Những vấn đề cơ bản về thị trường

Xã hội loài người tồn tại và phát triển được như ngày nay là nhờ các hoạt động trao đổi, lưu thông hàng hoá trên thị trường. Các hoạt động này diễn ra ngày càng và sôi nổi và phức tạp, điều đó đã làm hình thành nên nhiều quan điểm và các cách hiểu khác nhau về thị trường:

Theo cách hiểu đơn giản nhất thì thị trường chỉ đơn` thuần là nơi để diễn ra các hoạt động trao đổi, mua bán hàng hoá của con người, trong đó các hoạt động này diễn ra còn rất nhiều hạn chế.

Nhưng đối với những người hoạt động trong lĩnh vực Marketing thì lại cho rằng thị trường là tổng thể các khách hàng tiềm ẩn có cùng một yêu cầu cụ thể đối với sản phẩm của doanh nghiệp nhưng chưa được đáp ứng và có khả năng tham gia trao đổi để thoả mãn nhu cầu đó.

Còn từ phương diện Nhà nước, từ phía các nhà hoạch định chiến lược đất nước, từ phía các nhà nghiên cứu thì họ lại có cách hiểu khác về thị trường. Họ cho rằng thị trường là rất rộng lớn và phức tạp, thị trường là nơi chuyển giao quyền sở hữu sản phẩm và thị trường nhằm mục đích thoả mãn nhu cầu của cả hai phía cung và cầu về cùng một loại sản phẩm nhất định nào đó theo những thông lệ hiện hành và từ đó xác định rõ số lượng và giá cả của sản phẩm mà cả hai bên cùng chấp nhận được.

Để việc hoạch định các chiến lược sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp cũng như của đất nước thì chúng ta cần phải tìm ra đúng cái mà thị trường cần, mỗi một loại thị trường lại có những nhu cầu khác nhau về những loại sản phẩm khác nhau, do đó việc phân loại thị trường là hết sức cần thiết. Có rất nhiều cách để phân loại thị trường, trong đó có một số tiêu chí phân loại cơ bản sau:

Theo mối quan hệ mua bán với nước ngoài: Thị trường được chia thành hai loại:

• Thị trường trong nước: là thị trường diễn ra trong phạm vi biên giới của quốc gia.
• Thị trường quốc tế: là thị trường mà phạm vi hoạt động của nó vượt ra khỏi lãnh thổ của quốc gia.

Theo từng khu vực trong nước chúng ta có thể chia thị trường thành:

• Thị trường thống nhất trong cả nước.
• Thị trường địa phương.
• Thị trường khu vực thành thị, khu vực nông thôn.

Theo trọng tâm phân bổ nguồn lực của bên bán thì thị trường bao gồm hai loại:

• Thị trường chính: là thị trường mà bên bán tập trung chủ yếu mọi nguồn lực của mình vào khai thác.
• Thị trường phụ: là thị trường mà bên bán ít tập trung nguồn lực và để khai thác.

Theo tính chất của sản phẩm được lưu thông trên thị trường ta có:

• Thị trường hàng tiêu dùng: là thị trường mua bán các sản phẩm cuối cùng phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng cho cuộc sống của con người.
• Thị trường vật tư sản xuất: là thị trường trong đó sản phẩm đem ra trao đổi là những sản phẩm phục vụ cho việc sản xuất của doanh nghiệp.

Theo phương thức bán hàng của bên bán thị trường bao gồm:

• Thị trường bán buôn.
• Thị trường bán lẻ.

Theo mức độ cạnh tranh trên thị trường chúng ta có thể phân chia thị trường theo các mức sau:

• Thị trường cạnh tranh hoàn hảo: là thị trường trong đó có nhiều chủ thể bên bán và bên mua về một loại sản phẩm tương tự nhau, không có ai làm chủ thị trường và có khả năng chi phối giá cả của sản phẩm.
• Thị trường độc quyền: là thị trường chỉ có một chủ thể bán chi phối tất cả mọi hoạt động của thị trường.
• Thị trường cạnh tranh không hoàn hảo: là thị trường có ít nhất một chủ thể bên bán lớn tới mức có thể chi phối và không chế giá cả trên thị trường.

