Nghị luận xã hội về mối quan hệ giữa cá nhân và tập thể, xã hội; giữa một người và mọi người – Văn mẫu hay lớp 12

Nghị luận xã hội về mối quan hệ giữa cá nhân và tập thể, xã hội; giữa một người và mọi người – Bài làm 1 của một học sinh giỏi Văn tỉnh Bình Phước

Đã bao giờ bạn tự đặt ra câu hỏi cho chính mình tại sao trong lịch sử dân tộc, một đất nước nhỏ bé như Việt Nam lại có thể đánh thắng được những kẻ thù hùng mạnh? Điều gì sẽ xảy ra đối với đất nước ta hôm nay nếu mỗi người dân Việt Nam đứng tách rời nhau trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và thống nhất đất nước ấy? Sức mạnh của dân tộc liệu có còn được khẳng định nếu cả dân tộc không còn sát cánh bên nhau? Những câu hỏi ấy càng khiến cho ta hiểu sâu sắc hơn về lời dạy của Đức Phật: "Giọt nước chỉ hòa vào biển cả mới không cạn mà thôi".

Lời dạy thật giản dị mà sâu sắc. Chỉ bằng những hình ảnh rất cụ thể là "giọt nước" và "biển cả" mà mang lại cho người học những chân lí lớn lao. Mỗi giọt nước khi tồn tại một mình luôn nhỏ bé, mong manh, sẽ nhanh chóng bay hơi và chẳng mang lại được lợi ích gì. Nhưng giọt nước ấy nếu được hòa vào biển cả mênh mông giữa hàng triệu, hàng tỉ giọt nước khác thì sẽ tồn tại vĩnh viễn cùng với biển cả bao la, đất trời bất tận. Từ mối quan hệ sự tồn tại của giọt nước và biển cả, dường như Đức Phật muốn nói đến mối quan hệ giữa cá nhân và tập thể trong cuộc sống của mỗi con người. Mỗi cá nhân không thể nào tồn tại một mình hoặc nếu tồn tại được cũng sẽ bị gục ngã trước những khó khăn, thử thách nhưng nếu biết đồng lòng, đoàn kết, gắn bó với tập thể sẽ trở thành những người có ích cho xã hội, góp phần xây dựng xã hội ngày càng tươi đẹp, ý nghĩa.

Tổ tiên của loài người vốn sống theo bầy đàn để có thể tồn tại được qua những cuộc đấu tranh sinh tồn với thú dữ. Hơn tất cả, "con người là động vật có tinh thần" và cái "tinh thần" ấy bao gồm cả tính cộng đồng, đoàn kết, gắn bó yêu thương, bảo bọc, che chở cho nhau. Nhờ đó mà từ thuở khai thiên lập địa cho đến bây giờ, con người mới có thể chống chọi lại với thiên nhiên khắc nghiệt để tồn tại, phát triển. Nếu con người sống theo lối sống "không cộng đồng, không xã hội", tức là tự vứt bỏ đi phần "người" trong chính "con người" mình thì tất nhiên sẽ không phải nhận được những phiền toái do người khác, do cộng đồng, xã hội mang lại. Nhưng khi đó, con người cũng đang tự đánh mất những cơ hội nhận được sự giúp đỡ, quan tâm từ người khác và hơn hết là đang gián tiếp tự hủy hoại chính bản thân mình.

Triết học Mác – Lenin đã chỉ ra rằng "trong tính hiện thực của nó, con người là tổng hòa các mối quan hệ xã hội". Con người không thể tồn tại độc lập mà không có mối liên hệ nào với các sự vật hiện tượng và cộng đồng tập thể xung quanh. Mỗi cá nhân mang trong chính mình bản chất và một phần sức mạnh của cả tập thể. Thông qua mối liên hệ ấy, nhân cách của mỗi người sẽ không ngừng được hoàn thiện, ý nghĩa về sự có mặt trên đời của chính họ cũng sẽ được khẳng định. Hơn nữa, chính sự hòa nhập giữa mỗi người với mọi người, một người và nhiều người, giữa cá nhân và tập thể sẽ giúp cho cuộc sống xã hội ngày càng phong phú, nhiều màu sắc và ý nghĩa hơn. Con chim, chiếc lá dựa vào môi trường để tồn tại và phát triển. Đến lượt nó lại tô điểm cho môi trường bằng khả năng của mình: Con chim dùng tiếng hót để làm cuộc sống sinh động, tươi vui, sự tươi xanh của lá làm môi trường đẹp hơn. Con người cũng thế, "sống là cho, đâu chỉ nhận riêng mình". Giọt nước nếu tách mình ra khỏi biển cả sẽ bị diệt vong cũng như con người cá nhân không thể tồn tại nếu tách ra khỏi cộng đồng xã hội.

