Một số bài làm tham khảo: Nghị luận xã hội

"Quê hương nếu ai không nhớ

Sẽ không lớn nổi thành người."

(Đỗ Trung Quân)

Hai câu thơ trên gợi cho anh (chị) suy nghĩ gì về tình cảm quê hương?

BÀI LÀM

   Trời chiều, nếu để ý những chú chim, ta sẽ thấy những chùm khế ngọt ngào, đã nối những đường làng khúc khuỷu, đã níu sợi dây diều biếc xanh và nón mẹ trắng nghiêng che thành một quê hương trong tiềm thức đủ sức lay động những tâm hồn nhạy cảm hay khiến cảm giác bùi ngùi ùa về. Con người là một trong những tâm sinh thể bí ẩn bậc nhất của tự nhiên và của xã hội. Đời sống tinh thần phong phú là một trong những điều khẳng định sự phức tạp đó. Con người có mối ràng buộc mật thiết với cuộc sống đang diễn ra xung quanh, với những gì đã từng gắn bó, từ đó tạo nên tính cách, thói quen, số phận của mỗi con người. Tôi chợt nhớ mấy câu thơ Chế Lan Viên:

Con còn bế trên tay

Con chưa biết con cò

Nhưng trong lời mẹ hát

Có cánh còđdang bay...

(Con cò)

Có con cò dập dờn bay trong câu ca của mẹ, có quê hương xanh biếc trong từng lời ru hời thuở bé, mẹ đưa nôi và bé ngủ rất sâu, trong giấc mơ bé lại gặp quê hương của mình... Một ngày kia, bé lớn lên trong vòng tay chở che của mẹ và của quê hương ngọt ngào. Không chỉ những yếu tố vật chất, mà cả những yếu tố tinh thần cũng dìu dắt con người trưởng thành. Trong những tình cảm ấy, nếu như gia đình cho ta nơi trở về sau hành trình dài, cho ta một nơi ấm áp, chở che, nếu như bạn bè cùng ta bước đi trong cuộc sống với những thấu hiểu, sẻ chia, cùng ta san bớt gánh nặng mỗi khi cuộc đời trút xuống hay cười vui mỗi khi bạn mình cười thì tình quê hương, tuy khó khăn hơn để cảm nhận nhưng lại là một tình cảm hết sức thiêng liêng và khó thể thay thế.

Có người từng nhận xét về một số nhà thơ trong phong trào Thơ mới như sau: “Nếu như Anh Thơ thạo về cảnh quê, Đoàn Văn Cừ giỏi về nếp quê, Bàng Bá Lân nghiêng về đời quê thì Nguyễn Bính lại đậm hồn quê". Thì ra, quê hương vừa bao hàm những yếu tố cụ thể như: cây đa, bên nước, mái đình, con đò, làng xóm, bờ tre gốc rạ... Tức là quê hương vừa có cảnh quê, vừa có hồn quê. Mỗi người đều được sinh ra, lớn lên từ những điều kiện vật chất, tinh thần ấy.

Vậy, “Quê hương là gì hở mẹ - Mà cô giáo dạy phải yêu"? Mỗi con người đều được sinh ra từ một vùng quê cụ thể, đều có một quê hương. Mỗi người dù muốn hay không đều thừa hưởng những giá trị vật chất, tinh thần của quê hương mình. Nói dù muốn hay không là bởi lẽ, có những con người vì thiển cận mà chối bỏ điều không thể chối bỏ quê hương. Những nét đẹp văn hoá, những thuần phong mĩ tục của quê hương góp phần hình thành nhân cách, lối sống của mỗi người. Chính vì thế, mỗi người đều ít nhiều mang dấu ấn của vùng quê, nơi mình sinh ra. Nhắc đến Chủ tịch Hồ Chí Minh, không thể không nói đến quê hương xứ Nghệ, nơi hội tụ những truyền thông bất khuất đã hun đúc nên phẩm chất của người con ưu tú của dân tộc. Với các nhà văn, quê hương có ảnh hưởng lớn đến phong cách sáng tạo của họ, làm nên những dấu ấn rõ nét trong tác phẩm của mỗi người. Đó là một Xuân Diệu với hồn thơ dạt dào, nồng nàn như sóng biển Quy Nhơn; đó là một Hoàng cầm đa tài, đa tình với lá diêu bông mơ ảo của quê hương Kinh Bắc; đó là một Thạch Lam trầm tĩnh, nội tâm với hoàng lan Hà Nội và đó là một Xam Cao luôn day dứt, ăn năn bên những mảnh đời đang bị tha hoá, bần cùng hoá ở vùng chiêm trũng Hà Nam trước Cách mạng tháng Tám...

