Lịch sử phát triển virus máy tính

Có thể nói virus máy tính có một quá trình phát triển khá dài, và nó luôn song hành cùng người bạn đồng hành của nó là những chiếc "máy tính", (và tất nhiên là người bạn máy tính của nó chẳng thích thú gì). Khi mà Công nghệ phần mềm cũng như phần cứng phát triển thì virus cũng phát triển theo. Hệ điều hành thay đổi thì virus máy tính cũng tự thay đổi mình để phù hợp với hệ điều hành đó và để có thể ăn bám ký sinh. Tất nhiên là virus không tự sinh ra.

Có thể việc viết virus mang mục đích phá hoại, thử nghiệm hay đơn giản chỉ là một thú đùa vui ác ý. Nhưng chỉ có điều những cái đầu thông minh này khiến chúng ta phải đau đầu đối phó và cuộc chiến này gần như không chấm dứt, nó vẫn tiếp diễn.

Có nhiều tài liệu khác nhau nói về xuất xứ của virus máy tính, âu cũng là điều dễ hiểu, bởi lẽ vào thời điểm đó con người chưa thể hình dung ra nổi một "xã hội" đông đúc và nguy hiểm của virus máy tính như ngày nay, điều đó cũng có nghĩa là không mấy người quan tâm tới chúng. Chỉ khi chúng gây ra những hậu quả nghiêm trọng như ngày nay, người ta mới lật lại hồ sơ để tìm hiểu. Tuy vậy, đa số các câu chuyện xoay quanh việc xuất xứ của virus máy tính đều ít nhiều liên quan tới những sự kiện sau:

1983 - Để lộ nguyên lý của trò chơi "Core War"

Frederick Cohen

"Core War" là một cuộc đấu trí giữa hai đoạn chương trình máy tính do 2 lập trình viên viết ra. Mỗi đấu thủ sẽ đưa một chương trình có khả năng tự tái tạo gọi là Organism vào bộ nhớ máy tính. Khi bắt đầu cuộc chơi, mỗi đấu thủ sẽ cố gắng phá huỷ Organism của đối phương và tái tạo Organism của mình. Đấu thủ thắng cuộc là đấu thủ tự nhân bản được nhiều nhất.

Trò chơi "Core War" này được giữ kín đến năm 1983, Ken Thompson người đã viết phiên bản đầu tiên cho hệ điều hành UNIX, đã để lộ ra khi nhận một trong những giải thưởng danh dự của giới điện toán - Giải thưởng A.M Turing. Trong bài diễn văn của mình ông đã đưa ra một ý tưởng về virus máy tính dựa trên trò chơi "Core War". Cũng năm 1983, tiến sỹ Frederick Cohen đã chứng minh được sự tồn tại của virus máy tính.

Tháng 5 năm 1984 tờ báo Scientific America có đăng một bài báo mô tả về "Core War" và cung cấp cho độc giả những thông tin hướng dẫn về trò chơi này. Kể từ đó virus máy tính xuất hiện và đi kèm theo nó là cuộc chiến giữa những người viết ra virus và những người diệt virus.

1986 - Brain virus

Có thể được coi là virus máy tính đầu tiên trên thế giới, Brain âm thầm đổ bộ từ Pakistan vào nước Mỹ với mục tiêu đầu tiên là Trường Đại học Delaware. Một nơi khác trên thế giới cũng đã mô tả sự xuất hiện của virus, đó là Đại học Hebrew - Israel.

1987 - Lehigh virus xuất hiện

Lại một lần nữa liên quan tới một trường Đại học. Lehigh chính là tên của virus xuất hiện năm 1987 tại trường Đại học này. Trong thời gian này cũng có 1 số virus khác xuất hiện, đặc biệt WORM virus (sâu virus), cơn ác mộng với các hệ thống máy chủ cũng xuất hiện. Cái tên Jerusalem chắc sẽ làm cho công ty IBM nhớ mãi với tốc độ lây lan đáng nể: 500000 nhân bản trong 1 giờ. 

1988 - Virus lây trên mạng

Ngày 2 tháng 11 năm 1988, Robert Morris đưa virus vào mạng máy tính quan trọng nhất của Mỹ, gây thiệt hại lớn. Từ đó trở đi người ta mới bắt đầu nhận thức được tính nguy hại của virus máy tính.