Nếu sống một cuộc sống hòa nhập, có trách nhiệm với cộng đồng, gắn kết với xã hội ta sẽ cho đi nhiều hơn, nhưng những thứ mà ta nhận được lại càng nhiều hơn nữa. "Đoàn kết là sức mạnh", chỉ có sự đoàn kết, sự gắn kết với nhau mới cho ta sức mạnh để ta tồn tại, để ta phát triển trong thế giới này.

Đất nước đang trong thời kì hội nhập. Tương lai của thế giới sẽ là một ngôi nhà chung. Con người cần giao lưu hữu nghị, hợp tác toàn diện, để ổn định lâu dài và hướng tới tương lai. Trước những biểu hiện đi ngược với quy luật đời sống như lập dị, chủ nghĩa cá nhân, đầu cơ trục lợi…, mỗi con người cần lên án, phê phán đồng thời xây dựng cho mình lí tưởng sống cao đẹp, phù hợp với xã hội và thời đại, luôn có ý thức tự khẳng định mình trong sự nghiệp đấu tranh, cống hiến xây dựng đất nước. Song dù có quan hệ gắn bó mật thiết với tập thể nhưng mỗi cá nhân cũng cần có những nét riêng biệt về cá tính, phẩm chất, vai trò.

Lời dạy của Đức Phật là một chân lí đơn giản nhưng lại cho ta một bài học có giá trị suốt cả cuộc đời. Để học được bài học ấy không phải là điều dễ dàng, nhưng tôi tin tất cả chúng ta sẽ làm được, bởi vì chúng ta là con người.

Nghị luận xã hội về mối quan hệ giữa cá nhân và tập thể, xã hội; giữa một người và mọi người – Bài làm 2

Đã ai tùng một lần đọc những lời thơ đấy giục giã của nhà thơ Nazim Hilsme "Nếu tôi không đốt lửa; Nếu anh không đốt lửa; Nếu chúng ta không đốt lửa; thì làm sao Bóng tối sẽ trở thành Ánh sáng!". Bóng tối sẽ tan đi và ánh sáng sẽ ngập tràn nếu anh hành động, tôi hành động và chúng ta cùng hành động.

Trong cái ánh sáng rạng ngời xua tan bóng tối ấy có ánh sáng của tôi, của anh và của tất cả chúng ta. Và hôm nay, nhà thơ Tố Hữu đã mượn tiếng ru dịu êm của mẹ qua bài thơ "Tiếng ru" của mình, một lần nữa gợi cho chúng ta hiểu thêm về mối quan hệ giữa cá nhân và tập thể, xã hội, giữa một con người với mọi người. Một ngôi sao không làm nên bầu trời đêm rực sáng. Một bông lúa chín chẳng làm nên mùa vàng bội thu. Một con người nhỏ bé đáng kể gì trong cõi nhân gian rộng lớn. Đất thấp thế nhưng nhờ có đất mà núi mới cao. Sông nhỏ thế thôi nhưng nhờ sông mà biển mới mênh mông đến vậy.

Một cá nhân bé nhỏ sẽ không là gì cả so với một cộng đồng to lớn. Nhưng ngược lại, những gì lớn lao, vĩ đại lại được tạo nên từ những điều hết sức nhỏ bé mà thôi. Sống trên đời, ai cũng mong muốn mình được thể hiện và khẳng định bản thân, phần cá nhân của mình. Đó là mong ước tự nhiên và chính đáng. Phần riêng ấy được thể hiện ở những khát khao, hoài bão của bản thân là niềm mong mỏi mình phải có vị trí nào đó trong mắt mọi người. Phần cá nhân bé nhỏ của mỗi người ấy cần được thể hiện, được khẳng định, được tôn trọng và ghi nhận. Chính "cái tôi" ấy tạo nên giá trị và bản sắc của mỗi cá nhân trong cộng đồng, làm cá nhân đó không bị hòa tan, không lẫn vào người khác. Tôi yêu những vạt nắng trải dài trên cánh đồng bát ngát, yêu những triền đê xanh thơm mùi cỏ non. Còn bạn, bạn yêu những ánh đèn màu rực rỡ của thành phố hoa lệ về đêm, yêu những tòa nhà chọc trời nguy nga, tráng lệ. Tôi và bạn có những tình yêu khác nhau, quan điểm sống khác nhau, và chính sự khác nhau ấy đã làm nên "cái tôi" riêng của mỗi cá nhân chúng ta. Phần tôi ấy được thể hiện bằng nhiều cách: bằng sự yêu thương, bằng những nỗ lực, phấn đấu học tập, lao động hay chỉ đơn giản là những sở thích riêng của chúng ta mà thôi.

