Nhăn da tay là dấu hiệu của tiến hóa?

Dưới con mắt của khoa học, chuyện nhăn da tay khi ngâm nước lâu không đơn thuần chỉ là hiện tượng vật lý, mà có thể là sự thích ứng với môi trường có từ thời người thượng cổ.

Sau đợt ngâm mình thư giãn vào mỗi tối, hoặc tắm táp sảng khoái nơi hồ bơi, hầu như ai cũng bị tình trạng da tay nhăn nheo. Chuyện này xảy ra thường xuyên đến nỗi ai nấy đều mặc nhiên chấp nhận là chẳng có gì to tát, nhưng khám phá mới đây của các chuyên gia Mỹ cho thấy đây có thể là tàn tích còn lại của một sự thích ứng đã được tổ tiên loài người truyền lại cho con cháu. Mục đích cuối cùng chính là nắm bắt được những bề mặt ướt mà không bị té ngã.

Da ngón tay thường nhăn nheo trong trường hợp ngâm nước lâu - Ảnh: Flickr

Hiện tượng nhăn da tay được chuyên gia Mark Changizi và đồng sự (Viện Bách khoa Rensselaer ở New York) đặt giả thuyết rằng những vết lõm vào ở bề mặt ngón tay, chân hoạt động giống rãnh gân đặc biệt trên lốp xe giúp thoát nước bề mặt, chống trơn trượt, làm gia tăng bề mặt chạm giữa chân, tay người với các bề mặt bị ẩm ướt. Đáng ngạc nhiên hơn là hiện tượng này có gốc rễ từ thần kinh. Những kết quả nghiên cứu trước đó cho thấy các cá nhân bị tổn hại dây thần kinh ở ngón tay thường không bị nhăn da sau khi ngâm nước lâu. Qua phát hiện này, có thể rút ra kết luận rằng hệ thống thần kinh, chứ không phải là môi trường xung quanh, kích hoạt phản ứng nhăn da. Dù cần phải có thêm nhiều nghiên cứu ở các loài linh trưởng khác, nhưng các chuyên gia đã xác định được rằng hiện tượng này cũng xuất hiện ở loài khỉ.

Trước đây, nhiều người thường lầm tưởng rằng ngón tay và ngón chân hấp thu nước xung quanh theo kiểu trao đổi thấm lọc. Còn hiện nay, một số chuyên gia cho rằng tế bào sừng chết đã góp phần vào sự hút nước ở phần bề mặt da. Họ còn cân nhắc khả năng lượng máu lưu thông đến phần này của cơ thể bị giới hạn, dẫn đến hiện tượng nhăn nheo trên. Tuy nhiên, chưa ai từng đưa ra giả thuyết giống nhóm của chuyên gia Changizi, được đăng trên chuyên san Nature News. Nghiên cứu ở người và một số loài không thuộc dòng linh trưởng cho thấy nhăn da tay, chân là một đặc điểm có lợi cho con người. Và một số yếu tố để nhóm Changizi đưa ra kết luận trên là dựa vào hiểu biết về khảo cổ và dữ liệu hóa thạch. Cụ thể như các nghiên cứu cho rằng tổ tiên loài người phát triển từ môi trường giống hoang mạc, sau đó tiếp cận với môi trường nước ở châu Phi, khiến họ bị đặt vào tình trạng nguy hiểm như đối diện với cá sấu.

Tất nhiên, cũng không loại trừ trường hợp đây là hiện tượng thừa hưởng bất đắc dĩ trong quá trình chọn lọc tự nhiên, chứ chẳng phải là bằng chứng của sự vượt trội về nòi giống. Đội ngũ chuyên gia Mỹ không đề cập gì đến lý thuyết gây tranh cãi là “Thuyết vượn nước” khi đưa ra tuyên bố của họ.