Giảng đường của thế kỷ 21
Đổi mới phương thức giáo dục không thể đơn thuần bằng việc thay bảng đen bằng màn chiếu và soạn thảo giáo án trên máy tính thay cho viết trên giấy. Điều mà các nền giáo dục tiên tiến trên thế giới đang làm không chỉ là "số hóa" các tư liệu giáo dục mà phải ...
Đổi mới phương thức giáo dục không thể đơn thuần bằng việc thay bảng đen bằng màn chiếu và soạn thảo giáo án trên máy tính thay cho viết trên giấy. Điều mà các nền giáo dục tiên tiến trên thế giới đang làm không chỉ là "số hóa" các tư liệu giáo dục mà phải thay đổi phương cách truyền tải kiến thức với trọng tâm là học sinh. Đó là làm sao để học sinh chủ động tiếp thu tri thức và sử dụng nó một cách linh hoạt, hiệu quả. Trong quá trình học tập đó người học sinh cần rèn luyện và thể hiện các kỹ năng tư duy, tìm kiếm và xử lý thông tin, giao tiếp và làm việc nhóm. Với internet, bạn có thể biến lớp học của mình thành một môi trường tương tác năng động giữa giáo viên - học sinh, học sinh - học sinh và học sinh - người bên ngoài và internet.
Hãy tưởng tượng mỗi học sinh trong lớp là một kênh truyền và tiếp thu thông tin. Giáo viên truyền thống chỉ đánh giá được tỷ phần hấp thu kiến thức của học sinh thông qua các bài kiểm tra với mẫu sẵn (kiểu trắc nghiệm) hoặc bài luận. Trong mô hình này, tương tác giáo dục tương đối đơn lẻ, hành vi giáo dục của giáo viên và học sinh diễn ra cô độc (xem mô hình). Với tỷ lệ giáo viên : học sinh quá thấp, người giáo viên thường khó quan tâm, bồi dưỡng và đánh giá được tất cả mọi học sinh. Tuy nhiên khi xã hội hóa lớp học với sự tham gia của các giáo viên khác, phụ huynh, cựu học sinh và những người khác, học sinh sẽ có điều kiện tương tác thông qua thảo luận để chắt lọc thông tin, hấp thu kiến thức chọn lọc từ đó chủ động phân tích và sắp xếp kiến thức rồi (hợp tác) tái hiện nó thông qua các bài luận (xem mô hình).
Để quá trình giáo dục diễn ra hoàn hảo, người giáo viên không chỉ cần 1 trang web để đăng tải giáo án và bài giảng, hay 1 trang blog để tiếp nhận bình luận của học sinh mà BẠN cần một trang web ở đó cho phép bạn (người giáo viên), học sinh của bạn và cả xã hội tham gia một cách sáng tạo vào hoạt động giáo dục trong lớp. Nghĩa là trang web đó làm sao tối đa sự sáng tạo và cá nhân hóa đồng thời lại tạo cơ chế cho phép hợp tác giữa mọi người và đánh giá sự đóng góp của từng cá nhân. Trang web làm được điều đó tốt nhất là một trang wiki.
Điều tự hào đối với mỗi học sinh là họ có 1 trang wiki riêng của mình. Kỹ năng viết và khả năng tư duy logic của học sinh sẽ được cải thiện rất nhiều bởi họ có vô số độc giả. Độc giả của họ không chỉ là giáo viên trực tiếp mà có thể là các giáo viên khác, là phụ huynh và người thân trong gia đình, là các anh chị khóa trước hay các em khóa kế cận, là các nhà khoa học hàng đầu thế giới hay đơn giản là những bạn cùng lớp. Học sinh cảm thấy việc học của mình được quan tâm hơn và một sân học mà chơi để thể hiện bản thân, thể hiện cái Tôi không sao chép.
Với một lớp học web wiki, người giáo viên có thể sắp xếp thời gian biểu của cả lớp, phân công nhiêm vụ và bố trí các tài liệu giáo dục một cách khoa học. Bằng cách này học sinh và phụ huynh cũng dễ dàng theo dõi, sắp xếp thời gian học tập. Web hóa thời gian biểu và bài giảng cũng sẽ tiết kiệm công sức của giáo viên khi họ phải dạy nhiều lớp, hoặc các khóa khác nhau. BẠN có thể tham khảo một thử nghiệm như vậy tại Lớp Sinh học đại cương trên Thư viện VLOS. Chúng tôi hoan nghênh tất cả giáo viên tham gia thử nghiệm mô hình giáo dục web 2.0 này và hỗ trợ tối đa (miễn phí) các bạn trong quá trình giảng dạy.
Thư viện VLOS cũng đang triển khai các tính năng hỗ trợ xây dựng mạng xã hội và web ngữ nghĩa để xây dựng lớp học của bạn với công nghệ web 3.0 của thế kỷ 21. "Hãy tự tin vào bản thân và đi đầu về công nghệ để đem lại môi trường giáo dục hiệu quả." Đó là thông điệp của thư viện VLOS đối với bạn.