Ở mỗi thời kì, ta đều thấy sự xuất hiện của những cá nhân vĩ đại, xuất sắc. Bằng tài năng của mình, họ đã đóng góp rất nhiều cho cộng đồng, xã hội. Họ có thể là những nhà khoa học, bằng những phát minh của minh đem lại sự phát triển cho đời sống của nhân loại như Đác-uvn, Marie Curie… Họ có thể là những nhà cách mạng, bằng sự nghiệp chính trị của mình mà đem lại hòa bình cho cả một dân tộc, một đất nước như Bác Hồ – vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam ta. Nhưng dù cá nhân có hoàn thiện, có lớn lao vĩ đại đến đâu đi chăng nữa nhưng cũng sẽ không là gì so với sức mạnh của cả một dân tộc. Cá nhân ấy khác nào một hạt cát với một sa mạc một giọt nước với một đại dương rộng lớn, một thân cây giữa bạt ngàn rừng xanh… Mất đi một hạt cát sa mạc vẫn cứ mênh mông; mất đi một giọt nước thì đại dương vẫn cứ bao la, mất đi một bông hoa thì mùa xuân vẫn cứ muôn phần rực rỡ… Một vĩ nhân, một anh hùng làm sao làm nên sự nghiệp lớn nếu không có sự kề vai góp sức của mọi người. Một cá nhân bé nhỏ làm sao tạo được sự nghiệp lớn lao khi chỉ làm một mình mình. Ta phải biết rằng cùng với ta, bên cạnh ta còn có sự chung tay góp sức cùng ta làm nên việc lớn. Nhìn lại lịch sử chiên đấu hào hùng của dân tộc, ta thấy rằng sở dĩ ta có thể dệt nên những trang sử vẻ vang, ta có thể anh dũng chiến đấu giành thắng lợi, đem lại hòa bình, tự do cho dân tộc được vì sự đồng lòng, đoàn kết của nhân dân. Chính những cá nhân nhỏ bé, riêng lẻ đã tạo nên một sức mạnh tập thể vô cùng lớn lao, có thể quét sạch quân thù. Hay hình tượng người anh hùng Thánh Gióng, nhờ có cơm áo của bà con làng xóm mà Gióng vươn vai trở thành tráng sĩ, xông pha trận mạc đánh tan giặc Ân. Hình tượng ấy đã được truyền thuyết hóa, thực chất đó chính là tinh thần đoàn kết của nhân dân đồng lòng chống giặc.