Chắc hẳn chừng nào Bên kia sông Đuống của Hoàng cầm còn được yêu thích thì chừng đó hoàn cảnh ra đời của bài thơ còn được nhắc đến. Ấy là khi tác giả của bài thơ đối mặt với một bối cảnh đặc biệt cho phép bộc lộ rõ ràng tình cảm với quê hương. Sự liên tưởng ấy cũng cho phép người đọc nghĩ đến một điều: Ngày nay, chúng ta làm gì để thể hiện tình cảm với quê hương? Ở đây tôi muốn nói đến những hành động cụ thể để góp phần xây dựng, làm giàu cho quê hương. Bạn có thể làm giàu cho quê hương trên chính mảnh đất mình sinh ra, bạn cũng có thể đang sinh sống, học tập và lao động ở một vùng trời xa lạ nhưng trong sâu thẳm tâm hồn, nếu bạn luôn phấn đấu để làm rạng danh cho quê hương, luôn hướng về quê hương bằng những hành động cụ thể, thì khi ấy bạn hoàn toàn có thể tự hào rằng, bạn chính là một phần máu thịt của quê hương rồi đấy!

“Anh đi anh nhớ quê nhà - Nhớ canh rau muống, nhớ cà dầm tương"...

  Quê hương trong nỗi nhớ của những kẻ xa quê thật sâu sắc, thấm thía, ngọt ngào. Đó có thể là một câu hò, mùi hương lúa chín, một áng mây, một vạt nắng... đôi khi chỉ là một cảm giác vu vơ, mơ hồ nhưng đủ sức gợi và đưa ta đi miên man trong kí ức, xuôi ngược giữa quá khứ với hiện tại trong êm đềm. Quê hương góp phần tạo nên những tiên đề đầu tiên để ta vững bước vào đời. Quê hương cũng là điểm tựa tinh thần khi ta gặp những khó khăn, trở ngại trên đường đời. Hạnh phúc biết mấy sau bao tháng ngày rong ruổi nơi đất khách quê người được nghe một giọng nói quê hương. Thi vị biết mấy khi chợt bắt gặp một tà áo dài Việt bay giữa kinh đô Pa-ri hoa lệ. Cảm nhận được những giá trị to lớn của quê hương, sông xứng đáng với quê hương, khi đó, mỗi người thực sự trưởng thành, trở thành những nhân cách cao đẹp.

Tuy nhiên, cần phải thấy rằng, quê hương là một khái niệm rộng. Đó có thể là một ngôi làng cụ thể, cũng có thể là một vùng miền rộng lớn hơn, và khi xa xứ, quê hương chính là đất nước, là Tổ quốc. Tình yêu quê hương cũng vì thế mà gắn liền với tình yêu gia đình, yêu giang sơn, yêu đất nước: “Lòng yêu nước ban đầu là lòng yêu những vật tầm thường nhất . Lòng yêu nhà, yêu làng xóm, yêu miền quê trở nên lòng yêu Tổ quốc (I-lia Ê-ren-bua).

Hai tiếng Tổ quốc rung lên trong tim chúng ta thật thiêng liêng và rất đỗi tự hào. Tổ quốc chính là đất nước mình được gọi lên một cách trân trọng, thân thương. Những tiếng “Tổ quốc tôi" vang lên trìu mến và gần gũi như “mẹ của tôi" hay “cha của tôi", “quê hương của tôi"... Quê hương vang vọng trong câu thơ của Đỗ Trung Quân, quê hương nằm trong trái tim mỗi con người.

(Nguyễn Hạnh Lê - Lớp 12 Văn, Trường THPT Chuyên Hà Nội - Amterdam)

Đề 2: Trong mắt người khác, bạn có thể thất bại vài ba lần, nhưng với bản thân bạn không được phép yếu mềm, vì đó là thất bại thảm hại nhất. Suy nghĩ của anh (chị) về ý kiến trên.

BÀI LÀM

  Như một bản đàn với nhiều tiết tấu, một bức tranh với sự kết hợp của những mảng màu khác nhau, cuộc sống cũng có lúc thăng trầm, lúc tràn ngập niềm vui, khi đong đầy nước mắt, lúc hạnh phúc tột đỉnh, khi lại khổ đau đến tột cùng, lúc rạng rỡ với những thành công và cũng không ít lần cay đắng bởi những thất bại. Bởi thế, trong mắt người khác, bạn có thể thất bại vài ba lần nhưng với bản thân, bạn không được phép yếu mềm, vì đó là thất bại thảm hại nhất.

