Học phương pháp học

Đề bài: “Kĩ năng đầu tiên và quan trọng nhất mà bạn cần có trong một thế giới hiện đại là khả năng “học phương pháp học ” – nghĩa là thường xuyên tiếp thu và học hỏi những phương pháp mới để làm những công việc cũ hay những phương pháp mới để làm những công việc mới… Trong một thế giới như vậy không chỉ kiến thức mà cả phương pháp học hỏi của bạn mới tạo ra gía trị riêng. Bởi những kiến thức bạn có ngày hôm nay sẽ trở nên lỗi thời nhanh hơn bạn tưởng ...

Đề bài: “Kĩ năng đầu tiên và quan trọng nhất mà bạn cần có trong một thế giới hiện đại là khả năng “học phương pháp học ” – nghĩa là thường xuyên tiếp thu và học hỏi những phương pháp mới để làm những công việc cũ hay những phương pháp mới để làm những công việc mới… Trong một thế giới như vậy không chỉ kiến thức mà cả phương pháp học hỏi của bạn mới tạo ra gía trị riêng. Bởi những kiến thức bạn có ngày hôm nay sẽ trở nên lỗi thời nhanh hơn bạn tưởng nhiều".

(Theo Phrít-men, Thế giới phẳng, NXB Trẻ, 2005)

Từ lời khuyên của Phrít-men, hãy bàn về vai trò của học “phương pháp học ” đối với mỗi con người trong thế giới hiện đại.

BÀI LÀM

“Học tập cũng như mặt trời lung linh nơi thiên đàng” (Shakespeare). 

Tất cả chúng ta đều suốt đời học tập trong những lĩnh vực khác nhau nhưng không phải tất cả đều vươn tới thiên đàng. Không phải vì họ lười biếng, không phải vì họ không đam mê mà vì họ không tìm ra cách học hiệu quả, cách thích ứng với những thay đổi của thế giới hiện đại.

Theo Phrít-men đó là cách “học phương pháp học” . Ông đã đề cao vai trò của nó trong cuốn Thế giới phẳng: “Kĩ năng đầu tiên và quan trọng nhất mà bạn cần có trong một thế giới hiện đại là khả năng “học phương pháp học” – nghĩa là thường xuyên tiếp thu và học hỏi những phương pháp mới để làm những công việc cũ hay những phương pháp mới để làm những công việc mới. Trong một thế giới như vậy không chỉ có kiến thức mà cả phương pháp học hỏi của bạn mới tạo ra được những giá trị riêng. Bởi những kiến thức bạn có hôm nay sẽ trở nên lỗi thời hơn bạn tưởng nhiều”.

“” là học các kĩ năng, cách thức tiếp thu tri thức không lồ của nhân loại một cách nhanh nhất và hiệu quả nhất. Tuy nhiên cụm từ đó có lẽ còn quá mới mẻ với đa số người Việt Nam. Bởi xưra nay chúng ta thường chỉ quen làm việc và học tập theo kiểu kinh nghiệm “cha truyền con nói” – nghĩa là đi theo những cách thức truyền thống mà người đời trước đã trải qua để nắm bắt kiến thức.

Nhưng tại sao mà Phrít-men lại cho rằng “học phương pháp học là kĩ năng đàu tiên và quan trọng nhất trong thế giới hiện đại”? Điều đó được lí giải thuyết phục trong một Thế giới phẳng. Người đọc hẳn đã rất thán phục ông với Chiếc xe Lexus và cây ô liu nay lại càng háo hức khi đọc Thế giới phẳng. Thế giới phẳng là thế giới hiện đại hôm nay, “phẳng” chính là quá trình toàn cầu hoá kinh tế kéo theo quá trình toàn cầu hoá mọi mặt đời sống xã hội. Tất cả cùng đi vào một “luật chơi chung”. Đã qua rồi cái thời “ta về ta tắm ao ta”. Cũng không thể “trúc xinh trúc đứng một mình cũng xinh”, không thể một mình một chợ. Trong phiên chợ chung của một thế giới hiện đại này, cơ may cũng nhiều và rủi ro cũng lắm. Vì thế đòi hỏi mỗi quốc gia, mỗi cá nhân cần phải có sự khôn ngoan và một phương pháp tối ưu để nắm bắt khoa học, công nghệ thông tin, năng lục quản lí…