1989 - AIDS Trojan

Xuất hiện Trojan hay còn gọi là "con ngựa thành Troie", chúng không phải là virus máy tính, nhưng luôn đi cùng với khái niệm virus. "Những chú ngựa thành Troie" này khi đã gắn vào máy tính của bạn thì nó sẽ lấy cắp một số thông tin mật trên đó và gửi đến một địa chỉ mà chủ của chú ngựa này muốn nó vận chuyển đến, hoặc đơn giản chỉ là phá huỷ dữ liệu trên máy tính của bạn.

1991 - Tequila virus

Đây là loại virus đầu tiên mà giới chuyên môn gọi là virus đa hình, nó đánh dấu một bước ngoặt trong cuộc chiến giữa cái thiện và cái ác trong các hệ thống máy tính.

Đây thực sự là loại virus gây đau đầu cho những người diệt virus và quả thật không dễ dàng gì để diệt chúng. Chúng có khả năng tự thay hình đổi dạng sau mỗi lần lây nhiễm, làm cho việc phát hiện ra chúng quả thật là khó. Bkav có cập nhật một số loại virus tương tự như vậy, và chúng tôi biết sự khó khăn khi diệt chúng như thế nào.

1992 - Michelangelo virus

Tiếp nối sự đáng sợ của "virus đa hình" năm 1991, thì công cụ năm 92 này tạo thêm sức mạnh cho các loại virus máy tính bằng cách tạo ra sự đa hình cực kỳ phức tạp. Quả thật họ luôn biết cách gây ra khó khăn cho những người diệt virus.

1995 - Concept virus

Sau gần 10 năm kể từ ngày virus máy tính đầu tiên xuất hiện, đây là loại virus đầu tiên có nguyên lý hoạt động gần như thay đổi hoàn toàn so với những tiền bối của nó. Chúng gây ra một cú sốc cho những công ty diệt virus cũng như những người tình nguyện trong lĩnh vực phòng chống virus máy tính. Cũng phải tự hào rằng khi virus này xuất hiện, trên thế giới chưa có loại "kháng sinh" nào thì tại Việt Nam chúng tôi đã đưa ra được giải pháp rất đơn giản để loại trừ loại virus này và đó cũng là thời điểm Bkav bắt đầu được mọi người sử dụng rộng rãi trên toàn Quốc.

Những năm sau đó, những virus theo nguyên lý của Concept được gọi chung là virus macro, chúng tấn công vào các hệ soạn thảo văn bản của Microsoft (Word, Exel, Powerpoint). Tuy nhiên cho tới nay, các virus macro hầu như không còn tồn tại nữa và cùng với việc mọi người không còn sử dụng các macro trong văn bản của mình nữa thì virus macro đang dần bị quên lãng.. 

1996 - Boza virus

Khi hãng Microsoft chuyển sang hệ điều hành Windows95 và họ cho rằng virus không thể công phá thành trì của họ được, thì năm 1996 xuất hiện virus lây trên hệ điều hành Windows95 (có lẽ không nên thách thức những kẻ xấu, điều đó chỉ thêm kích động chúng)

1999 - Melissa, Bubbleboy virus

Đây thật sự là một cơn ác mộng với các máy tính trên khắp thế giới. Sâu Melissa không những kết hợp các tính năng của sâu Internet và virus macro, mà nó còn biết khai thác một công cụ mà chúng ta thường sử dụng hàng ngày là Microsoft Outlook Express để chống lại chính chúng ta. Khi máy tính của bạn bị nhiễm Mellisa, nó sẽ tự phân phát mình đi mà khổ chủ không hề hay biết. Và bạn cũng sẽ rất bất ngờ khi bị mang tiếng là phát tán virus.

Chỉ từ ngày thứ sáu tới ngày thứ hai tuần sau, virus này đã kịp lây nhiễm 250 ngàn máy tính trên thế giới thông qua Internet, trong đó có Việt Nam, gây thiệt hại hàng trăm triệu USD. Một lần nữa cuộc chiến lại sang một bước ngoặt mới, báo hiệu nhiều khó khăn bởi Internet đã được chứng minh là một phương tiện hữu hiệu để virus máy tính có thể lây lan trên toàn cầu chỉ trong vài tiếng đồng hồ.

Năm 1999 đúng là một năm đáng nhớ của những người sử dụng máy tính trên toàn cầu, ngoài Melissa, virus Chernobyl hay còn gọi là CIH đã phá huỷ dữ liệu của hàng triệu máy tính trên thế giới, gây thiệt hại gần 1 tỷ USD vào ngày 26 tháng 4. 