Qua đó, ta thấy sự khiêm tốn nhìn nhận, đánh giá vai trò của mỗi cá nhân trong cộng đồng quan trọng biết bao. Biết là thế nhưng chúng ta cũng đừng vì mỗi cá nhân vô cùng nhỏ bé mà quên đi sự đóng góp của bản thân để tạo nên cộng đồng, chúng ta đừng chi biết hưởng thụ những đóng góp của người khác mà làm mờ nhạt đi vai trò của mình, làm mình trở thành gánh nặng cho người khác, cho cộng đồng, xã hội. Bởi lẽ tất cả mọi thứ lớn lao đều được hình thành từ những gì bé nhỏ nhất. Một hạt cát bé nhỏ thật nhưng nếu không có những hạt cát kia thì làm gì sa mạc mênh mông đến vậy. Một giọt nước không là gì nhưng biển làm sao bao la khi không còn những giọt nước ấy. Vì vậy, ta có thể thấy cá nhân là một nhân tố quan trọng, là cơ sở để hình thành nên cộng đồng tập thể. Để những cá nhân có thể đóng góp sức mình vào phần chung to lớn, chúng ta không được quyền quên đi những đóng góp của họ. Vì biết đâu nỗi buồn bị lãng quên sẽ làm giảm đi nhiệt huyết trao tặng của họ, dù cho những đóng góp kia cho đi không phải mục đích là được nhận về. Như những người lính tuổi còn rất trẻ đã cho đi tuổi xuân, cho đi xương máu của mình vì một cái chung to lớn. Hay những người mẹ Việt Nam anh hùng đã đóng góp từng củ khoai, bát gạo cho các chiến sĩ, đóng góp cả những đứa con ưu tú cùa mình để rồi âm thẩm khóc nghẹn trong lặng lẽ khi hay tin các anh hi sinh, các anh không về. Các mẹ đã hi sinh hạnh phúc riêng của mình vì cộng đồng, vì tập thể to lớn kia. Những con người ấy họ đã cho đi mà có nề hà chi. Họ hi sinh cái phần cá nhân bé nhỏ của mình đâu phải vì huy chương, vì chiến công. Họ ra đi mà không cần đền đáp lại. Nhưng những lòng biết, những niềm cảm thông chia sẻ của chúng ta sẽ làm họ vui hơn rất nhiều, sẽ giúp họ cảm thấy ấm áp mà nhiệt tình hơn trong trao tặng. Chúng ta cũng không nên đóng góp sức mình mà lại đòi hỏi một sự công nhận thật tương xứng với công lao mà mình bỏ ra. Vì đó thực chất chi là một cuộc trao đổi chứ không phải cho đi vì cộng đổng. Vì vậy, chúng ta phải có quan niệm: mình vì mọi người, mọi người mình. Chúng ta cho đi thì ta sẽ được nhận về. Dù có lớn hay không thì sự nhận về ấy vẫn luôn có ý nghĩa.

"Ta là con chim hót; Ta là một cành hoa; Ta nhập vào hòa ca; Một nốt trầm xao xuyến…” (Thanh Hải)

Nhà thơ Thanh Hải cũng đã từng suy nghĩ về triết lí này trong cuộc đời sáng tác văn chương của ông. Ông muốn làm một chú chim để dâng cho đời tiếng hót, muốn làm một bông hoa điểm tô thêm sắc hương cho cuộc sông, một nốt nhạc trầm để lại cho người nghe những dư âm xao xuyến. Và ông gọi đó là "Mùa xuân nho nhỏ" của mình. Khát khao của ông, ước muốn của ông nhỏ bé thật nhưng nó đáng quý biết bao. Vậy đây, cuộc sống của chúng ta là thế. Ông chỉ muốn được là góc nhỏ của mùa xuân vì ông biết rằng mùa xuân lớn kia, mùa xuân của thiên nhiên, của đất nước. Từ mùa xuân bé nhỏ ấy, ta mới thấy ước muốn đóng góp lúc nào nó cũng đáng quý, dù đóng góp nhỏ bé hay lớn lao thi nó cũng có ý nghĩa vô cùng. Ta và tôi, cá nhân và cộng đồng… tất cả đã tạo nên mối quan hệ mật thiết giữa những điều bé nhỏ và những thứ lớn lao trong cuộc sống. Đó chính là triết lí sống vô cùng đúng đắn mà con người đúc kết được từ những thực tế cuộc sống. Tiếng ru giản dị, mượt mà, êm đềm nhưng ẩn chứa trong nó là bài học lớn lao. Và tiếng ru đấy vẫn luôn đồng hành trong hành trang cuộc đời cùa chúng , từ thuở bé cho đến khi trưởng thành, giúp ta nhận thức được mỗi quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng trong cuộc sống, dạy ta biết đóng góp, biết cho đi tạo nên những bông hoa, những bài ca, những mùa xuân rực rỡ cho đời, người và cho cả chính chúng ta.

Nghị luận xã hội về mối quan hệ giữa cá nhân và tập thể, xã hội; giữa một người và mọi người – Bài làm 3

Người xưa đã dạy rằng: “Một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại lên hòn núi cao”. Câu ca dao, tục ngữ như muốn nhắn gửi, muốn răn dạy con cháu ta phải biết sống đoàn kết, yêu thương, tương trợ lẫn nhau. Cũng giống như câu chuyện về bó đũa của người cha, dạy anh em trong nhà khi biết đoàn kết thì không có bất kỳ một tác động, một sóng gió nào có thể quật ngã. Những lời dạy đó vẫn mãi có giá trị. Một bài học về cách sống giữa người với người, giữa cá nhân với tập thể.

