Nghĩa quyết định giá trị bài thơ ‘Bánh trôi nước’của Hồ Xuân Hương

Đề bài: Nghĩa quyết định giá trị bài thơ ‘Bánh trôi nước’của Hồ Xuân Hương Bài làm “Bà chúa thơ Nôm” Hồ Xuân Hương là một nữ thi nhân hiếm hoi trên thi đàn văn học Việt Nam có nhiều tác phẩm được lưu truyền cho đến ngày nay. Với phong cách sáng tác cá tính, phóng khoáng, Hồ Xuân Hương đã khiến tất thảy mọi người khâm phục bởi tài năng của mình. Bà để lại nhiều bài thơ sâu sắc về người phụ nữ Việt Nam thời kì phong kiến. Bài ...

Đề bài: Nghĩa quyết định giá trị  bài thơ ‘Bánh trôi nước’của Hồ Xuân Hương  

Bài làm        

  “Bà chúa thơ Nôm” Hồ Xuân Hương là một nữ thi nhân hiếm hoi trên thi đàn văn học Việt Nam có nhiều tác phẩm được lưu truyền cho đến ngày nay. Với phong cách sáng tác cá tính, phóng khoáng, Hồ Xuân Hương đã khiến tất thảy mọi người khâm phục bởi tài năng của mình. Bà để lại nhiều bài thơ sâu sắc về người phụ nữ Việt Nam thời kì phong kiến. Bài thơ “Bánh trôi nước” là một bài thơ đặc sắc thể hiện rõ phong cách thơ độc đáo của bà. Ngoài việc miêu tả các đặc điểm của bánh trôi nước thông thường, Hồ Xuân Hương còn lồng ghép vào đó là vẻ đẹp, phẩm chất và thân phận của người phụ nữ trong xã hội cũ.

          Bài thơ có hai lớp nghĩa, ta có thể hiểu lớp nghĩa thứ nhất là nghĩa đen, chỉ bánh trôi. Lớp nghĩa thứ hai là nghĩa bóng, chỉ vẻ đẹp và thân phận của người phụ nữ trong xã hội xưa. Nghĩa thứ nhất là phương tiện truyền tải nghĩa thứ hai. Do vậy, nghĩa quyết định giá trị bài thơ là nghĩa thứ hai.

          Toàn bài thơ là hình ảnh ẩn dụ tượng trưng. Nhờ tài quan sát thiên bẩm và khả năng liên tưởng, Hồ Xuân Hương đã phát hiện được những nét tương đồng giữa bánh trôi nước và vẻ đẹp cũng như thân phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Cả hai đều có vẻ ngoài đẹp (trắng, tròn), tâm hồn cao quý (tấm lòng son), cuộc sống chìm nổi, lênh đênh, long đong, lận đận (trong nồi nước sôi luộc bánh cũng như cuộc đời), không làm chủ được số phận, cuộc đời của mình. Bài thơ vừa mang ý nghĩa tả thực vừa mang hàm nghĩa tượng trưng, miêu tả về bánh trôi với đầy đủ đặc điểm của cái bánh mà lại thành phận người phụ nữ chìm nổi trong xã hội. Người con gái ở đây có vẻ bề ngoài đẹp, da trắng nõn, thân hình đầy đặn,  tâm hồn trong sáng nhân hậu hiền hòa:

Thân em vừa trắng lại vừa tròn

          Lẽ ra với vẻ đẹp như thế, họ xứng đáng có được một cuộc sống sung sướng. Nhưng không, họ phải chịu số phận đắng cay, vất vả, trôi dạt, chìm nổi không chỉ một lần:

Bảy nổi ba chìm với nước non

          Người phụ nữ không được làm chủ cuộc đời mình, số phận của họ phụ thuộc vào kẻ khác, nàng bị phũ phàng, vùi dập:

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

          Thế nhưng, dù đời có nghiệt ngã, dù trải qua bao bất hạnh, người phụ nữ ấy vẫn giữ trọn vẹn phẩm giá đáng quý và tâm hồn cao đẹp của mình:

Mà em vẫn giữ tấm lòng son

          Ta thấy được tài năng sáng tạo tuyệt vời của nữ sĩ.. Tác giả đặt trước câu từ miêu tả về bánh trôi hai từ “thân em”. “Thân em” ở đây là lời xưng hô của cái bánh được nhân hóa mà đó cũng chính là lời của người phụ nữ  giới thiệu về bản thân mình. “Vừa trắng lại vừa tròn” không phải là chuẩn mực cái đẹp nhưng nó gợi tưởng sự phúc hậu. Cặp quan hệ từ “vừa…vừa” phụ trợ cho tứ thơ khiến giọng thơ hàm chứa ý thức về một chút hài lòng kiêu hãnh về hình thể đó.

          Thế nhưng ngược lại, sang câu thứ hai, giọng thơ đột ngột chuyển hẳn. Từ thoáng chút hài lòng, tự hào sang phút than vãn về số phận. Đảo thành ngữ quen thuộc ba chìm bảy nổi, nhà thơ đã tạo nên cách nói mới, nhấn mạnh vào sự bấp bênh, trôi nổi vô định của chính cuộc đời người phụ nữ. Cụm từ “với nước non” đi kèm theo hình ảnh “bảy nổi ba chìm” như một lời oán trách đối với xã hội lúc bấy giờ: tại sao xã hội bất công lại vùi dập cuộc đời người phụ nữ , dù họ chỉ là những người dân thấp cổ bé họng, không dám kêu than với ai, bất lực trước cuộc đời.

           Từ giọng than vãn, lời thơ lại chuyển sang ngậm ngùi. Người phụ nữ không làm chủ được cuộc đời mình mà lệ thuộc vào tay kẻ khác. Phụ nữ trong thời phong kiến luôn bị lẹp vế và phải cam chịu, đầu hàng số phận. Họ không thể đấu tranh đòi lại công bằng. Từ “mặc’ trong câu thơ như khẳng định một sự phó mặc, thậm chí là bất cần cá tính của nữ thi sĩ.

          Nhưng đến câu cuối cùng, giọng thơ đột ngột chuyển lại. Đó là sự đối lập giữa thái độ người phụ nữ trong hai câu cuối, sự đối lập đó thể hiện giữa thái độ cam chịu và thái độ quả quyết bảo vệ phần trong sáng trong tâm hồn mình. Dẫu cho cuộc đời có nhiều sóng gió như thế nào thì người phụ nữ vẫn kiên trì, cố gắng giữ được tấm lòng son sắt, thủy chung đúng với bản tính phụ nữ Việt. Đây là một nét đẹp của người phụ nữ Việt Nam mà Hồ Xuân Hương đã thành công khám phá ra. Đó là người phụ nữ có ý thức rất rõ về cuộc sống và phẩm chất của mình, họ thông minh và rất nhanh nhạy. Tóm lại là, nữ thi sĩ đã khẳng định giá trị của người phụ nữ.

          Tóm lại, “Bánh trôi nước” là bài thơ trữ tình đặc sắc của thi sĩ Hồ Xuân Hương. Bài thơ thể hiện giá trị nhân đạo của văn học Việt Nam thời phong kiến: ca ngợi vẻ đẹp, phẩm chất người phụ nữ, đồng thời thể hiện lòng thương cảm sâu sắc của một người phụ nữ dành cho thân phận chìm nổi của họ. Qua đó, tác giả cũng phần nào bộc lộ sự chán ghét đối với xã hội phong kiến bất công, thối nát đã phi lý vùi dập người phụ nữ. 

TU KHOA TIM KIEM:

Y NGHIA QUYET DINH

BAI THO BANH TROI NUOC

GIA TRI BAI THO BANH TROI NUOC

Y NGHIA QUYET DINH GIA GTRI BAI THO BANH TRO NUOC