Theo mức độ công khai của các hoạt động thị trường thị trường được chia thành:

• Thị trường hiện.
• Thị trường ngầm.

Phân đoạn thị trường là việc phân chia thị trường thành những mảng, những đoạn tách biệt tuỳ thuộc vào đặc điểm khác nhau về mầu, thị hiếu tính cách…của người tiêu dùng và khả năng chi phối của người cung ứng. Thông qua việc phân đoạn tính chất mà người cung ứng có thể xác định rõ được phần thị trường mà mình có thể chiếm lĩnh và phục vụ cho người tiêu dùng có ưu thế hơn hẳn so với các nhà cung ứng khác tham gia vào thị trường

Việc phân đoạn thị trường có thể tiến hành theo nhiều phương pháp khác nhau. Một số phương pháp thường dùng đó là:

• Phương pháp bảng kẻ ô: ta dựa vào các dấu hiệu quan sát khác nhau phân theo từng căp đôi trên bảng ma trận để phân đoạn thị trường .
• Phương pháp sức hút thương mại (do W.J.Reilley để xuất): phương pháp này dùng để tìm phạm vi khu vực mà doanh nghiệp chọn mà có thể thu hút được mảng thị trường nào xung quanh.
• Phương pháp mômen lực: phương pháp này có thể giúp xác định được vùng ảnh hưởng có thể có mà doanh nghiệp dự kiến chọn từ các vùng có nhu cầu xung quanh .
• Phương pháp đồ thị: nhờ phương pháp này mà doanh nghiệp có thể xác định được khoảng trống có lợi để tham gia cung ứng sản phẩm trên thị trường.

Trong quá trình hoạt động, thị trường chịu ảnh hưởng của rất nhiều nhân tố với các mức độ khác nhau, đó là các nhân tố :

Cơ chế quản lý kinh tế vĩ mô của nhà nước: đó chính là các chủ chương, quan điểm phát triển kinh tế, các chính sách kinh tế xã hội của chính phủ và các cơ quan chức năng như chính sách các thành phần kinh tế, chế độ sở hữu, chính sách ngân hàng, tài chính…Trong đó bao gồm cả hệ thống các cơ quan công quyền của Nhà nước như hải quan công an….Nếu cơ chế quản lý kinh tế vĩ mô của nhà nước phát huy được hiệu quả tốt thì thị trường hoạt động tương đốỉ ổn định thị trường sẽ phát huy được mọi vai trò của nó trong nền kinh tế

Mật độ tăng trưởng hay suy giảm của nền kinh tế như: Tỷ lệ lạm phát, tỷ lệ nợ nước ngoài, tỷ lệ thất nghiệp, mật độ tham nhũng của các cán bộ công chức nhà nước. Quốc gia nào trong giai đoạn tăng trưởng kinh tế thì mọi hoạt động của thị trường sẽ diễn ra và ngược lại.

Các nhân tố có tính kinh tế: các nhân tố này có tác động về mỗi phía bên cung và bên cầu. Đó là các yếu tố: mức sống của dân cư được thể hiện qua mức thu nhập và cơ cấu chi tiêu; tình trạng kết cấu hạ tầng được biểu hiện thông qua hệ thống đường giao thông, hệ thống thông tin liên lạc, mạng lưới dân cư, chợ búa…; các quan hệ kinh tế đối ngoại, trình độ phát triển của lực lượng sản xuất; mức độ sử dụng khoa học công nghệ vào trong sản xuất, tỷ giá hối đoái…Các nhân tố này ngày càng phát triển ở mức độ cao thì các hoạt động của thị trường càng đa dạng và phong phú.

Các nhân tố về thể chế chính trị: đó chính là sự ổn định hay biến động của thể chế chính trị trong mỗi quốc gia, tình trạng chiến tranh hay hoà bình của đất nước… Một quốc gia có sự ổn định về chính trị, có hoà bình, nằm trong khu vực ít có sự biến động thì sẽ dễ dàng phát triển được một thị trường vững mạnh.