nghiệp ấy, những chiến công hiển hách vẫn chưa là gì cho đất nước. Điều mà ông phải làm còn nhiều hơn thế nữa cơ. Chính vì thế mà ông thấy thẹn khi nghe thuyết Vũ Hầu. Ông ấy cũng là một vị danh tướng phò vua như mình nhưng tại sao nhà thơ thấy thẹn khi chưa có thể làm cho người trên mình là vua những công việc như thế. Phải chăng tác giả đang thẹn khi thiếu tài hơn Vũ Hàu chăng?. Dù thế thì đối với chúng ta phạm Ngũ Lão luôn là một vị tướng tài ba. Đồng thời qua hai câu thơ này tác giả muốn nêu lên một quan niệm chung cho những người nam tử khi ấy đó là phải có công với đất nước của mình.

Như vậy bài thơ khép lại với những tâm sự đầy trăn trở của Phạm Ngũ Lão. Ông tự thấy bản thân kém Vũ Hầu cũng cho chúng ta thấy được sự khiêm tốn và ham học hỏi noi gương những người giỏi hơn mình. Tuy thế đó chỉ là chủ quan của tác giả còn trong khách quan con người Việt Nam thì Phạm Ngũ Lão luôn là một vị tướng tài ba lỗi lạc. Bài thơ như càng làm tôn lên vẻ đẹp của ông cho thấy ông không chỉ là một vị tướng giỏi mà còn là một nhà thơ hay.