Làm thế nào để phát hiện bò sữa động dục và lúc nào là thời điểm phối tinh thích hợp nhất?

Vấn đề phát hiện bò sữa động dục và xác định thời điểm phối tinh thích hợp rất quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất sinh sản và hiệu quả chăn nuôi bò sữa. Để cho việc phát hiện bò sữa động dục được tốt và hiệu quả, cần:

- Có sổ sách ghi chép các số liệu sinh sản của mỗi con bò: tuổi, ngày đẻ, các lần đẻ có diễn ra bình thường không? ngày động dục gần đây nhất?...

- Phải quan sát để phát hiện động dục ba lần trong một ngày (sáng, trưa, tối - tốt nhất là quan sát vào sáng sớm và chiều tối). Độ dài mỗi lần quan sát phụ thuộc vào số lượng gia súc trong đàn, thông thường mỗi lần từ 15 đến 30 phút.

- Thả bò sữa ra bãi chăn hoặc một khoảng trống để quan sát các dấu hiệu động dục.

Cũng có thể sử dụng những biện pháp phát hiện động dục sau đây:

- Dùng bò đực thí tình:

Phương pháp này tốt, tin cậy và cho hiệu quả cao. Tuy nhiên, chỉ nên áp dụng trong chăn nuôi trang trại, vì tốn kém do phải nuôi con bò đực thí tình.

- Sờ nắn qua trực tràng:

Biện pháp này đơn giản, ít tốn kém, bảo đảm độ chính xác cao. Tuy nhiên, ít người chăn nuôi có thể tự làm được mà phải nhờ đến cán bộ kỹ thuật có tay nghề chuyên môn cao.

Để xác định chính xác thời điểm phối tinh thích hợp cần quan sát và theo dõi kỹ khi bò cái động dục. Lúc mới động dục bò cái không đứng yên khi có con bò khác nhảy lên. Không nên phối tinh vào thời điểm này. Khi bò cái đứng yên, không bỏ chạy (giai đoạn bò cái chịu đực) nếu có một con khác nhảy lên và thấy niêm dịch âm đạo chảy ra đặc hơn. Lúc này có thể phối tinh, nhưng hơi sớm và tỷ lệ thụ thai thấp. Thích hợp nhất là chờ đợi thêm và phối tinh vào khoảng thời gian từ giữa giai đoạn chịu đực đến 6 giờ sau khi kết thúc chịu đực. Để quá thời điểm này là quá muộn và không thu được tỷ lệ thụ thai cao.

Trong thực tế sản xuât, việc theo dõi như trên không dễ dàng, vì vậy người ta thường áp dụng một quy tắc đơn giản sau đây: tiến hành quan sát các dấu hiệu động dục 2 lần trong một ngày, nếu thấy bò cái động dục vào buổi sáng thì phối vào lúc chiều tối, còn nếu thấy động dục vào buổi tối thì phối vào sáng sớm ngày hôm sau. Có thể tiến hành phối tinh lặp lại, 12 giờ sau lần phối thứ nhất. Như vậy, vấn đề là người chăn nuôi phải chú ý theo dõi động dục hàng ngày một cách cẩn thận và khi thấy có dấu hiệu động dục thì báo ngay cho cán bộ dẫn tinh.

Mặc dù bò cái có thể động dục sớm hơn (trong điều kiện bình thường, khoảng 40 - 50 ngày sau khi đẻ, bò cái động dục trở lại) nhưng không nên phối tinh lần đầu tiên trước 2 tháng, sau khi đẻ.