Henry Adams cũng đã từng khẳng định rằng “Biết cách học là đủ chứng tỏ bạn là người thông thái”. Chắc hẳn chúng ta đã từng trải qua hàng chục lần phải gồng mình thức thâu đêm cho những kì thi, không ít lần ngao ngán học thuộc lòng những tập đề cương lí thuyết dày cộm. Hãy xem lại cách học của mình! Chúng ta phải học phương pháp học vì thời gian của đời người thì có hạn mà kién thức nhân loại là vô tận. Thế giới đang thay đổi từng giờ. Hàng nghìn năm trước, con người đã tìm ra phép tính toán để xây dựng Kim tự tháp Ai Cập. Mấy trăm năm trước con người phải kinh ngạc khi nhìn Galilê chứng minh thí nghiệm ở tháp nghiêng Pisa (Ý). Cũng như cách đây chưa đầy một trăm năm con người lại một phen kinh ngạc khi nước Nga phóng tàu vũ trụ, khi mạng internet ra đời. Thế mà giờ đây chiếc điện thoại di động đã trở nên bình thường, mạng internet đã trở nên thông dụng và đâ có những người đi du lịch trên vũ trụ. Và ngày mai liệu ai có thể đoán trước thế giới sẽ đi đến đâu? Trong tiến trình phát triển ấy, nếu ta không có phương pháp tiếp cận và phát triển thì sẽ là thụt lùi, mà thụt lùi là tan biến. Mỗi phát minh của nhân loại cần con người thừa hưởng và vận dụng. là đi cùng với thời đại, và cao hơn là đón đầu thời đại.

Vậy làm thế nào để “học phương pháp học” có hiệu quả?

Trước hết mỗi chúng ta phải tự có trách nhiệm với bản thân, nghĩa là phải nhận thức được rằng để thành công bạn cần phải biết cách làm gì để có thành công. Bên cạnh đó phải biết đặt bản thân vào những giá trị và nguyên tắc riêng. Mỗi cá thể có một giá trị riêng. Chỉ có bạn mới biết điều gì là quan trọng nhất với mình và làm cách nào là hiệu quả nhất để đạt được điều ấy mà không đánh mất chính mình. Quan trọng nữa là bạn phải “học những phương pháp mới để làm những công việc cũ và những phương pháp mới để làm những công việc mới”. Đổi mới không có nghĩa là phủi sạch quá khứ. Kinh nghiệm là cần thiết và quý giá nhưng sáng tạo sẽ làm cho công việc hiệu quả và cuộc sống thú vị hơn. Nhưng con đường nhiều người đi chưa chắc đã là con đường nhanh nhất. Bất ngờ luôn chờ mỗi chúng ta khai phá.

Sách vở, đồng nghiệp, bạn bè… đều là nơi để ta học hỏi thêm phương pháp học. Đừng nghĩ minh đã hiểu tất cả và phương pháp của mình là tốt nhất. Tôi đã đọc Tôi tài giỏi, bạn cũng thế và nhận ra những bài học sậu sắc từ những cái nhỏ nhất của Adam Khao, rất đúng với nhiều bạn trẻ đang sở hữu nhiều khả năng nhưng chưa tìm được những phương pháp để học tốt. Và bạn cũng nhớ rằng việc hôm nay chớ để ngày mai. Bởi “Người không hoãn lại cho ngày mai là người đã làm được rất nhiều việc” (Batasar Gracian). Ở các nước phương Tây, điển hình là ở Mĩ, người ta đã dạy cách để học cho học sinh từ nhỏ và rèn kĩ năng sống từ rất sớm. Trong khi ở Việt Nam, vấn đề này vẫn còn hạn chế. Những khái niệm học nhóm, thời gian biểu, đi thực tế, thí nghiệm… ít được đề cập, mà nếu có thì hiệu quả cũng chưa cao. Đó là một sự thiệt thòi, một sự xuất phát muộn và chúng ta không thể chậm hơn nữa trong những chặng sau.

“Mọi con đường đều dẫn đến thành Rome” – Điều đó không hẳn là mọi con người đều được đến thành Rome. Thành Rome thật sự lộng lẫy huy hoàng của đỉnh cao tri thức, văn minh chỉ chờ đón những ai biết cách học phương pháp học Đế Thích nghi với thế giới phẳng. 

Trần Thị Ngọc Huyền 

Lớp 12D – THPT chuyên Quang Trung – Bình Phước

(VH&TT số tháng 2 -2010