Mối quan hệ giữa môi trường và phát triển bền vững

Những tác động tích cực

Ngành du lịch phát triển trong những năm gần đây đã góp phần tạo công ăn việc làm cho hang triệu lao động. Nếu như năm 1990, toàn ngành du lịch mới có hơn 17.000 lao động trực tiếp, đến nay du lịch Việt Nam đã có gần 150.000 cán bộ, nhân viên đang làm việc.

Du lịch là một hoạt động mà qua đó du khách cũng như người lao động trong lĩnh vực du lịch và cư dân địa phương có điều kiện tăng thêm hiểu biết, mở mang kiến thức văn hoá chung, có thêm kinh nghiệm và vốn sống.

Theo tính toán của Tổ chức Du lịch thế giới (WTO), tốc độ tăng thu nhập của du lịch vượt xa nhịp độ tăng của nhiều ngành kinh tế khác. Du lịch phát triển làm sống lại nhiều làng nghề truyền thống (nhất là các nghề thủ công truyền thống tạo ra các sản phẩm phục vụ nhu cầu lưu niệm, tiêu dùng của khách như: dệt thổ cẩm, tranh dân gian, mây tre đan, mỹ nghệ...) góp phần thúc đẩy toàn bộ xã hội tham gia vào sự nghiệp phát triển du lịch. Ngoài ra, khi du lịch phát triển thì việc bảo tồn và phát huy nền văn hoá dân tộc, kích thích việc tìm kiếm các hình thức bảo vệ tự nhiên, nâng cao lòng yêu nước, yêu thiên nhiên...

Đặc biệt hơn nữa, khi du lịch phát triển thì đối tượng đầu tiên “bị” tác động một cách trực tiếp và gián tiếp là Môi trường. Những tác động tích cực của nó vào môi trường như sau:

• Du lịch góp phần khẳng định giá trị và góp phần vào việc bảo tồn các diện tích tự nhiên quan trọng, phát triển các khu bảo tồn và vườn quốc gia.
• Du lịch có thể cung cấp những sáng kiến cho việc làm sạch môi trường thông qua kiểm soát chất lượng không khí, nước, đất, ô nhiễm tiếng ồn, rác thải và các vấn đề môi trường khác thông qua các chương trình quy hoạch cảnh quan, thiết kế xây dựng, và tu dưỡng các công trình kiến trúc.
• Việc phát triển các cơ sở Du lịch được thiết kế tốt sẽ đề cao gía trị các cảnh quan.
• Các cơ sở hạ tầng của địa phương như: Sân bay, đường xá, hệ thống cấp thoát nước, xử lý chất thải, thông tin liên lạc được cải thiện thông qua hoạt động du lịch.
• Sự hiểu biết về môi trường của cộng đồng địa phương cũng được tăng lên thông qua việc trao đổi và học tập với du khách.
• Đó là toàn bộ những mặt tích cực của phát triển du lịch vào môi trường. Dựa vào đó để chúng ta tiếp tục phát huy và nâng cao chất lượng của du lịch mà không làm tổn hại đến nguồn cung cấp chính cho chúng ta đó là du lịch.

Những tác động tiêu cực

Bên cạnh những mặt tích cực của phát triển du lịch đối với môi trường. Bên cạnh những mặt tích cực trên, du lịch phát triển cũng nảy sinh nhiều vấn đề bất cập, gây khó khăn trong quản lý và bảo vệ môi trường. Nó bao gồm các vấn đề sau:

• Du lịch là ngành công nghiệp tiêu thụ nước nhiều, thậm chí tiêu hao nguồn nước sinh hoạt hơn cả nhu cầu nước sinh hoạt của địa phương.
• Tuy được gọi là ngành “công nghiệp không khói”, nhưng du lịch có thể gây ô nhiễm không khí thông qua phát xả khí thải, động cơ xe máy và tàu thuyền, đặc biệt là ở các trọng điểm và trục giao thông chính, gây hại cho cây cối, động vật hoang dại và các công trình xây dựng bằng đá vôi và bê tông.
• Việc tiêu thụ năng lượng trong khu du lịch thường không hiệu quả và lãng phí.
• Việc thiếu nước sinh hoạt cùng với hoạt động kém ý thức của một số đông du khách đã làm cho cảnh quan môi trường và hệ sinh thái tại khu vực lễ hội, điển hình là ở Chùa Hương, suy giảm, một số loài động thực vật hiếm đang dần bị huỷ diệt.
• Tiếng ồn từ các phương tiện giao thông và du khách có thể gây phiền hà cho cư dân địa phương và các du khách khác, kể cả các động vật hoang dã.
• Ô nhiễm phong cảnh có thể được gây ra do khách sạn, nhà hàng có kiến trúc xấu xí, thô kệch, bố trí các dịch vụ thiếu khoa học, bảo dưỡng kém đối với các công trình xây dựng và cảnh quan. Phát triển du lịch hỗn độn, pha tạp, lộn xộn là một trong những hoạt động gây suy thoái môi trường tệ hại nhất.
• Việc phát triển hoạt động du lịch thiếu kiểm soát chặt chẽ sẽ làm loạn nhiều sinh thái như: Tác động lên đất làm sói mòn, sạt lở, biến động nơi cư trú của các loài động thực vật hoang dã do tiếng ồn, săn bắn,..

Do các kết quả đã nêu ở trên, bắt buộc chúng ta phải có một cách nhìn nhận đúng đắn hơn về việc phát triển các hoạt động du lịch. Phát triển du lịch nhằm đạt hiệu quả cao là phải phát triển toàn diện, đa dạng, nhưng phải bền vững. Điều đó có nghĩa là chúng ta phải quản lý tất cả các dạng tài nguyên theo cách nào đó để chúng ta có thể đáp ứng các nhu cầu kinh tế, xã hội và thẩm mỹ trong khi vẫn duy trì được bản sắc văn hoá, các quá trình sinh thái cơ bản, đa dạng sinh học và các hệ đảm bảo sự sống.