Định nghĩa về cá nhân và tập thể rất rõ ràng. Cá nhân là đơn, là một con người cụ thể trong một môi trường xã hội, một tổ chức, một tập thể. Còn tập thể chính là một tổ hợp, tập hợp những cá nhân ghép lại, tụ tập lại, cùng nhau tham gia vào một hoạt động, một công việc chung nào đó trong xã hội. Và ví dụ điển hình của tập thể đó chính là một cơ quan, một nhóm, hay trong môi trường học tập là một tổ, một lớp…..

Trong cuộc sống này, các cá nhân, tập thể luôn luôn có mối quan hệ qua lại với nhau, bổ trợ, hỗ trợ cho nhau để cùng phát triển. Mỗi cá nhân khi thực hiện tốt mọi việc, mọi quy định sẽ xây dựng, tạo dựng và phát triển nên thành một tập thể tốt. Ngược lại một tập thể tốt là khi các cá nhân trong tập thể đó luôn có sự tôn trọng, bình đẳng, cùng quan tâm giúp đỡ nhau thực hiện vì một mục đích, một lợi ích chung. Trên thực tế, không thể nào tồn tại những cá nhân đơn lẻ, và càng không thể có sự phát triển một cách độc lập, mỗi người, mỗi cá nhân đều cần đến một môi trường tập thể. Chính tập thể sẽ là điều kiện để cho các cá nhân có thể phát triển hơn, có sự trao đổi, trau dồi. Là nơi để cá nhân phải phấn đấu, phải nổ lực, hoàn thiện, cũng là nơi để cá nhân sẽ chia, cảm nhận được sự tồn tại cũng như lợi ích của mình. Còn cá nhân chính là tiền đề là đóng góp cho sự vững mạnh của tập thể. Cá nhân và tập thể chính là sự cộng sinh cho nhau.

Dù ở trong bất kỳ một hoàn cảnh nào đi chăng nữa, chúng ta cũng thấy được rằng, vai trò của cả cá nhân và tập thể đều như nhau. Nhìn vào môi trường học tập, ta sẽ thấy rõ khi một nhà trường, một lớp học đạt được những thành tựu xuất sắc, là những trường điểm, trường đứng đầu ở cả nước, ở tỉnh thì tại môi trường đó, những học sinh phải biết đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau, biết phấn đấu trong học tập, lao động. Biết thi đua lành mạnh, biết tham gia và hưởng ứng tốt các phong trào. Một tập thể thì điều quan trọng chính là sự giúp đỡ, đoàn kết. Không phải ai trong một tập thể lớp học cũng đều giỏi giống nhau. Có bạn giỏi, có bạn yếu, nhưng khi biết kèm cặp, giúp đỡ nhau thì kết quả học tập sẽ trở nên tốt lên, những bạn khỏe mạnh giúp đỡ những bạn yếu hơn. Trường, lớp là điều kiện để tạo nên chất xúc tác đó. Khi cả tập thể đưa ra mục đích và cùng nhau làm để đạt được  thì nhất định sẽ thành công.

Nhưng bên cạnh đó, cũng có rất nhiều người lại không biết đến sức mạnh của tập thể. Trở thành những con sâu làm hư hỏng nồi canh ngon. Và đôi khi những tấm gương xấu đó, khiến cho tập thể trở nên yếu kém đi. Một bạn đua đòi, ăn chơi, không lo học hành, đến kì thi thì quay cóp, gian lận, lại hay chửi tục chửi bậy….làm cho nhiều người khó chịu, nhưng cũng khiến nhiều bạn học sinh khác noi theo. Cũng có nhiều trường hợp, tập thể lại không biết tạo điều kiện cho cá nhân phát triển đồng đều, hoặc có  nhiều trường hợp còn láy đi lợi ích cá nhân, khiến cho nhiều người mất mãn. Đây là mặt trái của xã hội vì vậy cần lên án và loại bỏ.

Chúng ta hãy sống lành mạnh, hãy sống tốt để xây dựng một tập thể tốt, vững mạnh. Hãy chọn bạn để chơi và chọn nơi mà ơi, cần chủ động tìm những tập thể tốt để gia nhập để tham gia, để phát triển. Bên cạnh đó, phải biết tránh, biết phê phán những cá nhân tiêu cực trong tập thể, bản thân cũng phải rèn luyện ý chí và tư tưởng vững mạnh để có thể tránh xa những thói xấu, để không bị lây nhiễm.