2000 - DDoS, Love Letter virus

Có thể coi là một trong những vụ việc virus phá hoại lớn nhất từ trước đến thời điểm đó, Love Letter có xuất xứ từ Philippines do một sinh viên nước này tạo ra, chỉ trong vòng có 6 tiếng đồng hồ đã kịp đi vòng qua 20 nước trong đó có Việt Nam, lây nhiễm 55 triệu máy tính, gây thiệt hại 8,7 tỷ USD.

Năm 2000 cũng là năm ghi nhớ cuộc "Tấn công Từ chối dịch vụ phân tán" - DDoS (Distributed Denial of Service) qui mô lớn do virus gây ra đầu tiên trên thế giới, nạn nhân của đợt tấn công này là Yahoo!, Amazon.com.... Tấn công "Từ chối dịch vụ" -DoS là cách tấn công gây "ngập lụt" bằng cách từ một máy gửi liên tiếp các yêu cầu vượt mức bình thường tới một dịch vụ trên máy chủ, làm ngưng trệ, tê liệt khả năng phục vụ của dịch vụ hay máy chủ đó. Những virus loại này phát tán đi khắp nơi và nằm vùng ở những nơi nó lây nhiễm. Chúng sẽ đồng loạt tấn công theo kiểu DoS vào các hệ thống máy chủ khi người điều hành nó phất cờ, hoặc đến thời điểm được định trước.

2001 - Winux Windows/Linux Virus, Nimda, Code Red virus

Winux Windows/Linux Virus đánh dấu những virus có thể lây được trên các hệ điều hành Linux chứ không chỉ Windows. Chúng nguỵ trang dưới dạng file MP3 cho download.

Nimda, Code Red là những virus tấn công các đối tượng của nó bằng nhiều con đường khác nhau (từ máy chủ sang máy chủ, sang máy trạm, từ máy trạm sang máy trạm...), làm cho việc phòng chống vô cùng khó khăn, cho đến tận cuối năm 2002, ở Việt Nam vẫn còn những cơ quan với mạng máy tính có hàng trăm máy tính bị virus Nimda quấy nhiễu. Chúng cũng chỉ ra một xu hướng mới của các loại virus máy tính là "tất cả trong một", trong một virus bao gồm nhiều virus, nhiều nguyên lý khác nhau. 

2002 - Sự ra đời của hàng loạt loại virus mới

Ngay trong tháng 1 năm 2002 đã có một loại virus mới ra đời. Virus này lây những file.SWF, điều chưa từng xảy ra trước đó (ShockWaveFlash - một loại công cụ giúp làm cho các trang Web thêm phong phú). Tháng 3 đánh dấu sự ra đời của loại virus viết bằng ngôn nhữ C#, một ngôn ngữ mới của Microsoft. Con sâu.Net này có tên SharpA và được viết bởi một người phụ nữ!

Tháng 5 SQLSpider ra đời và chúng tấn công các chương trình dùng SQL. Tháng 6, có vài loại virus mới ra đời: Perrun lây qua Image JPEG (Có lẽ bạn nên cảnh giác với mọi thứ). Scalper tấn công các FreeBSD/Apache Web server.

Người sử dụng máy tính trên thế giới bắt đầu phải cảnh giác với một một loại chương trình độc hại mới mang mục đích quảng cáo bất hợp pháp - Adware và thu thập thông tin cá nhân trái phép - Spyware (phần mềm gián điệp). Lần đầu tiên các chương trình Spyware, Adware xuất hiện như là các chương trình độc lập, không phải đi kèm theo các phần mềm miễn phí như trước đó. Chúng bí mật xâm nhập vào máy của người dùng khi họ vô tình “ghé thăm” những trang web có nội dung không lành mạnh, các trang web bẻ khóa phần mềm…Và với nguyên lý như vậy, ngày nay các phần mềm Adware và Spyware đã thực sự trở thành những "bệnh dịch" hoành hành trên mạng Internet. 

