NLXH – NLVH trong đề thi học kì 1 môn Văn 11: Bàn về  trách  nhiệm của thanh niên đối với đất nước

Đề thi cuối học kì 1 môn Văn lớp 11 của trường THPT Trung Giã năm 2016: Anh chị hãy viết một đoạn văn ( khoảng 200 từ) bàn về  trách  nhiệm của thanh niên đối với đất nước.

I. PHẦN ĐỌC – HIỂU: Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:

“ Đất nước vốn là khái niệm trừu tượng, mà thoạt đầu con người khó có thể cắt nghĩa cho thật gãy gọn rõ ràng. Nhưng những người thân như ông bà, cha mẹ, anh em… thì lại vô cùng cụ thể và được mỗi người cảm nhận trong mối quan hệ vô cùng cụ thể. Đó là mối quan hệ máu thịt hình thành ngay từ khi ta cất tiếng khóc chào đời và sẽ đi theo ta suốt cuộc đời với biết bao biến cố thăng trầm, buồn vui, hi vọng…Từ cái nôi gia đình mỗi người đều có một tuổi thơ gắn liền với kỉ niệm về cây đa, bến nước, sân đình, lũy tre, mái trường, thầy cô, bè bạn. Theo tác giả, những kỉ niệm ấy dần dần trở thành sợi dây tình cảm níu giữ tình yêu của mỗi con người với gia đình, quê hương…Và có thể nói, chính tình yêu đối với gia đình,  quê hương sẽ khơi nguồn cho tình yêu đất nước”.

( Theo “ Dân trí.com”. 2016)

1. Nêu nội dung và phương thức biểu đạt chính của đoạn văn trên?

2. Hãy tìm câu chủ đề của đoạn văn. Từ đó, cho biết  đoạn văn trình bày theo phương pháp nào?

3.  Giải thích vì sao tác giả cho rằng: “chính tình yêu đối với gia đình, quê hương sẽ khơi nguồn cho tìnhyêu đất nước”?

II. PHẦN  LÀM VĂN 

1. Anh chị hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 từ) bàn về  trách  nhiệm của thanh niên đối với đất nước.

2.Trong bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc của Nguyễn Đình Chiểu có đoạn:

“ Nhớ lính xưa:

Cui cút làm ăn toan lo nghèo khó……..chẳng thèm trốn ngược trốn xuôi, chuyến này dốc ra tay bộ hổ”

Anh/ chị hãy phân tích đoạn văn trên để làm rõ vẻ đẹp hình tượng người nghĩa sĩ nông dân.

( Trích “ Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” – NXB Giáo dục 2007)

ĐÁP ÁN I. PHẦN ĐỌC HIỂU 

1 Nội dung của đoạn trích : Bàn về vấn đề tình yêu đất nước bắt nguồn từ tìnhyêu gia đình, quê hương

– Phương thức biểu đạt: Nghị luận

2 Câu chủ đề của đoạn văn: Câu cuối đoạn

– Đoạn văn trình bày theo phương pháp: Quy  nạp

 3 Tác giả cho rằng: “chính tìnhyêu đối với gia đình, quê hương sẽ khơi nguồn cho tìnhyêu đất nước”. Vì: Gia đình là tế bào của xã hội, người yêu gia đình là người phải có trách nhiệm xây dựng gia đình yên ấm hòa thuận. Có như vậy thì quê hương, đất nước mới văn minh, tiến bộ. Chính vì thế tìnhyêu gia đình là nền tảng, là cơ sở duy nhất của tìnhyêu quê hương, đất nước

II. PHẦN  LÀM VĂN

1.Trước tiên thế hệ trẻ phải xác định tư tưởng, tình cảm, lí tưởng sống của mình: yêu quê hương đất nước, tự hào tự tôn dân tộc để có ý thức bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của dân tộc.

– Lao động, học tập để khẳng định bản lĩnh, tài năng cá nhân và phục vụ cống hiến cho đất nước, sẵn sàng có mặt khi Tổ Quốc cần

– Đồng thời thanh niên cũng cần  quan tâm theo dõi đến tình hình chung của đất nước, tỉnh táo trước hành động của mình không bị kẻ xấu lợi dụng…

=> Như vậy, xây dựng và bảo vệ tổ quốc là trách nhiệm thiêng liêng của thanh niên   nói riêng và của mỗi con  người Việt Nam nói chung

 Câu 2. NLVH

    *  MB:  Giới thiệu chung về bài “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc” của Nguyễn Đình Chiểu.

  + Giới thiệu bức chân dung người nghĩa sĩ nông dân

   * TB: Nguồn gốc của nghĩa quân 

    + Họ là những người suốt đời làm ăn lam lũ vất vả, “cui cút” với bao toan lo nghèo khó

    +  Họ chỉ quen với công việc nhà nông

    +  Họ chưa hề biết đến việc binh đao, trận mạc

->Bằng nghệ thuật liệt kê, tác giả đã giới thiệu rõ về nguồn gốc, xuất   thân của  những người nghĩa sĩ: cần cù nghèo khổ, xa lạ với chiến tranh

  – Hình ảnh người nghĩa sĩ nông dân:

   +  Về tình cảm:

    Họ trông chờ vào thái độ, hành động đánh giặc, cứu dân của triều đình

    Họ căm ghét kẻ thù xâm lược khi triều đình phong kiến bất lực, nỗi trông mong ấy đã trở thành lòng căm thù ( muốn tới ăn gan, muốn ra cắn cổ)

     +  Về nhận thức:

   Họ đã nhận thức đúng đắn  về chủ quyền, sự thống nhất về lãnh thổ là “một mối xa thư đồ sộ”, không thể bị kẻ thù chia cắt

   Xác định trách nhiệm của bản thân với đất nước (Há để ai …bán chó)

     +  Hành động:  họ đã xung trận một cách tự nguyện( Nào đợi ai đòi ai bắt… bộ hổ)

   –  Những đặc sắc nghệ thuật

     + Nghệ thuật so sánh

     + Cách dùng một loạt các động từ mạnh

      +  Dùng các điển tích điển cố để khẳng định ý thức độc lập dân tộc và tinh thần trách nhiệm của người nông dân với Tổ quốc

*KB:  Tác giả khắc hoạ bức chân dung người nghĩa sĩ nông dân một cách chân thực, mộc mạc nhưng chứa đựng trong đó là một sự bất khuất trước kẻ thù xâm lược, một tìnhyêu nước nồng nàn đến mãnh liệt mà trước đó họ chưa bao giờ nghĩ tới.

* Lưu ý: Trên đây chỉ là định hướng của cá nhân  nên  giáo viên  linh hoạt khi cho  điểm để phát huy khả năng sáng tạo của học sinh.