Nghị luận xã hội về mối quan hệ giữa cá nhân và tập thể, xã hội; giữa một người và mọi người – Bài làm 4

Trong xã hội hiện nay luôn tồn tại song song mối quan hệ cá nhân và tập thể. Cá nhân và tập thể cũng được xem là hai lối sống luôn đi liền với nhau nhưng lại trái ngược nhau. Chính mối quan hệ này cũng gợi nên nhiều bài học trong cuộc sống.

Cá nhân là cá thể từng người để tạo nên một cộng đồng, đó là sự riêng biệt, khác biệt tồn tại biệt lập trong một xã hội. Tập thể là tập hợp nhiều người, nhiều cá nhân cùng chung sống với nhau, giúp đỡ, tương trợ lẫn nhau để phát triển. Như vậy cá nhân và tập thể nếu đứng tách ra thì hoàn toàn đối lập nhau. Nhưng nếu xét về nghĩa tương trợ thì chúng có ý nghĩa hỗ trợ và làm phong phú cho nhau. Mỗi cá nhân sẽ tạo nên nhiều màu sắc hơn cho một tập thể.

Trên thực tế, không có một cá nhân nào tồn tại độc lập hay biệt lập so với tập thể. Nó luôn là một cá thể tạo nên sự hùng mạnh của một tập thể. Như vậy mới có thể nói rằng, tập thể chỉ được tạo dựng nên từ rất nhiều cá nhân. Mỗi cá nhân có ý thức và trách nhiệm xây dựng tập thể ấy vững mạnh và đoàn kết. Đó chính là mục tiêu lớn khi chúng ta sống trong một tập thể, một cộng đồng người.

Ông cha ta vẫn có câu “Một cây làm chẳng nên non. Ba cây chụm lại nên hòn núi cao”. Sức mạnh của cá nhân dù có mạnh đến đâu thì cũng sẽ không làm nên được nghiệp lớn, chỉ khi có sự hỗ trợ, giúp sức của tập thể thì chúng ta mới có thể xây dựng được sự vững mạnh và bền bỉ hơn.

Mỗi cá nhân đều mang một màu sắc, tài năng và suy nghĩ riêng. Vì thế chúng ta không thể khẳng định người này tốt hơn người kia, mà cần phải đánh giá một cách toàn diện nhất. Như thế mới có thể tạo dựng nên được một tập thể vững mạnh.

Những người sống chung trong một cộng đồng người cần phải biết giúp đỡ người khác khi cần thiết, san sẻ bớt cơm chung. Một ví dụ điển hình chính là hằng năm đồng bào miền Trung luôn phải hứng chịu sự mất mát, đau thương do thiên tai gây ra. Chúng ta đang cùng sống trong một cộng đồng người, cần giang tay giúp đỡ, hỗ trợ để họ có thể xây dựng lại cuộc sống của gia đình mình.

Tuy nhiên trong xã hội này vẫn còn tồn tại nhiều người sống trong môi trường tập thể nhưng lại có lối sống cá nhân, chỉ nghĩ đến bản thân mình và sống vụ lợi. Đó là những ‘con sâu làm rầu nồi canh”, khiến cho tập thể có nhiều vết rạn, tập thể đó không phát triển được, luôn ở trong trạng thái trì trễ.Những người sống theo kiểu cá nhân mặc dù đạt được mục đích nhưng sẽ đánh mất đi nhiều thứ, là bạn bè, tình yêu, cả nhân phẩm.

Trong xã hội luôn có những người muốn “dìm” nhau để sống, để vươn lên, bất chấp mọi thủ đoạn chỉ mong đạt được kết quả mà mình muốn. Hậu quả của lối sống cá nhân, ích kỉ như thế này sẽ tự họ phải hứng chịu lấy. Một xã hội chỉ có thể phát triển khi mỗi cá nhân sống và làm việc dựa trên tinh thần tập thể, cùng nỗ lực phấn đấu vì xã hội chung.

Như vậy để có thể tạp dựng được một tập thể vững mạnh thì đòi hỏi ở mỗi cá nhân cần có trong mình tinh thần tập thể. Có như thế thì chúng ta mới có thể cùng hỗ trợ và giúp đỡ nhau phát triển được.

Thu Thủy (Tổng hợp)