2003 - Các virus khai thác lỗ hổng phần mềm

Năm 2003 mở đầu thời kỳ phát triển mạnh mẽ của các virus khai thác lỗ hổng phần mềm để cài đặt, lây nhiễm lên các máy tính từ xa - đây cũng chính là xu hướng phát triển hiện nay của virus trên thế giới. Đầu tiên là virus Slammer khai thác lỗ hổng phần mềm Microsoft's SQL 2000 servers, chỉ trong vòng 10 phút đã lây nhiễm trên 75000 máy tính trên khắp thế giới. Tiếp đến là hàng loạt các virus khác như Blaster (MsBlast), Welchia (Nachi), Mimail, Lovgate...khai thác lỗi tràn bộ đệm trong công nghệ DCOM - RPC trên hệ điều hành Window2K, XP. Xuất hiện trên thế giới vào ngày 11/8, virus Blaster nhanh chóng lây lan trên 300.000 máy tính trên khắp thế giới trong đó có Việt Nam. Những người sử dụng máy tính ở Việt Nam hẳn không quên được sự hỗn loạn vì hàng loạt máy tính bị Shutdown tự động trong ngày 12/8 khi virus Blaster lây vào các máy tính ở Việt Nam.

Virus cũng bắt đầu được sử dụng như một công cụ để phát tán thư quảng cáo (spam) nhanh nhất. Các virus họ Sobig nổi lên như những cỗ máy phát tán một lượng thư quảng cáo khổng lồ trên khắp thế giới. Cũng trong năm này, thế hệ những virus mới như Lovgate, Fizzer đã bắt đầu sử dụng những mạng chia sẻ file ngang hàng peer to peer như KaZaa để phát tán virus qua các thư mục chia sẻ trên mạng. 

2004 - Cuộc chạy đua giữa Skynet và Beagle.

Cuộc chạy đua giữa hai họ virus cùng có nguồn gốc từ Đức và lây nhiễm nhiều nhất trong năm này bắt đầu bằng việc các biến thể mới của virus Skynet khi lây nhiễm vào một máy tính sẽ tìm cách loại bỏ các virus họ Beagle ra khỏi máy đó và ngược lại. Mỗi biến thể của Skynet xuất hiện trên thế giới thì gần như ngay lập tức sẽ lại có một biến thể của Beagle được viết ra để chống lại nó và ngược lại. Cuộc chạy đua này kéo dài liên tục trong mấy tháng đã làm cho số lượng virus mới xuất hiện trong năm 2004 tăng lên một cách nhanh chóng.

Năm 2004 cũng là năm xuất hiện virus khai thác lỗ hổng của dịch vụ LSASS (Local Security Authority Subsystem Service) trên hệ điều hành Window 2K, Window XP để lây lan giữa các máy tính - virus Sasser. Cũng giống như virus Blaster, virus Sasser nhanh chóng gây nên một tình trạng hỗn loạn trên mạng khi làm Shutdown tự động hàng loạt máy tính mà nó lây nhiễm. 

2005 - Sự xuất hiện của các virus lây qua các dịch vụ chatting

Các dịch vụ chatting trực tuyến như Yahoo!, MSN bắt đầu được virus lợi dụng như một công cụ để phát tán virus trên mạng.Theo thống kê của chúng tôi thì trong vòng 6 tháng đầu năm, đã có tới 7 virus lây lan qua các dịch vụ chatting xuất hiện ở Việt Nam. Trong thời gian tới những virus tấn công thông qua các dịch vụ chatting sẽ còn tiếp tục xuất hiện nhiều hơn nữa khi số người sử dụng dịch vụ này ngày càng tăng.

Đến đây các bạn đã nhìn nhận được phần nào lịch sử phát triển của virus máy tính. Chúng cũng được phát triển theo một trình tự lịch sử tiến hoá từ thấp đến cao. Đấy cũng chính là lí do mà chúng ta cũng luôn phải đau đầu để bắt kịp được tiến trình của chúng. Và nếu bạn là một người không đa nghi, điều đó rất tốt nhưng chúng tôi khuyên bạn nên biết nghi ngờ, bởi như bạn đã thấy, dường như tất cả mọi thứ đều có thể nhiễm virus, chúng không tha bất cứ cái gì và chúng sẽ thâm nhập vào tất cả những gì có thể. Bạn hãy tự tạo cho mình phương thức phòng chống hữu hiệu, và nếu chúng tôi có thể làm gì cho bạn, chúng tôi sẽ gắng hết sức mình như là những Bác sĩ của máy tính cho chúng uống kháng sinh vậy.

Nguồn 'Trung tâm An ninh mạng BKIS - ĐHBK Hà Nội'

Nguyễn Tử Quảng