Trên hành trình khám phá cuộc sống, con người luôn luôn mong muốn vươn tới những điều tốt đẹp, và gặt hái được những thành công. Thế nhưng trên con đường ấy không hề bằng phẳng mà còn nhiều chỗ khúc khuỷu, gập ghềnh và cũng chính những đoạn không hề dễ đi ấy có thể làm ta vấp ngã và có thể phải chấp nhận một sự thất bại. Thất bại có thể là không đạt được mục đích mà mình đề ra; cũng có khi là sự bê tắc trong việc tìm ra giải pháp cho những khó khăn. Thế nhưng có lẽ sự thất bại lớn nhất chính là khi bạn nản lòng, không còn muốn cố gắng để đứng dậy sau mỗi lần vâp ngã.

Cuộc sống vô cùng đa dạng, thiên biến vạn hoá và trong cái thế giới bao la muôn hình vạn trạng ấy mỗi con người chỉ là một phần rất nhỏ bé. Hơn nữa, “nhân vô thập toàn", con người không có ai là hoàn hảo cả. Vì thế, vấp ngã trước những khó khăn là một điều hết sức bình thường. Thế nhưng, nếu trước những thất bại ấy mà ta nản lòng, không còn động lực để cố gắng nữa thì ta sẽ chẳng bao giờ đến được với thành công. Người khôn ngoan trong cuộc sống phải luôn ghi nhớ rằng: không thành công hay thất bại nào là cuối cùng cả. Vì vậy, nếu ta yêu lòng trước một thất bại cũng có nghĩa là ta sẽ đầu hàng và đồng nghĩa với việc sẽ chẳng bao giờ ta có cơ hội để thành công. Còn thất bại nào thảm hại hơn thế?

“Thất bại không phải là vấp ngã mà là cứ nằm lì sau vấp ngã" (M.A.Ca-re-ra).

Thất bại là điều không ai mong muốn, thế nhưng, trong cuộc sống sự thất bại sẽ cho ta thấy mình thực sự ở đâu, thật sự cần gì, đang thiếu những gì. Ai cũng biết là không nên mềm yếu trước thất bại nhưng để thực hiện được nó thì không hề đơn giản. Sự yếu lòng trước những lần vấp ngã chủ yếu là do chủ quan, do cá nhân không tự trang bị cho mình một bản lĩnh vững vàng để đối mặt với khó khăn. “Đường đi khó không khó vì ngăn sông cách núi mà khó vì lòng người ngại núi e sông" (Nguyễn Bá Học).

Và trong cuộc sống có rất nhiều tấm gương đã đứng dậy sau khi vấp ngã. Để có thể tiếp tục sống và trở thành người có ích, những con người tàn tật đã phải vượt qua biết bao đau đớn, mặc cảm sau khi dường như đã mất hoàn toàn niềm tin vào cuộc sống. Có những danh nhân thành đạt lập nghiệp có hai bàn tay trắng hay gây dựng lại cơ nghiệp sau khi bị phá sản. Phải qua bao thử nghiệm thất bại mới có được một phát minh khoa học có giá trị.... Thế nhưng, trong xã hội hiện nay, không ít những người trẻ, những thanh niên dường như đã gục ngã sau mỗi thất bại, thậm chí đã có người tìm đến cái chết khiến xã hội phải rung lên hồi chuông báo động về bản lĩnh của thế hệ trẻ. Mỗi người hãy tự học cách chấp nhận thất bại đúng đắn nhất. Hãy rèn luyện cho mình sự kiên nhẫn, niềm tin, sự vững vàng đê cố gắng đứng dậy sau mỗi lần vấp ngã. Tuy nhiên, hành trang quan trọng đè chúng ta đứng dậy sau mỗi lần thất bại là phải rút ra được những kinh nghiệm để không bao giờ thất bại nữa. Tuổi trẻ với nhiều ước mơ. hoài bão đồng nghĩa với việc sẽ gặp phải rất nhiều khó khăn nhưng mỗi chúng ta đừng tự cho phép mình thất bại. Thất bại chỉ thực sự có ý nghĩa khi ta không thể thay đổi tình thế dù đã cố gắng hết sức. Riêng với bản thân mình,tôi rất thích câu nói của Mô-ra-vi-a: “Thành công là một cuộc hành trình chứ không phải đích đến". Trong cuộc hành trình đó, bản lĩnh, niềm tin, sự vững vàng và tri thức, kinh nghiệm sẽ là những phương tiện hữu ích nhất.