- Tài nguyên giáo dục: Đăng tải các ghi chép trên lớp, bài giảng điện tử, thời khóa biểu và triển lãm các bài luận xuất sắc của học sinh
- Hoạt động nhóm: Xây dựng các chủ đề học tập theo nhóm, khuyến khích thảo luận trực tuyến và tìm kiếm kiến thức từ các nguồn khác nhau trên internet
- Xã hội hóa giáo dục: Cho phép phụ huynh tham gia lớp học. Theo dõi lịch học và kiểm tra, quá trình học và các thành tích mà con cái họ đạt được. Kịp thời quan tâm và động viên hợp lý.
- Giáo dục trọng tâm vào học sinh: Mỗi học sinh có một trang cá nhân để chia sẽ kết quả học tập theo cách riêng của mình.
- Kết nối lớp học: Chia sẻ và kết nối với các lớp học khác, giữ kết nối giữa các thế hệ học sinh, tạo cơ hội hợp tác, việc làm và học bổng cho học sinh trong tương lai
Đối với từng cấp học, môi trường giáo dục wiki cần điều chỉnh thích ứng phù hợp với mục tiêu và vai trò của mình.
Cấp Đại học
Sự khác biệt giữa trường đại học (ĐH) với các trường dạy nghề hay cấp phổ thông phải là “nơi có khả năng mở mang tư tưởng và nghiên cứu độc lập”. Như vậy, người sinh viên (SV) trước khi bước chân vào giảng đường ĐH phải nhận thức được triết lý là “Khoa học là cái chưa tìm được ra hết, cái không bao giờ tìm ra được trọn vẹn và chúng ta không ngừng đi tìm nó.” (Humboldt). Cũng thế, Humboldt xem giáo sư và sinh viên là những người bạn đồng hành và bình đẳng trên con đường mà mục tiêu chung là đi tìm chân lý. Sinh viên phải được xem và tôn trọng như những học giả, nhà nghiên cứu tương lai. Học đại học là học nghiên cứu chứ không phải học để tiếp thu. Người sinh viên cần có đầy đủ tự do học và lựa chọn con đường truy cầu kiến thức. Thậm chí những rủi ro mà SV thu nhận được khi họ vấp ngã trên con đường nghiên cứu của chính mình còn đánh quý hơn là khi chỉ đi trên những con đường đã vạch ra của các học giả trước đó (Goethe). Trong mô hình giảng đường wiki này, các trang wiki không chỉ là nơi công bố bài luận của SV hay nội dung bài giảng của GV mà cũng là cơ sở dữ liệu tái hiện các hoạt động tư duy của SV trên con đường tìm ra chân lý của riêng mình. Một lớp học (môi trường giáo dục) wiki trực tuyến cần được chuẩn bị những điểm sau:
Tài liệu giảng dạy, danh mục tài liệu tham khảo, các ghi chú bài giảng (lecture notes) của GV, thời gian biểu chi tiết phải được chuẩn bị trước khi khóa học diễn ra.
Kết quả học tập sẽ được đánh giá thông qua 4 điểm số (điểm cuối cùng tính bằng trung bình cộng của 4 điểm): 1) bài kiểm tra vấn đáp giữa kỳ; 2) bài thuyết minh theo nhóm; 3) bài luận viết theo nhóm; 4) bài kiểm tra viết hoặc vấn đáp cuối kỳ.
Thời gian biểu được phân chia như sau: 1/3 thời gian là GV truyền đạt kiến thức thông qua bài giảng (hoạt động 1); 1/3 thời gian là GV hướng dẫn SV tự học, tìm kiếm và phân tích tài liệu theo nhóm trên wiki (hoạt động 2); 1/3 thời gian là SV trình bày thuyết minh và thảo luận với nhau (GV có vai trò quan sát viên và chấm điểm) và dành cho các bài kiểm tra (hoạt động 3). Ba hoạt động này cần được thiết kế đan xen để hỗ trợ cho nhau. Hai tuần đầu nên tập trung vào hoạt động 2 và thường xuyên thảo luận và nhận phản hồi của SV về mô hình giáo dục này.
Wiki được dùng để các nhóm SV soạn thảo bài luận; chuẩn bị các ghi chú cho bài thuyết minh; và tài liệu tham khảo cho SV trong bài kiểm tra giữa kỳ và cuối kỳ.
Khuyến khích việc sửa đổi trực tiếp trên wiki hơn là sử dụng wiki để công bố phiên bản cuối cùng. Bởi vì wiki có khả năng lưu trữ mọi phiên bản của một bài viết theo thời gian. Điều này giúp GV và SV có thể truy suất những ý tưởng tốt, logic mà có thể SV đã bỏ quên ở phiên bản cuối cùng.
Wiki cũng ghi lại chi tiết nhật trình của lớp học để đảm bảo SV không cần đến lớp vẫn có thể tham gia học tập cùng các bạn trong lớp
Lớp học cần được chia thành từng nhóm một cách tự nguyện (SV tự quyết định thành viên và tên nhóm). Một nhóm không quá 5 SV. Mỗi nhóm có 1 trang wiki riêng cho thảo luận nhóm. Mỗi SV cần có 1 tài khoản riêng.
Cần trang bị mỗi nhóm 1 máy tính có kết nối internet.
Các SV được tự do truy cập dữ liệu của nhau trong cùng môn học, các môn học khác nhau cũng như của SV khóa trước. Các SV được yêu cầu chú thích đầy đủ nguồn gốc các dữ liệu của mình, việc thiếu chú thích sẽ bị đánh giá là hành động gian lận.
